Klazien uit Zalk, ook bekend als Klaas van den Brink, was een legendarische figuur in de Nederlandse volkskunde en culinair adviseur van wie honderdduizenden mensen hun kennis over traditionele kruiden en volkswijsheden leerden. Haar recepten, adviezen en manieren van koken waren sterk ingebed in de Nederlandse boerenkunst en de eenvoudige levenswijze van de jaren zestig en zeventig. Hoewel haar ideeën en soms onwetenschappelijke aanpak door critici vaak in twijfel werden getrokken, bleef Klazien een populaire en inspirerende persoonlijkheid. Haar invloed zit nog steeds in de Nederlandse culinair traditie, met talloze boeken, kruidenpraktijken en zelfs een eigen muzieknummers als getuigen van haar brede populariteit.

In dit artikel wordt ingegaan op Klaziens bekendste recepten, kruidenpraktijken en volkswijsheden, met een nadruk op het verband tussen kruiden, gezondheid en koken. De focus ligt op de recepten en adviezen die ze bekend maakte, zoals het gebruik van rogge, koolbladeren, gember en andere traditionele kruiden. Ook wordt aandacht besteed aan het gebruik van die ingrediënten in de keuken, zoals bijvoorbeeld het bekende droomgebak- of Boffertrecept.

Klazien uit Zalk: Leven en Wereldbeeld

Klazien uit Zalk werd in 1919 geboren in Zalk, een dorpje aan de IJssel waar in 1826 de laatste wilde bever gedood werd. Haar vroege leven speelde zich af in een boerenomgeving, waar ze meegemaakte dat de werkdagen van haar ouders tot diep in de nacht duurden. Haar opvoeding vond vooral plaats in het gezelschap van haar grootouders en een ongetrouwde tante. Deze omgeving had een grote invloed op haar visie op natuur, kruiden en het gebruik van eenvoudige middelen in het dagelijks leven. Haar ouderlijk huis was een winkeltje, en later speelde ze een rol in de landbouw en de kruidengebruiken van het platteland.

Haar Nedersaksische accent en authentieke aanpak maakten haar tot een iconische figuur in de Nederlandse volkskunde. Ze sprak vaak over het gebruik van kruiden en het combineren van eenvoudige ingrediënten zoals koolbladeren, gember, en rogge. Zij beweerde bijvoorbeeld dat koolbladeren goed waren voor blauwe plekken en verstuikingen, en dat rode uien in het bed leggen kon helpen bij spierkrampen. Haar adviezen werden vaak gezien als amusant, maar ze hadden ook een sterke emotionele en culturele band met de Nederlandse landbouwtraditie.

Kruiden en Volkswijsheden

Een van de kruiden die Klazien vaak noemde was rogge. Rogge is een graan dat snel opzwelt wanneer het in contact komt met water of speeksel, wat betekent dat het je snel voldoet. Dit maakt het een geschikte ingrediënt voor mensen die hun gewicht willen verminderen. Rogge bevat veel vezels, wat positief is voor de darmfunctie. Daarnaast bevat rogge ook veel vitaminen en mineralen, zoals B-vitamines, zink, magnesium en ijzer, die belangrijk zijn voor het spier- en botstelsel.

Naast zijn voedingswaarde wordt rogge ook traditioneel gebruikt in kruidenpraktijken. Een bekende methode die Klazien aanbevolen heeft, is het maken van een roggepap om hoofdpijn te verlichten. Het advies was om roggebrood nat te maken en in een theedoek te stoppen, waarna deze om het voorhoofd gebonden moest worden. Volgens haar zou dit de pijn verminderen. Deze methode is een voorbeeld van hoe Kruiden uit de keuken worden getrokken en in volkswijsheden worden toegepast.

Rogge is ook bruikbaar buiten de keuken. In de vroegere tijden werd een papje van gemalen roggezaden gebruikt als lijm. Dit werd bijvoorbeeld gebruikt om een kruik te herstellen of om tochtgaten in huis te dichten. Tegenwoordig wordt rogge in de industrie gebruikt voor de productie van lijm en kunststoffen.

Een andere kruidenpraktijk die Klazien uitvoerig besprak, was het gebruik van gember. Gember wordt vaak gebruikt in de keuken als smaakversterker, maar het heeft ook geneeskrachtige eigenschappen. Het bevat gemberol, een stof die ontstekingen kan verminderen en de spijsvertering kan stimuleren. Gemberthee is een bekende manier om maagklachten te verlichten of om warm te worden in koude weersomstandigheden.

Recepten van Klazien uit Zalk

Hoewel Klazien vooral bekend was om haar kruidengebruiken en volkswijsheden, had ze ook een aantal bekende recepten. Een van de bekendste is Boffert, een typisch gerecht uit Zalk. Boffert lijkt op een krentenbrood en cake, en wordt het lekkerst op een warme dag gegeten met een klontje boter en suikerkaneel. Het gerecht is een perfecte weerspiegeling van de eenvoud en het gebruik van traditionele ingrediënten zoals rogge, boter en suiker.

Een ander recept dat vaak door Klazien genoemd wordt, is droomgebak. Dit gerecht is een soort taart die gemaakt wordt van havermout, amandelmelk, appels, dadels, honing, kaneel en ei. De bereidingswijze is eenvoudig, maar het resultaat is een smeuïg en voedzaam gerecht dat ideaal is voor het eten voor het slapen gaan.

