Koninginnesoep is een van de meest iconische gerechten in de Nederlandse keuken. Deze romige, smaakvolle soep wordt vaak geserveerd als voorgerecht bij speciale gelegenheden of genoten als comfortfood op koude dagen. Hoewel de oorsprong van de soep niet volledig duidelijk is, is ze een blijvende klassieker die sinds generaties op tafel verschijnt. In dit artikel worden meerdere recepten voor koninginnesoep beschreven, op basis van betrouwbare bronnen. Daarnaast worden de historische context en de culinair relevante technieken uitgebreid toegelicht, zodat zowel huiskoks als culinair professionals een compleet overzicht krijgen van deze Hollandse soep.

Wat is koninginnesoep?

Koninginnesoep is een romige kippensoep die meestal gebaseerd is op een rouille, oftewel een mengsel van boter en bloem dat wordt gebonden met hete bouillon. Deze techniek zorgt voor een rijke, zachte textuur. De soep bevat vaak winterwortel, doperwten, kip en slagroom of amandelmelk, afhankelijk van de variant. De naam van de soep suggereert dat deze oorspronkelijk gemaakt werd ter ere van een koningin, hoewel er geen specifieke koningin is aan wie het gerecht wordt toegeschreven. Volgens een verhaal uit een historisch kookboek is de soep ook een luxe gerecht geweest, geschikt voor formele diners en speciale gelegenheden. In sommige contexten is de soep ook gebruikt als een daad van verzet, zoals beschreven in het verhaal van een hotel in de Tweede Wereldoorlog.

De exacte oorsprong van het recept is onduidelijk, maar het blijft een geliefd gerecht in Nederland. De soep wordt vaak geserveerd als voorgerecht bij speciale gelegenheden of als hartverwarmende maaltijd. De klassieke variant bevat kip, winterwortel, doperwten, bloem, boter en slagroom. De soep is niet alleen smaakvol, maar ook visueel aantrekkelijk, vooral door de oranje kleur van de wortel. Sommige moderne varianten, zoals van Philips Chef en Passion4Food, voegen elementen toe zoals patrijzenvlees en koning croutons voor extra smaak en tekstuur.

Recepten voor koninginnesoep

Recept 1: Klassieke Koninginnesoep

Ingrediënten (voor 4 personen): - 35 gram boter
- 35 gram bloem
- 1 liter kippenbouillon
- 2 winterwortels
- Een scheutje (soja)room
- Verse peterselie of kervel

Bereiding: 1. Smelt de boter in een pan en roer de bloem erdoor. Verhit dit mengsel zachtjes gedurende 1 minuut. Blijf goed roeren. 2. Voeg 300 ml kippenbouillon toe en roer goed met een garde zodat het bloem-botermengsel oplost. Als je een gladde massa hebt, voeg dan nog 700 ml kippenbouillon toe. Weer goed roeren. 3. Rasp de winterwortels. Voeg dit toe aan de soep en kook de wortelreepjes in de soep in 5 minuten. 4. Maak de soep op smaak met zout en peper en een scheutje (soja)room. 5. Strooi voor het serveren wat fijngeknipte kervel of peterselie over de soep.

Recept 2: Koning Willem Soep

Ingrediënten: - 1 ui
- 1 prei
- 100 gram winterpeen
- 50 gram doperwten
- 1 eidooier
- 125 ml amandelmelk
- 2 patrijzen
- Kippenbouillon

Bereiding: 1. Snijd de winterpeen in stukken en snijd het wit van de prei in dunne ringen. Doe de kippenbouillon samen met de aardappel, wortel en de 2 patrijzen in de SoupMaker en kies programma 2. 2. Als het programma is afgelopen, haal je de patrijzen eruit. Klop de eierdooier door de amandelmelk en voeg dit toe aan de hete bouillon. Mix dit meteen door met stand 4 van de SoupMaker. 3. Maak ondertussen de patrijzen schoon en snijd het vlees. Voeg het vlees samen met de erwtjes en de prei toe en laat dit 5 minuten staan in de hete soep. 4. Maak leuke koning croutons door met een kroontjessteker vormpjes uit sneden brood te steken. Rooster deze in de oven of in de Airfryer. 5. Serveer de soep met de croutons.

