Antibiotica zonder recept: juridische en gezondheidsaspecten
De afgelopen jaren zijn er verschillende ontwikkelingen geweest rondom het gebruik van antibioticamiddelen zonder recept. Deze ontwikkelingen hebben zowel juridische als gezondheidsgerelateerde implicaties, vooral in het kader van internetverkoop en het gebruik van medicijnen in het buitenland. In dit artikel worden de relevante aspecten van het gebruik van antibiotica zonder recept bekeken, met een focus op Duitse online apotheekpraktijken, de juridische consequenties van zulke praktijken en de gezondheidseffecten van het zomaar gebruiken van deze medicijnen.
Juridische kaders en AVG-richtlijnen
In Duitsland is er onlangs een rechtszaak geweest waarin het Hof van Justitie van de Europese Unie een belangrijke uitspraak deed over de verwerking van bijzondere persoonsgegevens in het kader van online medicijnverkoop. Een Duitse apotheek verkocht medicijnen, waaronder ook receptmedicijnen, via het platform Amazon. De andere partij in de rechtszaak vond dat dit in strijd was met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), die bepaalt dat bijzondere persoonsgegevens, zoals medische gegevens, extra bescherming nodig hebben.
De rechter in Duitsland stelde een prejudiciële vraag aan het Hof van Justitie van de Europese Unie, namelijk of de gegevens die klanten invoeren bij het bestellen van geneesmiddelen zonder recept als bijzondere persoonsgegevens konden worden geclassificeerd. De juridische vraag was of het verwerken van deze gegevens zonder uitdrukkelijke toestemming van de klant in strijd was met de AVG.
Het Hof van Justitie heeft uitspraak gedaan en concludeerde dat het verwerken van dergelijke gegevens inderdaad als bijzondere persoonsgegevens kan worden beschouwd. Dit betekent dat er strengere eisen gelden voor de verwerking van deze gegevens. Het Hof wees hiermee op dat de drempel voor het kwalificeren van persoonsgegevens als bijzonder lager kan liggen dan velen aannemen. Deze uitspraak heeft belangrijke juridische implicaties voor online apotheekbedrijven, vooral voor diegenen die geneesmiddelen verkopen zonder medische controle of voorschrift.
Internationale verkoop en gebruik van receptmedicijnen
Het fenomeen van het online bestellen van receptmedicijnen zonder medische controle is niet beperkt tot Duitsland. In een aantal landen in Zuid- en Oost-Europa is het mogelijk om antibiotica zonder recept te kopen, ondanks dat dit in de EU niet mag. De Consumentenbond heeft onderzocht hoe makkelijk het is om zware medicijnen zoals antibiotica, slaap- en kalmeringsmiddelen en zelfs kankermedicijnen te bestellen zonder doktersvoorschrift. Het onderzoek toonde aan dat dit inderdaad mogelijk is via een aantal webwinkels, soms zelfs illegaal.
De Consumentenbond roept op tot meer waarschuwingen voor het gebruik van zware medicijnen zonder medische controle. Dit is zorgwekkend, omdat deze websites vaak professioneel overkomen en moeilijk te onderscheiden zijn van legale internetapotheken. In het onderzoek kreeg bijvoorbeeld een mysteryshopper via een Britse apotheek een antibioticakuur, op voorschrift van een arts in Roemenië. Dit illustreert hoe makkelijk het is om buitenlandse artsen en apotheken te gebruiken om wettelijke beperkingen in Nederland te omzeilen.
De kwaliteit van de verstrekte medicijnen is bovendien niet gegarandeerd. Er zijn gevallen waarin de verkeerde dosering is verstrekt of medicijnen zijn gebruikt zonder medische indicatie. Dit kan gevaarlijk zijn, omdat het gebruik van antibiotica zonder medische beoordeling bijdraagt aan het ontstaan van antibioticaresistentie, een wereldwijd probleem dat zich niet aan landsgrenzen houdt.
Antibioticaresistentie en zelfmedicatie
Antibioticaresistentie is een groot probleem op Europees niveau. In veel landen is het gebruikelijk om antibiotica zonder recept te kopen of resten van eerdere kuurs te gebruiken. In het kader van het ARNA-project is onderzoek gedaan in zes landen (Spanje, Italië, Hongarije, Roemenië, Griekeland en Cyprus). In alle landen blijkt het mogelijk om antibiotica zonder recept te verkrijgen, hoewel het verschil tussen landen duidelijk is. In Griekenland en Roemenië is het bijvoorbeeld makkelijker dan in Italië.
Nadat mensen een antibioticakuur hebben genomen, bewaren ze vaak overtollige pillen. Deze worden later gebruikt wanneer ze denken dat ze weer ziek zijn. Dit is echter gevaarlijk, omdat het niet duidelijk is of de ziekte bacterieel is of niet. Het gebruik van antibiotica zonder medische indicatie kan leiden tot het ontwikkelen van resistentie bij bacteriën, wat betekent dat toekomstige infecties moeilijker te behandelen zijn.
