Leukke Recepten met Spijs: Traditie, Techniek en Toepassingen
Inleiding
Spijs, een zoete vulling gemaakt van amandelen, suiker en soms een vleugje citroen, is een klassieker in de Nederlandse keuken. Deze smeuïge en rijke massa wordt vaak gebruikt in gebakken producten zoals gevulde speculaas, amandelstaaf en appeltaart. Het is een ingrediënt dat, dankzij zijn zoete en amandelige smaak, talloze feestelijke en traditionele gerechten een unieke trek geeft.
In dit artikel worden verschillende recepten met spijs beschreven, samen met de geschiedenis van het ingrediënt en de technieken die gebruikt worden bij het bereiden ervan. Ook wordt ingegaan op de manier waarop spijs in de keuken wordt toegepast, inclusief tips voor zelfgemaakte spijs en suggesties voor originele recepten.
Geschiedenis van Spijs
Spijs is een ingrediënt met een rijke geschiedenis. De oorsprong van deze amandel-suikersmaak ligt in het Midden-Oosten, waar het in de vroege eeuwen begon te worden gemaakt. Amandelspijs werd waarschijnlijk bedacht als een luxe snacks, gezien amandelen en suiker destijds kostbare importproducten waren. Het is via handelroutes naar Europa verspreid, waar het geleidelijk deel werd van de lokale keuken, met name in landen zoals Nederland.
In Nederland is spijs vooral verbonden met Sinterklaas en de feestdagen. Het is een essentieel onderdeel van gerechten zoals gevulde speculaas en amandelstaaf, die traditioneel in deze tijd van het jaar worden gemaakt. De smaak en textuur van spijs maken het tot een bijzondere toepassing in de bakkerij en patisserie.
Zelf Spijs Maken
Hoewel er commerciële varianten van spijs beschikbaar zijn, kan het ingrediënt ook gemakkelijk zelf worden gemaakt. Zelfgemaakte spijs is niet alleen smaakrijker, maar ook goedkoper. Hieronder volgt een eenvoudige handleiding voor het maken van amandelspijs:
Benodigdheden: - 250 gram amandelen (ongepeld of geblancheerd) - 250 gram kristalsuiker - 1 eetlepel citroensap (optioneel)
Bereidingswijze: 1. Verwarm een oven tot 160°C. 2. Leg de amandelen op een bakplaat en bak ze gedurende ongeveer 10 minuten, tot ze goudbruin zijn en een heerlijke amandelsmaak ontwikkelen. 3. Laat de amandelen afkoelen en snijd ze in grof of fijn, afhankelijk van de gewenste consistentie. 4. Meng de amandelen met suiker en citroensap in een processor of met een staafmixer tot een gladde pasta. Als de massa te droog is, voeg wat water of citroensap toe. 5. Stort de spijs in een pot en laat eventueel wat afkoelen in de koelkast.
Recepten met Spijs
Gevulde Speculaas
Gevulde speculaas is een klassieker waarbij spijs een centrale rol speelt. Het bestaat uit twee lagen speculaasdeeg met een vulling van amandelspijs.
Ingrediënten: - 500 gram bloem - 300 gram bruine basterdsuiker - 10 gram speculaaskruiden - 5 gram bakpoeder - 200 gram koude boter, in blokjes - Een snufje zout - 5-6 eetlepels melk - 500 gram amandelspijs (zelfgemaakt of gekocht) - 1 ei - Rasp van een halve citroen - Amandelen, ter decoratie - Ei, losgeklopt
Bereidingswijze: 1. Verwarm de oven voor op 175°C. 2. Meng de bloem, bruine basterdsuiker, speculaaskruiden, bakpoeder en zout in een kom. Voeg de koude boter toe en kneed met je vingertoppen tot een kruimelig mengsel. Voeg de melk toe en kneed snel tot een samenhangend deeg. Wikkel het deeg in plasticfolie en laat het minstens een uur rusten in de koelkast. 3. Meng de amandelspijs met het ei en de citroenrasp tot een gladde massa. 4. Verdeel het speculaasdeeg in twee gelijke stukken. Rol één stuk deeg uit tot een rechthoekige plak. Leg de plak op een bakplaat bekleed met bakpapier. Verdeel de spijsvulling gelijkmatig over de deegplak, laat aan de randen een beetje ruimte vrij. Rol het tweede stuk deeg uit tot een rechthoekige plak en leg deze over de spijsvulling. Druk de randen goed aan. 5. Bestrijk de bovenkant van de gevulde speculaas met losgeklopt ei en versier met amandelen. 6. Bak de gevulde speculaas in een voorverwarmde oven gedurende 30-40 minuten, of tot de speculaas goudbruin en gaar is. 7. Laat de speculaas volledig afkoelen op de bakplaat voordat je hem aansnijdt.
