Antacida en maagbeschermende maatregelen in de keuken: Wat moet de huiskok weten
In de keuken zit het onvermijdelijk: een overdaad aan zure ingrediënten, zoete verleidingen en soms ook een beetje druk op de maag. Voor de huiskok is het belangrijk om niet alleen te weten wat goed te koken is, maar ook hoe je je maag kan beschermen tijdens het koken en het nuttigen van maaltijden. In dit artikel wordt ingegaan op antacida en maagbeschermende middelen, zoals pantoprazol en omeprazol, met een nadruk op hun rol bij het voorkomen van maagklachten. Bovendien worden aanbevelingen voor het gebruik van kruiden en kruidengeneesmiddelen gegeven, met een kritische blik op hun effectiviteit en veiligheid.
Wat zijn antacida en waarom worden ze niet verzekerd?
Antacida zijn middelen die gebruikt worden om maagzuur te neutraliseren en zo maagklachten zoals zure maag of vertering te verlichten. In Nederland zijn er momenteel zeven preparaten op de markt die als antacida aangemerken kunnen worden. De combinatie van algeldraat en magnesiumhydroxide staat op de voorgrond als eerste keus, vanwege de snelle en langer werkende werking. Deze combinatie is beschikbaar in vormen zoals kauwtabletten en suspensies. Een nadeel van antacida is echter dat ze niet vergoed worden door de zorgverzekering, tenzij het gaat om een chronische aandoening waarbij een behandeling van meer dan zes maanden nodig is.
Er zijn ook antacida die combinaties van stoffen bevatten, zoals alginezuur, natriumwaterstofcarbonaat en calciumcarbonaat. Hoewel deze middelen effectief kunnen zijn in het verlichten van maagklachten, zijn ze minder geschikt vanwege bijwerkingen zoals opgeblazen gevoel en flatulentie. Bovendien is het gebruik van grote hoeveelheden natrium bij cardiovasculaire aandoeningen een bezwaar.
Het gebruik van antacida in de vorm van kauwgom is een recente ontwikkeling. In 2023 werd calciumcarbonaat beschikbaar in kauwgomvorm, wat het gebruik voor huiskokken mogelijk maakt in een comfortabele vorm. Toch is het belangrijk om te weten dat antacida, ook in deze vorm, niet zonder meer worden afgestempeld als de beste keuze. Bovendien is het gebruik van antacida in combinatie met andere medicijnen, zoals mycofenolaat of tacrolimus, onaanbevolen.
Mucosaprotectiva: Een alternatief voor antacida
Wanneer antacida niet voldoende effect geven, kan overgegaan worden op een mucosaprotectivum. Een voorbeeld van zo’n middel is sucralfaat, dat wordt aangeraden bij maagklachten. Sucralfaat is een middel dat de maagmucosa beschermt en het gebruik ervan wordt aanbevolen bij patiënten met eGFR-waarden boven 30 ml/min. Een nadeel is echter dat sucralfaat niet geschikt is voor langdurig gebruik bij eGFR-waarden onder deze drempel.
Mucosaprotectiva worden voorgeschreven als het antacidum niet voldoende effect heeft. Het is belangrijk om te weten dat deze middelen meestal 1 gram per dag worden ingenomen, en dat het gebruik ervan meestal ½ uur vóór elke maaltijd en voor de nacht plaatsvindt. Een voordeel van mucosaprotectiva ten opzichte van antacida is dat ze sneller werken, wat vooral van belang is bij nachtelijke klachten.
Protonpompremmers (PPI's): De meest voorkomende behandeling
Bij maagklachten die niet met antacida of mucosaprotectiva kunnen worden behandeld, wordt vaak overgegaan op protonpompremmers (PPI's). Deze middelen remmen de productie van maagzuur en zijn effectief bij het verlichten van klachten zoals zuurregurgitatie en epigastrische pijn. De meest voorkomende PPI's zijn omeprazol, pantoprazol en esomeprazol. Deze middelen worden meestal één keer per dag ingenomen, vóór het ontbijt, en bij nodig ook vóór de avondmaaltijd.
Omeprazol is het middel van eerste keus, met een standaarddosering van 20 mg per dag. Bij ernstige klachten kan deze dosering worden verhoogd tot maximaal 40 mg per dag. Pantoprazol is een tweede keus en wordt meestal met een dosering van 40 mg per dag gebruikt. Bij nodig kan de dosering worden verhoogd tot 80 mg per dag. Esomeprazol en rabeprazol zijn ook beschikbaar en worden aanbevolen bij persoonlijke variaties in farmacogenetische kenmerken, omdat hun effect niet zo sterk beïnvloed wordt door deze variaties.
