In de diergeneeskunde is het gebruik van geneesmiddelen van groot belang om dieren te behandelen bij allerlei aandoeningen. Echter, zoals in de menselijke geneeskunde, kunnen ook bij dieren leveringsproblemen optreden. Deze problemen kunnen leiden tot een tijdelijke of dure korte beschikbaarheid van bepaalde medicijnen, wat het belangrijke vraagstuk oproept van mogelijke alternatieven. Het artikel biedt een overzicht van leveringsproblemen bij verschillende diergeneesmiddelen, zoals acetylcysteïne, fenylbutazon, fenobarbital, en desmopressine, en presenteert alternatieve behandelingen die kunnen worden overwogen.

De Apotheek Faculteit Diergeneeskunde speelt een centrale rol in het aanbieden van magistrale bereidingen wanneer commerciële producten niet beschikbaar zijn. Deze bereidingen zijn vaak afgestemd op de specifieke behoeften van dieren en worden op maat gemaakt voor dierenartsen. Naast het overzicht van problemen en alternatieven, biedt dit artikel ook informatie over de houdbaarheid, toepassing en eventuele voorzichtigheden bij het gebruik van deze alternatieve middelen. Het doel is om dierenartsen en eigenaars van huisdieren te informeren over beschikbare opties en hoe deze in de praktijk kunnen worden ingezet bij het afwegen van alternatieve therapieën.

Leveringsproblemen en alternatieven voor acetylcysteïne oogdruppels

Een van de bekende leveringsproblemen is het tijdelijke ontbreken van acetylcysteïne 10% oogdruppels. Dit medicijn wordt gebruikt bij de behandeling van keratoconjunctivitis sicca, uclus in het hoornvlies en ontstekingen van het oogslijmvlies met pusvorming. Het is een magistrale bereiding die tot voor kort door de Apotheek Faculteit Diergeneeskunde werd gemaakt. Momenteel is er echter een geregistreerd alternatief beschikbaar: StromEase® oogdruppels met een lager percentage van 2,5% acetylcysteïne. Dit product is voorrang in de behandingscascade en beschikbaar voor honden en katten.

De flacon van 5 ml is na openen slechts 7 dagen houdbaar, wat belangrijk is om te weten bij het plannen van de dosering en het gebruik. Het gebruik van de 10% oogdruppels is nu beperkt tot specifieke indicaties en diersoorten. StromEase® is beschikbaar via reguliere veterinaire kanalen en kan worden besteld via online aanvraagformulieren. Voor dierenartsen die dit medicijn willen gebruiken, is het belangrijk om de bijsluiters en eventuele voorzichtigheden goed te lezen om eventuele onverwachte effecten te voorkomen.

Fenylbutazon in pasta vorm: alternatieve opties

Een ander voorbeeld van een leveringsprobleem betreft fenylbutazon in pasta vorm. Er lijkt momenteel geen EU-geregistreerd product beschikbaar te zijn in deze vorm. Patiënten die behandeld werden met deze pasta moeten overgestapt worden op een alternatief, namelijk fenylbutazon granulaat. Bestaande voorraad mag opgemaakt worden tot de overgang volledig is voltooid.

Fenylbutazon wordt vaak gebruikt bij ontstekingsgerelateerde aandoeningen en reuma bij dieren. Het granulaat is een geschikte vervanging, maar vereist aandacht voor dosering en administratie, vooral bij dieren die moeilijk kunnen slikken. Voor dierenartsen die dit medicijn nodig hebben, is het belangrijk om de patiëntenspecifieke omstandigheden in overweging te nemen bij het overstapproces.

Fenobarbital: alternatieve toepassing bij epilepsiebehandeling

Fenobarbital 100 mg/ml injectievloeistof was vroeger een magistrale bereiding die door de Apotheek Faculteit Diergeneeskunde werd gemaakt voor het opstarten van behandelingen bij ernstige gevallen van epilepsie en status epilepticus. Een alternatief dat nu beschikbaar is, is het geregistreerde product Luminal® 200 mg/ml ampullen uit Duitsland. Deze ampullen zijn te bestellen via reguliere kanalen.

