Joodse Kippensoep: Een Klassieke Kippensoep Vol Geschiedenis, Kruiden en Gezondheid
Kippensoep is meer dan alleen een eenvoudig gerecht. Het is een gerecht dat zich over eeuwen en culturen uitstrekt en een bijzondere plaats inneemt in de Joodse keuken. In het bijzonder de zogenaamde Joodse kippensoep, vaak ook genoemd als Joodse penicilline, is een gerecht dat niet alleen smaakt, maar ook gezondheidseffecten toegeschreven worden. Deze soep is een klassieker die gemaakt wordt met kruiden, groenten en kip, en die vaak als geneesmiddel wordt gezien bij verkoudheid, griep en andere lichtere ziektebeelden. De geschiedenis van de Joodse kippensoep reikt ver terug en is verweven met tradities, armoede en ook wetenschappelijke ontdekkingen over de gezondheidseffecten van kippenbouillon.
In dit artikel wordt een diepgaand overzicht gegeven van het Joodse kippensoeprecept, inclusief de gebruikte ingrediënten, de bereidingswijze en de geschiedenis die erachter ligt. Ook wordt ingegaan op de gezondheidseffecten die aan kippensoep worden toegeschreven en op de verschillende varianten die over de wereld verspreid voorkomen. Het artikel sluit af met een eenvoudig, maar authentieke recept dat je gemakkelijk thuis kunt maken.
De Oorsprong en Traditie van de Joodse Kippensoep
De Joodse kippensoep is een gerecht dat in de Joodse keuken een belangrijke rol speelt. Het wordt vaak gezien als een remedie bij ziekte en wordt traditioneel gemaakt met een combinatie van kruiden, groenten en kip. De oorsprong van deze soep dateert uit de 12de eeuw, waarin de 12e-eeuwse rabbijn en arts Maimonides al de gezondheidseffecten van kippensoep benoemde. Maimonides, een Joods geleerde en arts, gaf aan dat kippensoep helend werkte bij ziekte en de lichaamsvermoeidheid kon verminderen.
In de Joodse traditie was kippensoep vooral een gerecht dat tijdens Shabbat werd geserveerd. Asjkenazische Joden, die vaak in armoede leefden, hadden weinig middelen om luxe gerechten te maken, maar een kip houden vereiste weinig inspanning. De meeste Joodse families zorgden er daarom voor dat ze ten minste één kip hadden voor Shabbat, zodat ze een warme soep konden bereiden. De overblijfselen van het kipkarkas werden gebruikt om een rijke bouillon te maken, en kruiden zoals peterselie, verse dille of tijm werden toegevoegd voor smaak.
De Joodse kippensoep is niet alleen een gerecht van gezondheid, maar ook een gerecht van verbinding en traditie. Het wordt vaak gezien als een soort “Joodse penicilline”, een term die in de moderne tijd ook wel wordt gebruikt om aan te duiden dat de soep een soort natuurlijke geneesmiddel is. De term is populair geworden in verschillende landen, waar mensen bij griep of verkoudheid vaak een bord kippensoep opdienen om zich beter te voelen.
Ingrediënten en Bereidingswijze van de Joodse Kippensoep
De Joodse kippensoep wordt bereid met een combinatie van kruiden, groenten en kip. Het recept varieert per land en traditie, maar er zijn enkele kerningrediënten die vaak terugkeren. Deze zijn:
- Kip (meestal soepkippenten, kippenbouten of een volledige soepkip)
- Uien, knoflook en gember
- Groenten zoals winterwortel, prei, wortel, pastinaak
- Kruiden zoals peterselie, dille, tijm, foelie, nootmuskaat
- Vermicelli of andere pasta
De bereidingswijze van Joodse kippensoep is meestal langzaam en behoedzaam, zodat de bouillon tijd krijgt om rijk en smeuïg te worden. De kip wordt meestal eerst geschaald en zout erop gestrooid. Soms wordt ook mosterd of kerrie gebruikt voor extra smaak. De kip wordt daarna in een pan geplaatst met water en groenten, en wordt ongeveer 1 tot 2 uur gesudderd. Tijdens deze tijd komt de bouillon in ontwikkeling, waarbij het vet van de kip zich losmaakt en op de soep komt te liggen.
Na het sudderen worden de kruiden toegevoegd, zoals knoflook, gember, peterselie, en eventueel ook sambal of een Spaanse peper. De bouillon wordt nog 15 minuten verder gekookt zodat de smaken kunnen mengen. Vervolgens wordt de kip uit de soep gehaald en in kleinere stukken gesneden. Het kipvlees wordt terug in de soep geplaatst, en eventueel worden er ook vermicelli of andere pasta toegevoegd.
Een belangrijk aspect van de bereidingswijze is het afscheppen van het vet dat bovenop de bouillon ligt. Dit gebeurt meestal na het sudderen, waarbij de bouillon een nacht wordt weggezet om te stollen. Het volgende dag kan het vet gemakkelijk worden afgehaald, waardoor de soep helder en lichter wordt.