Het gebruik van PPI's is off-label, wat betekent dat het gebruik buiten de officiële registratiegrenzen valt. Toch zijn ze een veelgebruikt middel bij maagklachten en worden ze vaak voorgeschreven door huisartsen en gastro-enterologen. Het is belangrijk om te weten dat PPI's niet zonder risico’s zijn, en dat langdurig gebruik kan leiden tot bijwerkingen zoals verminderde opname van bepaalde voedingsstoffen en een verhoogd risico op botbreuken.
Kruiden en kruidengeneesmiddelen bij maagklachten
Naast chemische middelen zoals antacida en PPI's worden kruiden en kruidengeneesmiddelen ook soms gebruikt bij maagklachten. Eén van de bekendere middelen is Iberogast®, een multikruidenpreparaat dat in Nederland is geregistreerd voor de symptomatische behandeling van dyspepsie bij volwassenen. Iberogast® is een alcoholhoudende druppelvloeistof die extracten van negen kruiden bevat. De adviesdosering is drie keer per dag 20 druppels, wat overeenkomt met 1 ml. Het gebruik ervan is echter niet aanbevolen vanwege het ontbreken aan voldoende bewijs voor effectiviteit.
In een meta-analyse van Melzer werd Iberogast® vergeleken met placebo en cisapride. De resultaten toonden aan dat Iberogast® effect had op de vermindering van de score van de dominante klacht bij patiënten met functionele dyspepsie. Na vier weken had 7% van de patiënten in de Iberogast®-groep nog steeds een ernstige klacht, terwijl dit percentage bij de placebo-groep 26% was. De effectiviteit van Iberogast® is echter niet vastgesteld in vergelijking met de geadviseerde PPI's, en het gebruik ervan wordt daarom niet aanbevolen.
Er zijn ook andere kruidengeneesmiddelen, zoals sint-janskruid en homeopathische middelen, die mogelijk effect hebben op maagklachten. Het gebruik van deze middelen wordt echter niet aanbevolen, omdat ze de werking van andere medicijnen kunnen beïnvloeden. Bovendien is het gebruik van kruiden en kruidengeneesmiddelen zonder medische begeleiding riskant, omdat de effectiviteit en veiligheid niet altijd zijn onderzocht.
Antagel zonder recept: Aanbevelingen en waarschuwingen
Antagel is een maagzuurbindend middel dat zonder recept verkrijgbaar is. Het wordt vaak gebruikt bij tijdelijke maagklachten zoals zure maag of vertering. Het gebruik van Antagel zonder recept is echter niet zonder risico. In het kader van levertransplantatie en andere medische behandelingen wordt het gebruik van Antagel zonder recept onaanbevolen, omdat het de opname van medicijnen zoals mycofenolaat en tacrolimus kan verminderen.
Het is belangrijk om te weten dat Antagel en vergelijkbare middelen zoals Rennies niet alleen de maagklachten kunnen verlichten, maar ook andere aspecten van de gezondheid kunnen beïnvloeden. De combinatie van Antagel en andere medicijnen kan bijvoorbeeld leiden tot verlaagde opname van bepaalde medicijnen, wat het effect ervan kan verminderen. Daarom wordt het gebruik van Antagel zonder recept niet aanbevolen bij patiënten die medicijnen gebruiken die in hun werkingsmechanisme met maagzuur in interactie treden.
Maagbeschermers en hun rol bij het koken
In de keuken is het gebruik van maagbeschermers zoals pantoprazol en omeprazol een onderdeel van het koken en het eten. Deze middelen zijn vaak gebruikt bij patiënten die maagklachten hebben en die hun voeding moeten aanpassen. Het is belangrijk om te weten dat het gebruik van deze middelen tijdens het koken en het eten beïnvloed kan worden door bepaalde ingrediënten en bereidingswijzen. Bijvoorbeeld, zure ingrediënten zoals citroensap en rode wijn kunnen de werking van PPI's verstoren.
Bij het koken voor patiënten die PPI's gebruiken, is het daarom verstandig om de hoeveelheid zure ingrediënten te beperken. Bovendien is het belangrijk om te weten dat bepaalde bereidingswijzen, zoals het gebruik van veel olie of vet, de werking van PPI's kan verstoren. Het is daarom aan te raden om zo weinig mogelijk vet te gebruiken en zoveel mogelijk te koken in water of met lichtgeflambéerde ingrediënten.
