Na een kaakoperatie is het eten van vaste maaltijden voorlopig niet mogelijk. Het is daarom van groot belang om een vloeibare of gemalen voeding te consumeren die niet alleen makkelijk te consumeren is, maar ook voldoende voedingsstoffen bevat om de lichaamsbehoeften te dekken. Deze voeding moet energierijk, smakelijk en goed vermaard zijn, en tegelijkertijd voldoen aan de eisen van eenvoudige vertering en voldoende vochtinname. In dit artikel worden tips, aanbevelingen en recepten gegeven voor het samenstellen van een vloeibare voeding die geschikt is voor na een kaakoperatie.

Belang van een vloeibare voeding na kaakoperatie

Na een kaakoperatie is de kaak voor de eerste vijf tot zes weken niet belastbaar, wat betekent dat kauwen lastig of zelfs onmogelijk is. Daarom is het noodzakelijk om vloeibare of gemalen maaltijden te eten. Het is even belangrijk om zorgvuldig te kiezen wat er gegeten wordt, zodat de voeding niet alleen vermaard is, maar ook voldoende energie, eiwitten, vitamines en mineralen levert. Dit helpt het lichaam om te herstellen en voorkomt onder andere gewichtsverlies of voedingsgebreken.

Het is aan te raden om in de eerste weken vijf tot zes maaltijden per dag te eten, verdeeld over de dag, om het hongergevoel te verminderen en de energiebehoefte te dekken. Ook is het belangrijk om voldoende vocht in te nemen, aangezien vloeibaar voedsel vaak minder vezels bevat dan vast voedsel, wat kan leiden tot obstipatie (verstoptheid).

Algemene richtlijnen voor het samenstellen van vloeibare maaltijden

Bij het kiezen en bereiden van vloeibare maaltijden zijn er een aantal richtlijnen en aandachtspunten om rekening mee te houden:

1. Het voedsel moet fijn gemalen of gemixt zijn. Dit kan met behulp van een roerzeef, staafmixer, mengbeker of keukenmachine. Dit zorgt ervoor dat het voedsel goed door de keel gegaan kan worden en niet stukken bevat die kunnen blijven zitten of moeilijk vermaard kunnen worden.

2. Variatiet in de maaltijden is belangrijk. Zoete, hartse, warme en koude gerechten moeten afwisselend op tafel komen, om de eetlust en smaakwaan te behouden. Dit voorkomt dat de maaltijden saai worden en het eten niet genieten.

3. Het voedsel moet energierijk zijn. Dit kan bereikt worden door vlees, vis, groenten, aardappelen en melkproducten toe te voegen aan de maaltijden. Ook is het aan te raden om energieverrijkte drinkvoeding te gebruiken, zoals bijvoorbeeld energiedranken of drinkontbijtproducten.

4. Het voedsel moet voldoende vocht bevatten. Dit helpt om obstipatie te voorkomen. Voeg daarom jus, bouillon, room of melk toe bij het mengen van de maaltijden. Ook is het aan te raden om regelmatig pap met voedingsvezels te eten, zoals Brinta, Bambix, griesmeel of havermout.

5. Het voedsel moet gemakkelijk te consumeren zijn. Dit kan bereikt worden door gebruik te maken van glazen met drinktuitjes, flessen met sportdoppen of dikke rietjes, die het drinken makkelijker maken. Ook kan het voedsel worden opgediend in een beker met een tuitje, zodat het makkelijk binnenkomt.

6. Het voedsel moet smaken. Het mengen van verschillende smaken kan leiden tot een smakeloos geheel. Daarom is het beter om de smaken apart te houden of te kiezen voor gerechten die smaakvol zijn, zoals bijvoorbeeld gekookte groenten, vlees of vis met saus.

Voedingsmiddelen die geschikt zijn voor vloeibare maaltijden

Er zijn verschillende voedingsmiddelen die geschikt zijn voor het samenstellen van vloeibare maaltijden. Deze kunnen worden gebruikt om een afwisselende en energierijke voeding te bereiden. Hieronder worden een aantal categorieën voedingsmiddelen genoemd, inclusief voorbeelden en aanbevelingen.

Vlees en vis

Vlees en vis zijn goede bronnen van eiwitten en kunnen worden gebruikt in vloeibare maaltijden, zolang ze goed gaar en zacht zijn. Voor het bereiden van vlees of vis is het aan te raden om eerst een beetje jus, saus of bouillon toe te voegen voordat het wordt gemalen of gemixt. Na het malen of pureren kan het vlees of de vis nog verder verdund worden met vocht.