Amandelstaaf
De amandelstaaf is een verfijnde lekkernij waarbij amandelspijs wordt omhuld door bladerdeeg. Het is een knapperige en luchtige variant op de gevulde speculaas.
Ingrediënten: - 500 gram amandelspijs (zelfgemaakt of gekocht) - 500 gram bladerdeeg (vers of diepvries) - 1 ei, losgeklopt - Amandelschaafsel, ter decoratie - Poedersuiker, ter bestuiving (optioneel)
Bereidingswijze: 1. Laat het bladerdeeg ontdooien als je diepvriesbladerdeeg gebruikt. 2. Vorm de amandelspijs tot een lange rol, ongeveer 3-4 cm in diameter. 3. Rol het bladerdeeg uit tot een rechthoekige plak. Leg de spijsrol in het midden van de deegplak. Snijd de zijkanten van het bladerdeeg in stroken. Vouw de stroken om en om over de spijsrol, zodat de spijs volledig is bedekt. Druk de uiteinden goed aan. 4. Bestrijk de bovenkant van de amandelstaaf met losgeklopt ei en bestrooi met amandelschaafsel. 5. Bak de amandelstaaf in een voorverwarmde oven op 175°C gedurende 20-25 minuten, of tot het bladerdeeg goudbruin is. 6. Laat de amandelstaaf afkoelen voordat je het in stukken snijdt.
Speculaascake met Appel en Spijs
Deze cake combineert de warme smaak van speculaaskruiden met frisse appel en zoete amandelspijs. Het is een heerlijke en kruidige cake die perfect is voor koude dagen of feestdagen.
Ingrediënten: - 200 gram roomboter, op kamertemperatuur - 180 gram basterdsuiker (lichte of donkere basterdsuiker voor een rijkere smaak) - 4 eieren - 200 gram zelfrijzend bakmeel - 2 eetlepels speculaaskruiden - 100 gram amandelspijs, in kleine stukjes gescheurd - 1 grote appel (bijv. Elstar of Goudreinet), geschild en in blokjes gesneden - Snufje zout
Bereidingswijze: 1. Verwarm de oven voor op 170°C (boven- en onderwarmte). 2. Bekleed een cakevorm (ongeveer 25 cm) met bakpapier of vet deze goed in met boter en bestuif met bloem om te voorkomen dat de cake blijft plakken. 3. Mix de roomboter en basterdsuiker luchtig met een mixer gedurende ongeveer 3-5 minuten, tot het mengsel licht en romig is. 4. Voeg de eieren één voor één toe en mix goed door. 5. Voeg het zelfrijzend bakmeel en speculaaskruiden toe en meng tot een homogene massa. 6. Voeg de amandelspijs en appelblokjes toe en meng voorzichtig. 7. Giet het deeg in de voorbereide cakevorm en bak gedurende 60 minuten, of tot een stokje dat in het midden wordt gestoken er schoon uitkomt. 8. Laat de cake volledig afkoelen voordat je deze in stukken snijdt.
Bretonse Appeltaart met Spijs
Deze appeltaart is een eenvoudige en heerlijke toepassing van amandelspijs in een klassieke taart. De combinatie van zoete appels en rijke amandelspijs maakt deze taart tot een megalekkere traktatie.