Er zijn echter belangrijke verschillen tussen de oude bereiding en het nieuwe product. De concentratie is aanzienlijk hoger in Luminal® (200 mg/ml versus 100 mg/ml), wat betekent dat de dosering moet worden aangepast. Ook het volume en de houdbaarheid verschillen: de oude injectieflacon bevat 5 ml en is 28 dagen houdbaar na openen, terwijl de ampullen slechts 1 ml bevatten en niet meer houdbaar zijn na openen. Dierenartsen die willen overschakelen naar Luminal® zijn aangewezen op zorgvuldige instructies en toezicht op de patiënt om eventuele bijwerkingen te voorkomen.

Desmopressine: alternatieven bij vloeistofverlies

Desmopressine wordt vaak gebruikt bij dieren met vloeistofverlies of urineretentie. Een alternatief is het overgaan op desmopressine tabletten. Echter, er zijn belangrijke verschillen in biologische beschikbaarheid tussen de tabletten en de druppels, zoals Minrin®. Dit betekent dat de dosering moet worden aangepast per patiënt.

De keuze voor desmopressine tabletten vereist dus een individuele benadering, waarbij factoren als de gewichtsstatus, medische geschiedenis en respons op het medicijn worden meegenomen. Het is belangrijk dat dierenartsen nauwlettend toezicht houden op de patiënt om eventuele neveneffecten of onvoldoende werking te voorkomen.

Mirtazapine: toepassing bij katten en alternatieve preparaten

Mirtazapine is een tetracyclisch antidepressivum dat vaak wordt gebruikt bij katten als eetlustopwekker. Sinds mei 2021 is het veterinair geregistreerde product Mirataz® beschikbaar in de vorm van een transdermale zalf. Dit product bevat 20 mg/g mirtazapine en wordt aanbevolen in de behandingscascade als alternatief voor 1/4 tablet mirtazapine 15 mg.

De zalf is geschikt voor dieren die moeilijk kunnen slikken of die de tabletvorm niet goed verdragen. De toepassing is eenvoudig en voorkomt eventuele ongewenste effecten die bij orale toediening kunnen optreden. Voor dierenartsen is het belangrijk om de patiëntenspecifieke omstandigheden in overweging te nemen bij het kiezen voor de zalf of een alternatieve vorm.

Natriumchloride oogzalf: tijdelijke leveringsproblemen en alternatieven

Natriumchloride 5% oogzalf was tijdelijk niet leverbaar. In dat tijdelijke ontbreken maakte de Apotheek Faculteit Diergeneeskunde een alternatief aan in de vorm van oogdruppels. Deze oogdruppels zijn een magistrale bereiding die in beperkte mate beschikbaar was. Nu is de oogzalf opnieuw leverbaar en worden de oogdruppels uit het assortiment gehaald.

Het gebruik van natriumchloride oogzalf is belangrijk bij het behandelen van oogproblemen, zoals iritis of conjunctivitis. Het is een onschuldig product dat vaak wordt gebruikt bij milde aandoeningen. Het is belangrijk om te weten dat bij het overgaan van druppels naar zalf de administratie en dosering mogelijk moeten worden aangepast. Dierenartsen zijn aangewezen op zorgvuldige instructies bij het overstapproces.

Prednisolon: alternatieve vormen bij het afbouwen van behandeling

Prednisolon is een corticosteroïde dat wordt gebruikt bij allerlei aandoeningen, zoals ontstekingen en allergische reacties. Voor patiënten die prednisolon afbouwen, is nu een alternatief beschikbaar in de vorm van prednisolon 1 mg tabletten. Deze tabletten zijn nog niet via reguliere groothandels verkrijgbaar, maar kunnen via de Apotheek Faculteit Diergeneeskunde besteld worden via het online aanvraagformulier.