Recept 3: Koninginnesoep uit het NCB kookboek

Ingrediënten (voor 4 personen): - 2 ½ liter water
- 1 pond poulet
- 2 ons gehakt
- 1 ons bloem
- 1 ons boter
- 2 lepels zout
- Stukjes foelie
- ½ blikje champignons (optioneel)
- 1 ei
- 1 dl room of melk

Bereiding: 1. Breng het water, zout en foelie aan de kook in een ruime soeppan. 2. Snij het gewassen poulet nog eens door en laat het zachtjes ongeveer 3 uur trekken. 3. Verwarm in een pan de boter en bloem en voeg onder steeds roeren langzaam de gezeefde bouillon toe. 4. Maak het gehakt klaar en laat de balletjes een kwartier meekoken. 5. Voeg de champignons toe. 6. Klop in de soepterrine het ei met de room of melk en doe al kloppende de soep erbij. Het vlees kan voor restverwerking gebruikt worden.

Recept 4: Koninginnesoep volgens de Zeeuwse Kip

Ingrediënten (voor 4 personen): - Kippenbouillon
- Winterwortel
- Kipfilets
- Doperwten
- Boter
- Bloem
- Slagroom

Bereiding: 1. Breng de kippenbouillon aan de kook in een ruime soeppan. 2. Voeg de grove stukken prei en winterpeen toe, samen met de selderij, laurierblaadje en de kipfilets. 3. Laat het geheel 20 minuten koken. 4. Haal na 20 minuten de kipfilets eruit en laat afkoelen. 5. Laat de bouillon met de groenten nog even 10 minuten trekken. 6. Zeef de bouillon boven een ruime kom en gooi de groenten weg. 7. Maak de pan schoon en zet op middelhoog vuur. 8. Voeg de boter toe en laat deze smelten, maar laat niet bruin worden. 9. Voeg de bloem er in één keer aan toe en bak 2-3 minuten al roerend 'gaar'. 10. Voeg beetje bij beetje de hete bouillon toe, zodat er een mooie licht gebonden bouillon ontstaat. 11. Trek met een vork de kipfilets uit elkaar, of snij hem in kleine stukjes. 12. Voeg de stukjes wortel toe en laat deze 7 minuten meekoken. 13. Voeg de doperwten, kip en 50 ml slagroom toe en laat het nog 5 minuten zachtjes warm worden zonder te koken.

Historische Context van Koninginnesoep

De historie van koninginnesoep is, net als de oorsprong van vele klassieke gerechten, grotendeels verweven met verhalen en tradities. Volgens een bron uit een historisch kookboek is de soep mogelijk ontstaan als een luxe gerecht voor formele gelegenheden. In het kookboek van François Blom uit 1905 wordt de soep beschreven als "Potage à la Reine", een chique, romige soep met oranje wortel, veel roomboter voor de roux, kip, doperwtjes en slagroom. Deze variant benadrukt de luxer, aristocratische oorsprong van het gerecht.

Een ander verhaal uit de Tweede Wereldoorlog geeft een emotionelere context. In een hotel in Carelshaven werd de soep gebruikt als een "soep die niet genoemd mocht worden", een stille daad van verzet. Dit suggereert dat de soep niet alleen smaakvol is, maar ook een culturele en historische waarde heeft die verder gaat dan het culinaire aspect. Het kookboek dat gebruikt werd in het hotel, is er een van een derde generatie koks in de familie en dateert uit 1905, wat aantoont dat het gerecht al jaren op tafel staat.

Hoewel de exacte oorsprong van de soep onbekend is, is het duidelijk dat het gerecht een lange geschiedenis heeft in Nederland. Het werd niet alleen als luxe gerecht geserveerd, maar ook in tijden van oorlog gebruikt als een teken van verzet. Deze dubbele context benadrukt het symboolkarakter van koninginnesoep in de Nederlandse culinair traditie.

Culinair Relevante Technieken bij Koninginnesoep

Het maken van koninginnesoep vereist een aantal specifieke culinaire technieken. De basis van de soep is de zogenaamde rouille, een techniek waarbij boter en bloem worden verhit tot een gladde massa en daarna geleidelijk gebonden met hete bouillon. Deze techniek zorgt voor een rijke, romige textuur en een diepe smaak. Het is belangrijk om de boter en bloem goed te roeren, zodat er geen klontjes ontstaan. De temperatuur van de bouillon moet ook correct zijn om te voorkomen dat de rouille te snel afkoelt of te veel klontjes vormt.

Een andere techniek die vaak wordt gebruikt bij koninginnesoep is het meekoken van groenten, zoals winterwortel en doperwten. Deze groenten worden meestal gekookt in de bouillon of apart in de soep gevoegd, afhankelijk van de variant. Het meekoken zorgt ervoor dat de smaken goed door elkaar heen gaan en de soep een homogene smaak krijgt.