Nederland is in Europa een land met relatief laag gebruik van antibiotica. Dit is het gevolg van een nationale strategie die gericht is op verantwoord gebruik van deze middelen. Toch is het hoge gebruik van antibiotica in andere landen ook van invloed op Nederland, omdat antibioticaresistentie een transnationaal probleem is. Tijdens een congres in Utrecht werd onderstreept dat het verantwoord gebruik van antibiotica in alle lidstaten van de EU belangrijk is. Het congres werd georganiseerd door het NIVEL en de Universiteit van Antwerpen en richtte zich op het verbeteren van het antibioticagebruik.
Risico’s van zelfmedicatie
Het gebruik van receptmedicijnen zonder medische controle kan leiden tot verschillende risico’s. Ten eerste is er het risico op verkeerd gebruik van medicijnen. Dit kan tot overactie leiden, wat gevaarlijk kan zijn voor de gezondheid. Bovendien kan het gebruik van antibiotica zonder medische beoordeling bijdragen aan het ontstaan van resistentie. Dit is een wereldwijd probleem dat de effectiviteit van antibiotische behandelingen in de toekomst kan ondermijnen.
Daarnaast kan het gebruik van zware medicijnen zonder medische controle leiden tot interacties met andere geneesmiddelen die een persoon gebruikt. Veel mensen gebruiken tegelijkertijd ook medicijnen zonder recept of kruidengeneesmiddelen. Deze kunnen in combinatie met receptmedicijnen gevaarlijke effecten hebben, zoals versterkte bijwerkingen of verminderde werkzaamheid van een van de middelen.
Het CBG (College voor de Bepaling van Geneesmiddelen) benadrukt dat zelfzorgmedicijnen bedoeld zijn voor tijdelijk gebruik en dat mensen verantwoord moeten omgaan met deze middelen. Het is belangrijk om de bijsluiter te lezen en te beperken tot de aanbevolen dosis en tijdsduur. Als de klachten niet verdwijnen, is het aan te raden om contact op te nemen met een arts.
Juridische en praktische implicaties van online medicijnverkoop
De juridische kaders voor online medicijnverkoop zijn strikter geworden, vooral sinds het Hof van Justitie zijn uitspraak heeft gedaan over de kwalificatie van persoonsgegevens. Voor online apotheekbedrijven betekent dit dat ze extra aandacht moeten besteden aan het verwerken van gegevens. De klant moet bijvoorbeeld uitdrukkelijk toestemming geven voor het verzamelen en verwerken van medische gegevens. Dit is belangrijk omdat dergelijke gegevens extra bescherming nodig hebben volgens de AVG.
Voor consumenten is het belangrijk om zich bewust te zijn van de risico’s van het bestellen van medicijnen zonder medische controle. Het is aan te raden om alleen geneesmiddelen te gebruiken die van een vertrouwd en gereguleerd kanaal komen. In Nederland is het kopen van receptmedicijnen zonder doktersvoorschrift illegaal, en webwinkels die dit aanbieden kunnen illegaal zijn. De Consumentenbond roept op tot meer waarschuwingen en educatie over de gevaren van het eigenhandig bestellen van zware medicijnen.
Verantwoord gebruik van medicijnen
Het verantwoord gebruik van medicijnen is belangrijk voor de gezondheid van individuen en voor het behoud van de effectiviteit van geneesmiddelen. Dit geldt zowel voor receptmedicijnen als voor geneesmiddelen zonder recept. De CBG benadrukt dat zelfzorgmedicijnen bedoeld zijn voor tijdelijk gebruik en dat mensen verantwoord om moeten gaan met deze middelen. Het is belangrijk om de bijsluiter te lezen en te beperken tot de aanbevolen dosis en tijdsduur.
In het kader van het verantwoord gebruik van medicijnen is het ook belangrijk om te weten welke geneesmiddelen eventueel interacties kunnen hebben. Veel mensen gebruiken tegelijkertijd ook kruidengeneesmiddelen of voedingssupplementen. Het is aan te raden om deze informatie door te geven aan de apotheker, zodat hij of zij kan controleren of er geen onverwachte interacties zijn.
Conclusie
Het gebruik van antibiotica zonder recept is een complexe kwestie die zowel juridische als gezondheidsgerelateerde implicaties heeft. In Duitsland is er onlangs een belangrijke uitspraak geweest van het Hof van Justitie over het kwalificeren van persoonsgegevens in het kader van online medicijnverkoop. Deze uitspraak heeft duidelijk gemaakt dat het verwerken van medische gegevens zonder uitdrukkelijke toestemming van de klant in strijd kan zijn met de AVG.
Daarnaast is het fenomeen van het online bestellen van zware medicijnen zonder medische controle zorgwekkend. De Consumentenbond heeft onderzocht hoe makkelijk dit is en roept op tot meer waarschuwingen en educatie over de gevaren van het eigenhandig bestellen van geneesmiddelen. Het gebruik van antibiotica zonder medische controle kan leiden tot antibioticaresistentie, een wereldwijd probleem dat zich niet aan landsgrenzen houdt.
Het verantwoord gebruik van medicijnen is belangrijk voor de gezondheid van individuen en voor het behoud van de effectiviteit van geneesmiddelen. Het is aan te raden om alleen geneesmiddelen te gebruiken die van een vertrouwd en gereguleerd kanaal komen. Bovendien is het belangrijk om zich bewust te zijn van de risico’s van zelfmedicatie en de mogelijke interacties met andere geneesmiddelen.