Kruiden in de keuken: Een natuurlijke aanpak
Kruiden en kruidengeneesmiddelen worden ook gebruikt in de keuken, vooral bij het bereiden van maaltijden die gericht zijn op de verlichting van maagklachten. Kruiden zoals kamille, bieslook en tijm worden vaak gebruikt in maaltijden die helpen bij de verlichting van maagklachten. Deze kruiden kunnen bijvoorbeeld in thee worden gebruikt of als kruidenmix in groenten en vleesgerechten worden verwerkt.
Een voorbeeld van een gerecht dat kan helpen bij maagklachten is een groentensoep met kamille en bieslook. Deze soep is niet alleen smakelijk, maar ook versterkt in het verlichten van maagklachten. De bereidingswijze is simpel: de groenten worden gekookt in water met een beetje kamille en bieslook, en daarna worden ze geraspeld of geplet tot een soep.
Recept: Kamille-bieslooksoep
Ingrediënten:
- 500 g wortelen
- 200 g aardappelen
- 100 g pastinaak
- 1 theelepel kamille
- 1 theelepel bieslook
- 1 theelepel knoflook
- 1 liter water
- 1 theelepel zout
- 1 theelepel suiker (optioneel)
Bereidingswijze:
- Was de wortelen, aardappelen en pastinaak en snijd ze in stukjes.
- Roei de kamille en bieslook en de knoflook in een pan met water.
- Voeg de gestukte groenten toe en laat alles gedurende 20-25 minuten koken.
- Voeg zout en suiker toe naar smaak.
- Laat de soep eventueel even rusten en serveer warm.
Deze soep is een eenvoudig maar effectief gerecht dat kan helpen bij het verlichten van maagklachten. Het gebruik van kamille en bieslook helpt bij het kalmeren van de maag en vermindert het risico op vertering.
Waarom is het belangrijk om antacida en PPI's juist te gebruiken?
Het juist gebruik van antacida en PPI's is belangrijk niet alleen voor de behandeling van maagklachten, maar ook voor de voortdurende gezondheid. Het onjuist gebruik van deze middelen kan leiden tot onverwachte bijwerkingen en interacties met andere medicijnen. Bijvoorbeeld, het gebruik van antacida zonder recept kan leiden tot een verhoogd risico op nierstenen, vooral bij langdurig gebruik. Ook kan het gebruik van PPI's leiden tot een verlaagde opname van bepaalde voedingsstoffen, zoals magnesium en vitamine B12.
Daarom is het belangrijk om het gebruik van antacida en PPI's te bespreken met een arts of apotheek. Het is verstandig om regelmatig te controleren of het gebruik van deze middelen nog steeds nodig is en of het effect nog steeds voldoende is. Bovendien is het aan te raden om het gebruik van kruiden en kruidengeneesmiddelen met voorzichtigheid aan te vatten, en dit altijd te bespreken met een arts.
Conclusie
In de keuken is het belangrijk om niet alleen te weten wat smaakt, maar ook wat goed is voor de maag. Antacida, mucosaprotectiva en PPI's zijn middelen die gebruikt worden bij het verlichten van maagklachten, en het gebruik ervan moet daarom goed overlegd worden met een arts of apotheek. Bovendien is het belangrijk om te weten dat het gebruik van kruiden en kruidengeneesmiddelen niet zonder risico is, en dat het gebruik ervan moet worden gedaan met voorzichtigheid.
Antagel zonder recept is een middel dat vaak wordt gebruikt bij tijdelijke maagklachten, maar het gebruik ervan moet worden afgewogen tegen de mogelijke risico’s. Het gebruik van Antagel kan bijvoorbeeld leiden tot verlaagde opname van andere medicijnen en kan daarom ongewenste effecten veroorzaken. Het is verstandig om het gebruik van Antagel zonder recept te vermijden, en in plaats daarvan te overleggen met een arts of apotheek over de beste aanpak bij maagklachten.
In de keuken is het ook belangrijk om te weten dat bepaalde ingrediënten en bereidingswijzen de werking van PPI's kunnen beïnvloeden. Het gebruik van zure ingrediënten en vetten kan bijvoorbeeld de werking van deze middelen verstoren. Het is daarom aan te raden om zo weinig mogelijk zure en vette ingrediënten te gebruiken bij het bereiden van maaltijden voor patiënten die PPI's gebruiken.
Tot slot is het belangrijk om te weten dat het gebruik van antacida en PPI's niet zonder risico is, en dat het gebruik ervan moet worden afgewogen tegen de mogelijke voordelen. Het is verstandig om regelmatig te controleren of het gebruik van deze middelen nog steeds nodig is en of het effect nog steeds voldoende is. Bovendien is het aan te raden om het gebruik van kruiden en kruidengeneesmiddelen met voorzichtigheid aan te vatten, en dit altijd te bespreken met een arts.