De afwerking van de soep is ook belangrijk. In veel varianten wordt de soep met slagroom of amandelmelk opgezet, wat de textuur verfijnt en een lichtere smaak geeft. De slagroom of amandelmelk wordt vaak apart geklopt en pas in het laatste stadium aan de soep toegevoegd, zodat de structuur niet verloren gaat.

In sommige recepten worden er ook extra elementen toegevoegd, zoals patrijzenvlees of croutons, om de soep meer smaak en tekstuur te geven. Deze toevoegingen maken de soep geschikt voor speciale gelegenheden en verhogen de culinair waarde van het gerecht.

Nuttige Tips voor het Maken van Koninginnesoep

1. Gebruik vers kip of vlees: Voor de beste smaak is het verstandig om vers kip of patrijzen te gebruiken. Dit zorgt voor een intensere smaak en een betere textuur.
2. Kies een goede bouillon: De kwaliteit van de bouillon heeft een grote invloed op de smaak van de soep. Gebruik daarom een smaakvolle kippenbouillon, eventueel zelfgemaakt.
3. Roer de rouille goed: Zorg ervoor dat de boter en bloem goed worden gemengd en dat er geen klontjes ontstaan. Dit vereist geduld en constante roering.
4. Voeg de groenten geleidelijk toe: Voeg de groenten in stappen toe aan de soep zodat ze goed kunnen meekoken en de smaken goed door elkaar heen gaan.
5. Gebruik slagroom of amandelmelk: Deze toevoeging verfijnt de textuur van de soep en geeft extra smaak. Zorg ervoor dat de slagroom of amandelmelk pas in het laatste stadium wordt toegevoegd.
6. Serveer warm: Koninginnesoep is meestal bedoeld als warme maaltijd. Serveer de soep op een hoge temperatuur om de smaken goed te laten uitstralen.
7. Voeg garnituren toe: Voor een extra toets aan smaak en presentatie kan de soep worden bezoet met verse peterselie, kervel of koning croutons.

Nuttige Varianten en Alternatieven

Hoewel de klassieke variant van koninginnesoep al smaakvol is, zijn er ook een aantal varianten en alternatieven die kunnen worden overwogen, afhankelijk van de voorkeuren en beschikbare ingrediënten.

Vegetarische Versie

Voor vegetariërs kan de soep worden aangepast door het vlees te vervangen door een vegetarische bouillon of groenten. In plaats van kip of patrijzen kan bijvoorbeeld een mix van groenten zoals aardappelen, courgettes en selderij worden gebruikt. De rouille en de rest van de ingrediënten blijven hetzelfde, zodat de soep nog steeds romig en smaakvol is.

Lactosevrije Versie

Voor mensen met een lactoseintolerantie kan de soep worden aangepast door de boter en slagroom te vervangen door plantaardige alternatieven, zoals kokosolie of amandelmelk. Deze ingrediënten zorgen voor een vergelijkbare textuur en smaak, zonder de lactose.

Glutenvrije Versie

Voor mensen met een gluteenintolerantie is het belangrijk om te controleren of de bloem en eventuele bouillon gluteenvrij zijn. Er zijn verschillende gluteenvrije bloemsoorten beschikbaar, zoals amandelen of rijstbloem, die kunnen worden gebruikt in plaats van gewone bloem.

Zomerse Versie

In de zomer kan de soep als koude variant worden geserveerd. Dit kan worden bereikt door de soep na bereiding af te koelen en eventueel met wat extra groenten of salade erbij te serveren. De slagroom of amandelmelk kan ook worden vervangen door een frisdrank of limonade om extra frisheid te geven.

Conclusie

Koninginnesoep is een klassiek Nederlandse gerecht dat sinds generaties op tafel verschijnt. Het gerecht is smaakvol, romig en geschikt voor zowel informele maaltijden als speciale gelegenheden. De soep is gemaakt met ingrediënten zoals kip, winterwortel, doperwten, boter, bloem en slagroom, en wordt vaak bezoet met verse peterselie of kervel. Het recept is variabel en kan worden aangepast aan verschillende voedingswensen, zoals vegetarisch, lactosevrij of glutenvrij. De historie van de soep is even rijk als de smaak, met verhalen over luxe gelegenheden en een stille daad van verzet tijdens de oorlog. Door de verschillende recepten en technieken die zijn beschreven in dit artikel, kunnen zowel huiskoks als culinair professionals de soep perfect bereiden en genieten van deze Hollandse klassieker.

Bronnen

1. Lekker recept voor smaakvolle koninginnesoep
2. Recept Koning Willem Soep
3. Koninginnesoep
4. Carelshaven en koninginnesoep
5. Weekmenu 11 - Midden Maart 1946
6. Recepten en artikelen van De Zeeuwse Boer