Ingrediënten: - 4 appels - 125 + 30 gr roomboter - 5 eieren (maat M) - 250 ml slagroom - 125 + 75 + 25 gr witte basterdsuiker - 250 gr bloem - 1 tl bakpoeder - 30 gr maizena - 300 gr amandelspijs - 2 el citroensap - 1 + 0,5 tl vanille-extract - 1 tl kaneelpoeder - Springvorm 22cm (ingevet met boter)
Bereidingswijze: 1. Verwarm de oven voor op 180 graden (elektrisch) of 160 graden (hetelucht). 2. Snijd 125 gram boter in blokjes en meng samen met de bloem, 125 gram witte basterdsuiker, bakpoeder en 1 ei in een kom of keukenmachine tot een kruimelig deeg. Wikkel het deeg in plasticfolie en laat het circa 30 minuten rusten in de koelkast. 3. Rol het deeg uit tot een dunne plak en leg het in een voorbereide springvorm. Druk het deeg goed in en snijd eventueel overtollig deeg af. 4. Meng 30 gram boter met 75 gram witte basterdsuiker, maizena, 0,5 tl vanille-extract en 2 el citroensap in een kom. Voeg de gesneden appels toe en meng voorzichtig. 5. Verdeel de appelmengsel in de taartplak en voeg 300 gram amandelspijs toe. 6. Klop de overige 30 gram boter met 25 gram witte basterdsuiker luchtig. Voeg de overige eieren en slagroom toe en mix tot een lichte en romige massa. 7. Giet de topping over de appels en spijs. 8. Bak de taart gedurende 45-50 minuten, of tot de bovenkant goudbruin is en een stokje er schoon uitkomt. 9. Laat de taart afkoelen voordat je deze in stukken snijdt.
Toepassingen en Combinaties
Spijs is een zeer flexibel ingrediënt dat niet alleen in traditionele gerechten gebruikt kan worden. Het kan bijvoorbeeld ook worden toegevoegd aan ovenschotels, pastagerichten of zelfs in salades. Hier zijn enkele suggesties:
- Appelbollen met vanille en spijs: Een klassieke toetje dat eenvoudig is en altijd goedkomt. De combinatie van warme appelbollen met een vleugje vanille en zoete amandelspijs is bijzonder smaakvol.
- Snelle appeltaartjes met spijs: Perfect voor een snelle taart. De taartjes worden gemaakt met een eenvoudig deeg en een vulling van appels en spijs.
- Krentenbrood met spijs: Een variant op het klassieke Sinterklaasbrood waarbij de krenten worden vervangen door of gecombineerd met amandelspijs.
- Snelle kerststol-cake zonder gist, gluten, ei: Een moderne en allergievriendelijke variant op de klassieke stol, waarin spijs een centrale rol speelt.
Tips en Tricks voor het Werken met Spijs
- Consistentie aanpassen: Als de spijs te droog is, voeg wat water of citroensap toe. Als het te vloeibaar is, voeg wat amandel of poedersuiker toe.
- Smaken combineren: Spijs kan worden gecombineerd met andere smaken zoals kaneel, vanille of citroen. Dit maakt het mogelijk om het ingrediënt aan te passen aan verschillende gerechten.
- Opbewaren: Zelfgemaakte spijs kan in een pot worden opgeslagen en in de koelkast bewaard worden. Het houdt een paar weken, maar de smaak wordt langzaam minder intens.
- Alternatieven: Als amandelspijs niet beschikbaar is, kan er gebruik worden gemaakt van andere amandelproducten, zoals amandelboter of amandelcrème.
Conclusie
Spijs is een heerlijk en veelzijdig ingrediënt dat een rijke en zoete smaak toevoegt aan talloze gerechten. Van de klassieke gevulde speculaas tot de verfijnde amandelstaaf en de warme speculaascake met appel, er zijn veel manieren om spijs in de keuken toe te passen. Zowel traditionele als moderne recepten kunnen worden gemaakt, afhankelijk van de smaak en de toepassing die gewenst is. Of je nu een ervaren kookt of net begint, recepten met spijs zijn een uitstekende manier om de smaken en technieken van de Nederlandse keuken te verkennen.