Aanbevelingen: - Kip, lam, rund of vis zoals forel, tonijn of kabeljauw - Gepureerde vleesbouillons of -ragouts - Gekookte en gemalen eieren of omelet met voldoende vocht

Vleesvervangers

Vleesvervangers zoals gekookt ei, omelet, kaasragout, tahoe, tivalli of quorn zijn goede alternatieven voor vlees en kunnen eenvoudig in vloeibare maaltijden worden verwerkt. Deze producten zijn meestal zacht en kunnen goed gemalen worden.

Aanbevelingen: - Zeer fijn gemalen gekookt ei of omelet met voldoende vocht - Gladde kaasragout of fijn gemalen tahoe, tivalli of quorn - Verdund met room, melk of bouillon

Groenten

Alle groenten zijn geschikt voor vloeibare maaltijden, mits ze gaar zijn. Groenten zijn een goede bron van vitamines, mineralen en vezels. Ze kunnen gemakkelijk gemalen of gemixt worden en worden vaak gebruikt in soepen, ragouts of groente-cremes.

Aanbevelingen: - Gepureerde groenten zoals aardappelen, broccoli, spinazie, aubergine of courgette - Groentesoepen of -ragouts - Groenten die makkelijk te verwerken zijn, zoals blikbonen of maaltijdsoepen

Aardappelen

Aardappelen zijn een goede bron van koolhydraten en kunnen goed worden gebruikt in vloeibare maaltijden. Aardappelen zijn zacht en kunnen gemakkelijk gemalen worden.

Aanbevelingen: - Aardappelpuree of fijn gemalen rijst, macaroni of spaghetti - Kant-en-klare aardappelpuree of aardappelcremes

Fruit

Zacht fruit, vruchtenmoes, vruchtensap, fruit uit blik en vruchtensappen zijn geschikt voor vloeibare maaltijden. Fruit is een goede bron van vitamines en mineralen en kan de smaak van maaltijden verhogen.

Aanbevelingen: - Vruchtenmoes zoals aardbei, perzik of ananas - Vruchtensap of -nectar - Zacht fruit zoals aardbeien, druiven of peer

Melkproducten

Melkproducten zoals volle melk, chocolademelk, yoghurt, vla, roomijs en slagroomvla zijn goede bronnen van eiwitten, vetten en calcium. Ze kunnen gebruikt worden in vloeibare maaltijden en helpen bij het bereiken van een energierijke voeding.

Aanbevelingen: - Volle melkproducten zoals volle melk, volle chocolademelk, volle yoghurt, volle yoghurtdranken, volle vla, slagroomvla en roomijs - Verdund met jus, bouillon of groentenat

Brood en aardappelen

In de loop van de herstelperiode kan het eten van brood en normale warme maaltijden weer mogelijk worden. Echter, in de eerste weken is het aan te raden om de voeding energierijk te houden, vooral als er gewichtsverlies is opgetreden. Dit kan bereikt worden door vloeibare maaltijden te blijven gebruiken, eventueel verrijkt met extra calorieën, mineralen en vitaminen.

Aanbevelingen: - Brood en normale warme maaltijden wanneer de kaak weer los is - Energieverrijkte voeding in de beginfase

Recepten voor vloeibaar voedsel na kaakoperatie

Hieronder worden enkele recepten gepresenteerd die geschikt zijn voor vloeibare maaltijden na een kaakoperatie. Deze recepten zijn eenvoudig te maken, smaakvol en voedingswaardig.

1. Gepureerde aardappelgroentensoep

Ingrediënten: - 200 g aardappelen - 100 g broccoli - 100 g courgette - 250 ml bouillon - 50 ml melk of room - Zout en peper naar smaak

Bereiding: 1. Schil de aardappelen en snijd ze in kleine stukken. 2. Kook de aardappelen in de bouillon tot ze gaar zijn. 3. Voeg de broccoli en courgette toe en kook tot alles gaar is. 4. Laat de soep afkoelen en pureer tot een gladde maaltijd. 5. Voeg melk of room toe voor extra smaak en vocht. 6. Zout en peper naar smaak.

2. Vleesbouillon met rijst

Ingrediënten: - 200 g kipvlees - 100 g rijst - 500 ml bouillon - 50 ml jus of saus - Zout en peper naar smaak

Bereiding: 1. Kook het kipvlees in de bouillon tot het gaar is. 2. Voeg de rijst toe en kook tot de rijst gaar is. 3. Voeg een beetje jus of saus toe voor extra smaak. 4. Pureer alles tot een gladde maaltijd. 5. Zout en peper naar smaak.