Recept: Droomgebak

Ingrediënten:

• 150 gram havermout vlokken
• 500 milliliter amandelmelk
• 2 appels
• 80 gram verse dadels
• 1 ei
• 4 eetlepels honing
• 1 ½ eetlepel kaneel
• Olijfolie

Bereidingswijze:

1. Verwarm de oven voor op 200 graden Celsius.
2. Meng in een grote kom de havermout, amandelmelk, honing en het ei tot een gladde mix.
3. Schil de appels en snijd ze in kleine stukjes.
4. Snijd ook de dadels in kleine stukjes.
5. Voeg de appels, dadels en kaneel toe aan het beslag en roer goed door.
6. Vet een ovenschaal in met olijfolie en giet het beslag erin.
7. Plaats de ovenschaal in het midden van de oven en bak het gebak 25 minuten.
8. Neem een taartpuntje (niet te groot) minimaal 2 uur voor het slapen gaan.

Dit recept is een voorbeeld van hoe Klazien eenvoudige ingrediënten tot iets bijzonders kon combineren. Het is een gerecht dat niet alleen lekker smaakt, maar ook gezond is, met veel vezels, voedingsstoffen en energie.

Kruiden en Gezondheid

Een belangrijk aspect van Klaziens adviezen was de combinatie van kruiden en gezondheid. Ze sprak vaak over het gebruik van koolbladeren, gember en rogge als natuurlijke remedies voor diverse klachten. Haar visie op gezondheid was sterk ingebed in de landbouwtraditie en de idee dat eenvoudige middelen vaak het meest effectief zijn.

Een van de bekendste kruidenadviezen van Klazien was het gebruik van koolbladeren bij blauwe plekken en verstuikingen. Ze beweerde dat het leggen van koolbladeren op de aangedane plek de pijn zou verminderen en de genezing zou versnellen. Hoewel deze methode niet wetenschappelijk onderbouwd is, is het een voorbeeld van hoe Kruiden en volkswijsheden in de boerenkunst werden toegepast.

Een ander advies dat Klazien vaak gaf, was het gebruik van gemberthee bij maagklachten. Gemberthee is een bekende manier om de spijsvertering te stimuleren en ontstekingen te verminderen. Het is een eenvoudige, maar krachtige manier om het lichaam te ondersteunen in moeilijke tijden. Gember is ook een kruid dat vaak gebruikt wordt in de keuken, bijvoorbeeld in gemberthee, gembercake of gemberbrood.

Volkswijsheden in de Keuken

Buiten de kruiden en het gebruik van traditionele ingrediënten, had Klazien ook een aantal volkswijsheden die specifiek gericht waren op de keuken. Een van de bekendste is het advies om rode uien in het bed te leggen om spierkrampen te verminderen. Hoewel deze methode niet wetenschappelijk onderbouwd is, is het een voorbeeld van hoe de keuken en de boerenkunst in de Nederlandse volkskunde verweven zijn.

Een andere volkswijze die Klazien vaak noemde, was het gebruik van roggebrood als lijm. In de vroegere tijden werd een papje van gemalen roggezaden gebruikt om kruiken of kannen te repareren of om tochtgaten in huis te dichten. Deze methode is een voorbeeld van hoe Kruiden en ingrediënten in de keuken worden gebruikt voor het oplossen van praktische problemen.

Klazien uit Zalk en de Moderne Keuken

Hoewel Klazien uit Zalk een figuur uit het verleden is, zijn haar ideeën en adviezen nog steeds relevant in de moderne keuken. Haar focus op eenvoudige ingrediënten en traditionele kruiden is een inspiratie voor moderne koks en culinair adviseurs die op zoek zijn naar natuurlijke en duurzame manieren om te koken en te eten.

Haar recepten, zoals Boffert en droomgebak, zijn voorbeelden van hoe eenvoudige ingrediënten tot iets bijzonders kunnen worden gemaakt. Deze gerechten zijn ook een weerspiegeling van de Nederlandse landbouwtraditie en de nadruk op het gebruik van lokale producten.

Haar kruidenpraktijken en volkswijsheden zijn ook nog steeds interessant voor mensen die op zoek zijn naar natuurlijke remedies voor gezondheidsklachten. De combinatie van kruiden en keuken is een rijke bron van inspiratie voor mensen die zich interesseren voor traditionele geneeskunde en culinair kunde.

Conclusie

Klazien uit Zalk was een legendarische figuur in de Nederlandse volkskunde en culinair traditie. Haar adviezen, recepten en kruidenpraktijken zijn een weerspiegeling van de eenvoud en de kracht van de landbouwtraditie. Hoewel sommige van haar ideeën en methode niet wetenschappelijk onderbouwd zijn, zijn ze nog steeds interessant en nuttig voor mensen die op zoek zijn naar natuurlijke remedies en traditionele gerechten.

Haar bekendste recepten, zoals Boffert en droomgebak, zijn voorbeelden van hoe eenvoudige ingrediënten tot iets bijzonders kunnen worden gemaakt. Haar kruidenpraktijken, zoals het gebruik van rogge, gember en koolbladeren, zijn ook nog steeds relevant in de moderne keuken en in de zoektocht naar natuurlijke remedies.

In het tijdperk van de moderne keuken en de groeiende interesse in duurzaamheid en natuurlijke producten, is Klaziens visie nog steeds actueel. Haar werk is een bron van inspiratie voor mensen die op zoek zijn naar eenvoudige, maar krachtige manieren om te koken en te eten.

Bronnen

1. Allerhande dingen over de natuur
2. www.kruidengeheimen.nl
3. www.kruidenmassages.nl/Rogge.html
4. www.bijzonderplekje.nl/ontdek-de-ijsseldelta/
5. www.maxvandaag.nl/sessies/themas/gezondheid-sport/gezond-verstand-gemberthee-paardenmelk-en-droomgebak/
6. www.vice.com/nl/article/hoe-doodgeknuppelde-bever-leidde-tot-imperium-van-klazien-uit-zalk/