Antihistaminica zonder voorschrift: Toepassing in de apotheek en kookpraktijk
Antihistaminica zijn geneesmiddelen die vaak worden gebruikt om allergische reacties te onderdrukken. In de apotheek zijn er diverse antihistaminica verkrijgbaar zonder voorschrift, die gericht zijn op het verminderen van klachten zoals jeuk, neusverstopping en andere symptomen van allergieën. Deze middelen kunnen ook een rol spelen in de kookpraktijk, bijvoorbeeld bij het hanteren van voedselallergieën of bij het verminderen van klachten die verband houden met bepaalde ingrediënten. In dit artikel wordt ingegaan op de toepassing van antihistaminica zonder voorschrift, het gebruik in de apotheek en hun rol in de keuken.
Locale behandelingen voor gelokaliseerde jeuk
Bij gelokaliseerde jeuk zijn er meerdere middelen beschikbaar in de apotheek die zonder voorschrift verkrijgbaar zijn. Deze omvatten onder andere:
- Levomentholcrème of -gel FNA
- Lidocaïne/levomentholgel FNA
- Polidocanol 3%/ureum 5% vetcrème
- Pramocaïne/zinkoxide crème
Deze middelen zijn gericht op het verminderen van lokale irritatie en kunnen effectief zijn bij chronische jeuk. Het is belangrijk om deze middelen te gebruiken zoals voorgeschreven en niet op grote oppervlakken, om systemische opname te voorkomen. Bij chronische jeuk van onbekende oorsprong kan polidocanol-ureum vetcrème worden ingezet, vooral bij xerosis cutis. Deze vetcrème is een doorgeleverde bereiding die over-the-counter verkrijgbaar is in de apotheek.
Orale antihistaminica
Orale antihistaminica worden vaak gebruikt bij allergische reacties, waaronder rinitis en urticaria. De meeste tweedegeneratie-antihistaminica zijn beschikbaar zonder voorschrift en worden daarom vaak gekozen bij lichte tot matige klachten. Deze middelen werken door de werking van histamine te blokkeren, een stof die verantwoordelijk is voor allergische symptomen.
Bijvoorbeeld, cetirizine, desloratadine, levocetirizine, en loratadine zijn orale antihistaminica die zonder voorschrift verkrijgbaar zijn. Deze middelen zijn vaak aanbevolen bij allergische rinitis, waarbij ze kunnen helpen bij het verminderen van klachten zoals neusverstopping, niezen en jeuk.
De effectiviteit van deze middelen is onderzocht in meerdere studies. Een meta-analyse heeft laten zien dat orale antihistaminica in vergelijking met placebo een significante verbetering in de nasale symptomen kunnen opleveren. Echter, is er geen duidelijk verschil in effectiviteit tussen verschillende antihistaminica. Het gebruik van deze middelen kan echter gepaard gaan met bijwerkingen zoals hoofdpijn en vermoeidheid.
Bij zwangerschap en lactatie zijn sommige antihistaminica niet aan te raden. In dergelijke gevallen kan een sederend antihistaminicum overwogen worden, mits het nodig is om de slaapcyclus te verbeteren bij chronische jeuk. Het gebruik van deze middelen dient echter altijd zorgvuldig te worden overwogen in overleg met een arts.
Nasale antihistaminica
Nasale antihistaminica zijn een alternatief voor orale antihistaminica en kunnen effectief zijn bij allergische rinitis. Deze middelen worden in de vorm van neussprays ingezet en werken lokaal in de neus. Ze zijn vaak aanbevolen bij patiënten die dagelijks blootgesteld zijn aan allergenen zoals stuifmeel.
Voorbeelden van nasale antihistaminica zijn:
- Azelastine (neusspray 1 mg/ml)
- Levocabastine (neusspray 0,05%)
- Cetirizine (tablet 10 mg of drank 1 mg/ml)
- Desloratadine (drank 0,5 mg/ml of tablet 2,5 of 5 mg)
- Levocetirizine (drank 0,5 mg/ml of tablet 5 mg)
- Loratadine (drank 1 mg/ml of tablet 10 mg)
De dosering en gebruiksgemak van deze middelen zijn afhankelijk van de leeftijd en eventuele nierfunctie. Bij patiënten met verminderde nierfunctie is het belangrijk om de dosering aan te passen. Bijvoorbeeld, bij een eGFR van 30-50 ml/min/1,73 m2 wordt de dosering halveren aanbevolen, terwijl bij een eGFR van 10-30 ml/min/1,73 m2 de dosering tot een kwart kan worden verminderd.