3. Vruchtenmoes met melk

Ingrediënten: - 200 g vruchtenmoes (bijvoorbeeld aardbei of ananas) - 250 ml volle melk - 1 theelepel suiker (optioneel) - Cinnamon (optioneel)

Bereiding: 1. Meng de vruchtenmoes met melk in een blender. 2. Voeg suiker en eventueel cinnabon toe naar smaak. 3. Mix alles tot een gladde maaltijd. 4. Serveer koud of warm.

4. Gekookt ei in jus

Ingrediënten: - 2 gekookte eieren - 250 ml jus - 50 ml melk - Zout en peper naar smaak

Bereiding: 1. Kook de eieren en schil ze. 2. Meng de eieren in een blender met jus en melk. 3. Pureer tot een gladde maaltijd. 4. Zout en peper naar smaak. 5. Serveer warm of koud.

5. Gepureerde kaasragout

Ingrediënten: - 200 g kaas (bijvoorbeeld cheddar of goudse) - 250 ml melk - 100 g aardappelen - Zout en peper naar smaak

Bereiding: 1. Kook de aardappelen en meng ze met de kaas en melk in een blender. 2. Pureer tot een gladde maaltijd. 3. Zout en peper naar smaak. 4. Serveer warm.

Aanvullende tips en aandachtspunten

Bij het samenstellen van vloeibare maaltijden zijn er nog een paar aandachtspunten en aanvullende tips om rekening mee te houden:

1. Vermijd maagirriterende stoffen. Deze kunnen leiden tot braken en moeten daarom zo ver mogelijk worden vermeden. Denk aan producten met cafeïne, zware sauzen of overmatig gebruik van zout.

2. Voorkom droge lippen. Omdat de tong tijdens de herstelperiode minder goed de lippen kan bevochtigen, is het aan te raden om lippenbalsem of crème te gebruiken. Dit voorkomt droogheid en gevoel van ongemak.

3. Houd rekening met het gewichtsverlies. Het is normaal dat men na een kaakoperatie enkele kilo afvalt. Echter, als het afval snel of teveel is, kan dit aandachtige toezicht vereisen. In dat geval is het aan te raden om contact op te nemen met een diëtist of arts.

4. Mondverzorging. Goede mondverzorging is van groot belang na een kaakoperatie. Het poetsen van de tanden, draadjes en elastiekjes is belangrijk om voedselresten te verwijderen en te voorkomen dat er tandplaque ontstaat. Gebruik een tandenborstel met een kleine kop, zoals een kindertandenborstel, en poets twee- tot driemaal per dag.

5. Beperk alcoholgebruik. Alcohol kan de herstelproces vertragen en moet daarom zo ver mogelijk worden beperkt of helemaal worden vermeden.

Energieverrijkte maaltijden

Om zeker te zijn dat de voeding voldoende energie levert, kunnen energieverrijkte maaltijden of dranken worden gebruikt. Deze producten bevatten extra calorieën, mineralen en vitaminen en zijn geschikt voor mensen die moeilijk vaste maaltijden kunnen consumeren.

Aanbevelingen: - Drinkontbijtproducten zoals Fruitontbijt (Hero©), Goede Morgen (Mona©) en Wake-Up (Brinta©) - Energieverrijkte drinkvoeding zoals Roosvicee of andere merken - Volle melkproducten zoals volle melk, volle yoghurt of volle vla

Conclusie

Na een kaakoperatie is het noodzakelijk om vloeibare of gemalen maaltijden te consumeren, aangezien het kauwen voorlopig niet mogelijk is. Het is belangrijk om een voeding te kiezen die niet alleen makkelijk te consumeren is, maar ook voldoende voedingsstoffen levert. Door de voeding energierijk te houden en een variatie aan maaltijden aan te bieden, kan zowel de eetlust als de herstelproces worden ondersteund. Met behulp van eenvoudige recepten en richtlijnen is het mogelijk om smakelijke en voedingswaardige maaltijden te bereiden die geschikt zijn voor na een kaakoperatie. Het is eveneens belangrijk om rekening te houden met aspecten zoals mondverzorging, vochtinname en vermijden van maagirriterende stoffen.

Bronnen

1. LUMC - Intermaxillaire fixatie
2. Alrijne - Voeding na een kaakoperatie
3. Club van Relaxte Moeders - Lisa’s ervaring