De Gezondheidseffecten van Kippensoep
De Joodse kippensoep wordt vaak gezien als een natuurlijk geneesmiddel, en er zijn verschillende redenen waarom dit gerecht gezond wordt beschouwd. Ten eerste bevat kippensoep een rijke bouillon die geconcentreerd is met mineralen, aminozuren en vetzuren die goed zijn voor de gezondheid. De bouillon bevat onder andere carnosine, een stof die wetenschappelijk onderzocht is en die helend zou kunnen werken bij griep en verkoudheid.
Bovendien bevat kippensoep veel eiwit, wat belangrijk is voor herstel na ziekte of fysieke inspanning. Het eiwit in kipvlees helpt bij het opbouwen van spiermassa en ondersteunt het immuunsysteem. Ook de groenten die in de soep worden verwerkt, zoals winterwortel, wortel en pastinaak, zijn rijk aan vitaminen en mineralen.
Een andere gezondheidseffect van kippensoep is de warme temperatuur waarop het gerecht wordt geserveerd. Het drinken van warme vloeistoffen helpt bij het losmaken van slijmvliezen in de luchtwegen en kan helpen bij de verlichting van verkoudheid. De hitte van de soep zorgt ook ervoor dat de lichaamstemperatuur stijgt, wat vaak gunstig is bij griep.
Hoewel er wetenschappelijke onderzoeken zijn die aantonen dat kippensoep een positief effect kan hebben op de gezondheid, is het belangrijk om te benadelen dat niet alle effecten volledig bewezen zijn. Sommige virologen zijn er niet zeker van dat kippensoep een directe geneeswerking heeft op ziektebeelden zoals corona. Toch blijft de Joodse kippensoep een gerecht dat veel mensen in hun kast hebben staan, zowel voor gezondheid als voor smaak.
Varianten van Joodse Kippensoep in Anderen Delen van de Wereld
Hoewel de Joodse kippensoep sterk verankerd is in de Joodse traditie, zijn er ook varianten van dit gerecht in andere delen van de wereld. Deze varianten ontstaan vaak door invloeden van andere kooktradities en lokale ingrediënten.
In Italië bijvoorbeeld wordt kippensoep vaak geserveerd met pasta. Gerechten zoals cappelletti in brodo, tortellini in brodo en passatelli zijn bekende Italiaanse varianten van kippensoep. Deze soepen bevatten doorgaans kleine pasta of dumplings die in een rijke kipbouillon worden geserveerd.
In Griekenland wordt kippensoep vaak gemaakt op de avgolemono-wijze. Dit is een methode waarbij geslagen eieren gemengd worden met citroen en daarna aan de bouillon worden toegevoegd. Dit resulteert in een dikker en rijkere soep. Soms wordt er ook rijst of pasta aan toegevoegd, zoals kritharaki.
In Hongarije is de Joodse kippensoep een heldere soep die Újházi kippensoep wordt genoemd. Deze variant bevat hele stukjes kip, kiplever en hart, en wordt verrijkt met groenten zoals wortelen, knolselderij, peterseliewortel en pastinaak. Aan de soep worden ook dikwijls vermicelli, griesmeel knoedels of Spätzle noedels toegevoegd.
In Indonesië vind je kippensoep in de vorm van Sayur sop of soto ayam. Sayur sop is een groenten- en kippenbouillonsoep met stukken kip, aardappel, sperziebonen, wortel, selderij en gebakken sjalot. Soto ayam is een pittige kippensoep met kurkuma, groenten en noedels of vermicelli. Deze varianten worden vaak geserveerd met gestoomde rijst of lontong.
Deze varianten laten zien dat de Joodse kippensoep, of Joodse penicilline, niet alleen een gerecht is van Joodse traditie, maar ook een gerecht dat zich over de wereld heeft verspreid en in verschillende vormen is verankerd. Of je nu een Italiaanse cappelletti in brodo wilt maken of een Griekse avgolemono, de kern van het gerecht – een warme, rijke kippenbouillon – blijft hetzelfde.
Het Recept voor Joodse Kippensoep
Bij het maken van Joodse kippensoep is het belangrijk om de ingrediënten en bereidingswijze nauwkeurig te volgen. Hieronder volgt een eenvoudig, maar authentiek recept dat je gemakkelijk thuis kunt maken.
Ingrediënten voor 4 personen:
- 4 kippenbouten
- 1 sjalot of kleine ui
- 2 teentjes knoflook
- 1 stuk gember ± 5 cm
- 1 takje rozemarijn
- 2 laurierblaadjes
- 6 salieblaadjes
- 1 theelepel foelie of nootmuskaat
- 1 zak boerensoepgroenten
- 1 rode peper
Ingrediënten voor de soep:
- 2 liter water
- 2 uien
- 2 tenen knoflook
- Stukje gember
- 1 prei
- 2 winterpenen
- 1 zakje soepgroenten (fijngesneden)
- 1 handje vermicelli
- 1 handje peterselie (fijngesneden – vers)
- 2 takjes tijm
- 1 theelepel zwarte peperkorrels
- 2 laurierblaadjes
- 1 stukje foelie
Bereidingswijze:
- Haal het vel van de kip en zout deze aan. Insmeren met mosterd en kerrie, en laat een uur in de koelkast wegzitten.