Het gebruik van deze tabletten vereist een zorgvuldige dosisafnameplan, omdat prednisolon bij langdurig gebruik bij dieren kan leiden tot bijwerkingen zoals Cushing-syndroom. Het is belangrijk om bij het afbouwen van prednisolon te letten op eventuele herstelverschijnselen en eventueel terugval van de oorspronkelijke aandoening.

Ranitidine: leveringsproblemen en alternatieve producten

Ranitidine 15 mg/ml drank is momenteel niet leverbaar, door een onderzoek naar de grondstof. Dit medicijn wordt vaak gebruikt bij dieren om de hoeveelheid maagzuur te verminderen. Sinds 2019 is ranitidine bijna niet meer verkrijgbaar, omdat zowel de tabletten als injectievloeistof destijds uit de handel zijn genomen.

Een alternatief dat beschikbaar is voor honden is Zantoral Vet® 30 mg/ml drank. Dit is een geregistreerd product dat kan worden gebruikt bij dieren. Het is belangrijk om te weten dat de dosering en administratie van Zantoral Vet® moeten worden aangepast aan de behoeften van de patiënt. Dierenartsen die dit product willen gebruiken, moeten zorgvuldig toezicht houden op eventuele bijwerkingen of onvoldoende werking.

Osmosteril®: alternatieve infusievloeistof

Osmosteril® 200 mg/ml infusievloeistof is uit de handel genomen. Het bevat mannitol als werkzame stof en wordt gebruikt als diureticum voor verschillende indicaties. Er zijn geen andere infusievloeistoffen met dezelfde werkzame stof in dezelfde sterkte, maar er is wel een alternatief beschikbaar in de vorm van mannitolum 150 mg/ml infuusvloeistof. Deze vloeistof is in zakken van 500 ml te bestellen bij de Apotheek Faculteit Diergeneeskunde via online aanvraagformulieren.

Het gebruik van mannitolum vereist zorgvuldige administratie, omdat het een sterk diuretisch effect heeft. Dierenartsen moeten rekening houden met de vloeistofbalans van de patiënt en eventuele bijwerkingen zoals een te lage bloeddruk. Het is belangrijk om bij de toepassing van deze vloeistof te letten op eventuele complicaties.

Otimectin®: alternatieve spot-on behandelingen

Otimectin® is op dit moment niet leverbaar. Het bevat ivermectine als werkzame stof en wordt gebruikt bij de behandeling van oormijt. Er zijn meerdere alternatieven beschikbaar, waaronder Evicto® spot-on, Bravecto plus® spot-on voor katten en andere spot-on behandelingen met selamectine.

Elk van deze alternatieven heeft zijn eigen indicaties en werking. Evicto® is een eenmalige behandeling gericht op oormijt, terwijl Bravecto plus® een breder werkend middel is dat ook andere ectoparastieten bestrijdt. Het is belangrijk om te weten dat deze middelen niet allemaal gelijk zijn in hun werkingsmechanisme en dosering. Dierenartsen moeten rekening houden met de patiëntenspecifieke omstandigheden en eventuele bijwerkingen bij de keuze van een alternatief.

Pexion®: tijdelijke leveringsproblemen

Pexion® 400 mg tabletten waren gedurende langere tijd niet leverbaar. Inmiddels zijn deze tabletten opnieuw beschikbaar en kunnen via reguliere groothandels worden besteld. Het is belangrijk om te weten dat de leveringsproblemen voor bepaalde dierenartsen en patiënten konden leiden tot onderbrekingen in de behandeling.

Bij het overstappen op een alternatief of bij het herstarten van Pexion® is het belangrijk om de patiëntenspecifieke omstandigheden in overweging te nemen, zoals eventuele bijwerkingen of de respons op het medicijn. Het is raadzaam om bij het herstarten van behandeling zorgvuldig te toezien op eventuele veranderingen in de gezondheidstoestand van de patiënt.

Toltrazuril®: alternatieve drank voor vogels en terrariumdieren

Toltrazuril® drops 25 mg/ml zijn uit de handel genomen. Dit product werd gebruikt bij niet bedrijfsmatig gehouden vogels, konijnen en terrariumdieren voor de behandeling van coccidiose. Er zijn andere producten op de markt met dezelfde werkzame stof in verschillende concentraties, maar niet allemaal zijn geschikt voor orale toepassing bij de genoemde diersoorten.