Kortdurende systemische behandelingen
Bij chronische jeuk van onbekende oorsprong kan in sommige gevallen een kortdurende behandeling met systemisch glucocorticosteroïd overwogen worden. Deze behandelingen zijn echter meestal niet zonder voorschrift verkrijgbaar en vallen onder de tweedelijnszorg. Buiten de apotheek zijn er ook andere medicamenteuze opties beschikbaar, zoals paroxetine, aprepitant, naltrexon, en TCA’s of mirtazapine. Bij ouderen dient het gebruik van TCA’s te worden vermeden vanwege de risico’s op anticholinerge bijwerkingen.
Reisziekte en antihistaminica
Bij reisziekte, ook bekend als reismoeheid, zijn er antihistaminica die kunnen worden gebruikt om de klachten te verminderen. Deze middelen zijn meestal verkrijgbaar zonder voorschrift in de apotheek. Voorbeelden zijn:
- Cinnarizine
- Cyclizine
- Meclozine
Deze antihistaminica maken patiënten rustig en kunnen ervoor zorgen dat ze slaperig worden. Het is belangrijk om deze middelen niet te gebruiken bij het besturen van een voertuig. De klachten van reisziekte verminderen meestal met de tijd, zodat het gebruik van medicijnen vaak niet nodig is. Bij ernstige klachten kunnen deze middelen echter nuttig zijn. Het is aan te raden om de pillen 1 tot 2 uur voor het begin van de reis in te nemen.
Een alternatief voor orale antihistaminica is een pleister met scopolamine, die 3 dagen achter elkaar werkt. Deze pleister is geschikt voor langere reizen en vooral aan te raden bij patiënten met ernstige klachten. Het werkt echter niet direct en is daarom vooral geschikt voor patiënten die een langere reis maken.
Antihistaminica in de apotheek: Toepassing en voorzichtigheid
Antihistaminica die zonder voorschrift verkrijgbaar zijn in de apotheek, worden vaak gebruikt bij lichte tot matige klachten. Het is belangrijk om de juiste dosering te volgen en eventuele bijwerkingen te overwegen. Buiten de apotheek zijn er ook meer sterke antihistaminica beschikbaar, die meestal onder medische toezicht worden voorgeschreven.
Bij het kiezen van een antihistaminicum dient rekening gehouden te worden met factoren zoals:
- De ernst van de klachten
- De leeftijd van de patiënt
- Eventuele medische voorbeelden (zoals zwangerschap of nierfunctie)
- De voorkeur van de patiënt voor orale of nasale toedieningsvorm
Bijvoorbeeld, bij kinderen is het aan te raden om antihistaminica met een lagere dosering te gebruiken, terwijl bij volwassenen hogere doseringen kunnen worden overwogen. Bij patiënten met verminderde nierfunctie dient de dosering aangepast te worden om systemische bijwerkingen te voorkomen.
Antihistaminica in de keuken: Rol bij het hanteren van allergieën
Antihistaminica kunnen ook een rol spelen in de keuken, bijvoorbeeld bij het hanteren van voedselallergieën. In dergelijke gevallen kunnen deze middelen worden gebruikt om de symptomen van een allergische reactie te verminderen. Het is belangrijk om antihistaminica zorgvuldig te gebruiken en in overleg met een arts, zeker bij ernstige allergieën.
In de keuken kunnen antihistaminica ook worden gebruikt bij het hanteren van allergenen in voedsel, bijvoorbeeld bij het koken of serveren van gerechten met bestanddelen die allergische reacties kunnen veroorzaken. Het is aan te raden om vooraf te overleggen met een arts over de toepassing van antihistaminica bij voedselallergieën.
Bij het koken met antihistaminica dient rekening gehouden te worden met de temperatuur en bereidingstijd, omdat deze middelen gevoelig zijn voor hitte en kunnen verliezen in kracht. Het is aan te raden om antihistaminica niet in gerechten te mengen, tenzij dit expliciet aanbevolen is door een arts of apotheker.
Conclusie
Antihistaminica zonder voorschrift zijn beschikbaar in de apotheek en kunnen nuttig zijn bij het verminderen van allergische klachten zoals jeuk, neusverstopping en reisziekte. De toepassing van deze middelen dient echter zorgvuldig te worden overwogen, rekening houdend met factoren zoals leeftijd, medische geschiedenis en dosering. In de keuken kunnen antihistaminica ook een rol spelen, bijvoorbeeld bij het hanteren van voedselallergieën. Het is belangrijk om deze middelen te gebruiken zoals voorgeschreven en eventuele bijwerkingen te overwegen.