- Voeg de kip, eventueel ook het vel en poten, in een pan met 2 liter water. Aan de kook brengen en ruim 1 tot 2 uur laten sudderen.
- Tijdens het sudderen voeg je de groente, sambal of pepertje, gember, salie en knoflook toe. Laat nog 15 minuten door koken.
- Haal de kip eruit en scheid het vlees van de botten. Kippenvlees klein snijden en koel wegzetten. Ook de kippenbouillon en groenten zeven. De bouillon een nacht koel wegzetten. De volgende dag het gestolde vet op de bouillon afscheppen.
- Kook de vermicelli in een aparte pan in 3-4 minuten gaar. Voeg deze, samen met eventueel gekookte lever, toe aan de soep.
- Serveer de soep direct, zo heet mogelijk.
De Rol van Kruiden en Specerijen in Joodse Kippensoep
Kruiden en specerijen spelen een centrale rol in de bereidingswijze van Joodse kippensoep. Zij geven de soep niet alleen smaak, maar ook een aantal gezondheidseffecten. De meest gebruikte kruiden zijn peterselie, dille, tijm, foelie, nootmuskaat en soms ook sambal of Spaanse peper.
Peterselie is een van de meest gebruikte kruiden en wordt vaak in verse of droge vorm aan de soep toegevoegd. Het bevat vitamine K en C en heeft een versterkende werking op het immuunsysteem. Dille is een andere kruid die vaak wordt gebruikt en die een ontstekingsremmende werking heeft. Tijm bevat thymol, een stof die antimicrobiele eigenschappen heeft en die helend werkt bij verkoudheid.
Foelie of nootmuskaat wordt vaak gebruikt om de soep extra smaak te geven. Deze kruiden hebben een versterkende werking op de smaak van de bouillon. Sambal of Spaanse peper wordt soms toegevoegd voor extra scherpe smaak, maar het heeft ook een ontstekingsremmende werking.
De combinatie van deze kruiden en specerijen zorgt ervoor dat de Joodse kippensoep niet alleen een smakelijk gerecht is, maar ook een gerecht dat gezond is en gunstig kan zijn bij ziekte.
De Joodse Kippensoep in Moderne Tijden
Hoewel de Joodse kippensoep een klassieker is, is het gerecht ook in moderne tijden blijven voorkomen. Het is een gerecht dat niet alleen in Joodse gemeenschappen wordt gemaakt, maar ook in andere culturen. De populariteit van de Joodse kippensoep is gedeeltelijk te danken aan de wetenschappelijke onderzoeken die aantonen dat kippensoep een positief effect kan hebben op de gezondheid.
In de moderne tijd wordt de Joodse kippensoep vaak gezien als een gerecht dat bijdraagt aan de gezondheid en dat kan helpen bij het versterken van het immuunsysteem. Het is ook een gerecht dat gemakkelijk te maken is en dat vaak gebruikt wordt in situaties waarin mensen zich niet goed voelen. Tijdens de coronapandemie bijvoorbeeld werd de Joodse kippensoep vaak gezien als een gerecht dat mensen kon helpen bij het verdragen van ziekte.
Daarnaast is de Joodse kippensoep ook een gerecht dat vaak op Shabbat wordt geserveerd. Het is een gerecht dat verbinding maakt met de traditie en dat vaak gemaakt wordt met familieleden. In moderne koken is het gerecht vaak aanpassen aan de smaken van de persoon die het maakt. Sommige mensen voegen bijvoorbeeld extra groenten toe of kiezen voor een variant met extra vlees.
De Joodse kippensoep blijft dus een gerecht dat zowel traditioneel als modern is. Het is een gerecht dat niet alleen smaakt, maar ook gezond is en dat verbinding maakt met de geschiedenis en de traditie.
Conclusie
De Joodse kippensoep is een gerecht dat zich over eeuwen en culturen uitstrekt. Het is een gerecht dat niet alleen smaakt, maar ook gezond is en dat vaak gezien wordt als een remedie bij ziekte. De geschiedenis van de Joodse kippensoep reikt ver terug, en het gerecht is verankerd in de Joodse traditie. De bereidingswijze van de Joodse kippensoep is langzaam en behoedzaam, zodat de bouillon tijd krijgt om rijk en smeuïg te worden. De kruiden en specerijen die worden gebruikt, geven de soep extra smaak en gezondheidseffecten.
De Joodse kippensoep is ook een gerecht dat zich over de wereld heeft verspreid en in verschillende vormen is verankerd. Of je nu een Italiaanse cappelletti in brodo wilt maken of een Griekse avgolemono, de kern van het gerecht – een warme, rijke kippenbouillon – blijft hetzelfde. In moderne tijden blijft de Joodse kippensoep een gerecht dat gemakkelijk te maken is en dat vaak gebruikt wordt in situaties waarin mensen zich niet goed voelen. Het is een gerecht dat verbinding maakt met de traditie en dat ook in moderne koken blijft voorkomen.