Een alternatief is de toltrazuril 50 mg/ml drank die beschikbaar is bij de Apotheek Faculteit Diergeneeskunde. Het is belangrijk om te weten dat de concentratie hoger is dan in de vorige drops, wat betekent dat de dosering moet worden aangepast. Dierenartsen moeten bij het gebruik van deze drank rekening houden met de patiëntenspecifieke omstandigheden, zoals de lichaamsgewicht en de ernst van de infectie.

Sucralfaat: alternatieve vormen voor paarden en lichtere diersoorten

Sucralfaat suspensie 200 mg/ml was langere tijd wisselend leverbaar. Inmiddels is Sucralan® weer verkrijgbaar voor paardenpraktijken. Voor lichtere diersoorten kan via de online aanvraagformulieren een aanvraag worden ingediend bij de Apotheek Faculteit Diergeneeskunde.

Het gebruik van Sucralan® is belangrijk bij het behandelen van ontstekingen van het maag-darmkanaal bij paarden. Het is een onschuldig product dat in beperkte doses veilig kan worden gebruikt. Het is belangrijk om te weten dat de dosering en administratie moeten worden aangepast aan de behoeften van de patiënt. Dierenartsen moeten rekening houden met eventuele bijwerkingen of onvoldoende werking bij het gebruik van Sucralan®.

Sulfatrim®: alternatieve antibiotica

Sulfatrim® 20/100 en 80/400 mg tabletten zijn uit de handel genomen. Het bevat sulfadiazine en trimethoprim in de verhouding 5:1 en wordt gebruikt bij bacteriële infecties van de bovenste luchtwegen, het urogenitaalstelsel en wondinfecties. Er zijn twee alternatieven beschikbaar: Alfatrim® 480 en TSO 120.

Alfatrim® 480 is een geregistreerd diergeneesmiddel dat dezelfde werkzame stoffen bevat in dezelfde verhouding en is verkrijgbaar via reguliere kanalen. TSO 120 is een alternatief dat specifiek afgestemd is op bepaalde indicaties. Het is belangrijk om te weten dat de keuze voor een alternatief moet worden gemaakt op basis van de patiëntenspecifieke omstandigheden en eventuele bijwerkingen.

Het gebruik van antibiotica vereist zorgvuldige dosering en administratie om eventuele resistente bacteriën te voorkomen. Dierenartsen zijn aangewezen op zorgvuldige instructies en toezicht op de patiënt bij het gebruik van deze alternatieve producten.

Conclusie

Leveringsproblemen bij diergeneesmiddelen zijn een reëel fenomeen dat dierenartsen en eigenaars van huisdieren regelmatig tegenkomen. Het is belangrijk dat alternatieve middelen en magistrale bereidingen worden overwogen bij het afwegen van behandelingsopties. De Apotheek Faculteit Diergeneeskunde speelt een centrale rol in het aanbieden van deze alternatieven, zowel voor reguliere dierenartsen als voor patiënten met bijzondere behoeften.

Het is essentieel dat dierenartsen zorgvuldig overwegen welke alternatieve middelen geschikt zijn voor de patiënt, rekening houdend met de dosering, administratie en eventuele bijwerkingen. Bij het overstapproces van een regulier product naar een alternatief is het belangrijk om de patiëntenspecifieke omstandigheden in overweging te nemen en eventuele complicaties te voorkomen.

Het gebruik van magistrale bereidingen vereist een zorgvuldige evaluatie van de behoeften van de patiënt en een nauwkeurige administratie. Het is belangrijk dat dierenartsen en eigenaars van huisdieren goed geïnformeerd zijn over de beschikbare opties en de eventuele beperkingen van deze alternatieven. Het doel is om zowel de gezondheid van de dieren als de effectiviteit van de behandeling te waarborgen.

Bronnen

1. Leveringsproblemen & alternatieven