Bed op Recept: Een Preventieve Crisisinterventie in de GGZ
Het Bed op Recept (BOR) is een preventieve regeling binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) die ggz-patiënten helpt om een crisis te voorkomen of te sussen. Deze interventie biedt individuen die een crisis voelen opkomen de mogelijkheid om een nacht, en in sommige gevallen tot 48 uur, door te brengen in een kliniek. Hier kunnen patiënten rust vinden, spanning verminderen en veilig zijn voor zichzelf. Het BOR is een korte, bewuste time-out van het dagelijks leven en is bedoeld om destructief gedrag, zoals zelfbeschadiging of suïcidale gedachten, te voorkomen.
De regeling is geïntegreerd in een behandelplan dat vooraf met de patiënt is opgesteld en waarin het aantal toegestane BOR’s en de voorwaarden zijn afgesproken. De korte opname wordt gezien als een preventieve maatregel die langdurige klinische opnamen kan voorkomen, die bij patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis vaak regressieve effecten kunnen hebben. Ondersteuning door verpleegkundigen tijdens de BOR is een essentieel onderdeel van deze interventie.
In dit artikel wordt ingegaan op de doelen, toepassing en werking van het Bed op Recept, evenals op de ervaringen van patiënten en de rol van behandelaars bij deze regeling. Ook wordt aandacht besteed aan de voordelen en eventuele beperkingen van de BOR, en aan de noodzaak van deze interventie in het huidige GGZ-landschap.
Wat is het Bed op Recept?
Het Bed op Recept (BOR) is een korte opname in een kliniek voor ggz-patiënten die een crisis voelen aankomen. Deze regeling is bedoeld als een preventieve maatregel om het uitbreken van een volwaardige crisissituatie te voorkomen. Patiënten die gebruik maken van de BOR kunnen tijdelijk in een beschermde omgeving verblijven, waar ze veilig zijn en ondersteuning ontvangen. De duur van de opname varieert per instelling; in sommige gevallen is het slechts één nacht, terwijl in andere gevallen een verblijf van maximaal 48 uur mogelijk is.
Het BOR is niet alleen bedoeld voor patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis, maar ook voor individuen met andere psychische aandoeningen zoals depressie, angst- of dwangstoornissen, en psychotische stoornissen. Het is een gecontroleerde, vooraf bepaalde interventie die in de praktijk vaak wordt ingezet wanneer een patiënt het gevoel heeft dat hij of zij zonder hulp in een crisis zou belanden.
De regeling wordt vaak aangevuld door de Telefoon op Recept (TOR), waarbij patiënten op elk moment kunnen bellen wanneer de spanningen hoog oplopen. Deze telefonische ondersteuning is ook bedoeld om de crisis te voorkomen of te sussen, vooral wanneer het niet mogelijk is om direct naar de kliniek te gaan.
Doel van het Bed op Recept
Het doel van het Bed op Recept is het voorkomen van verdere crisis en destructief gedrag bij patiënten die een crisis voelen aankomen. Patiënten proberen door het gebruik van de BOR te voorkomen dat zij zichzelf beschadigen, middelen gaan gebruiken (zoals alcohol of drugs) of ander beschadigend gedrag vertonen. De opname helpt patiënten tot rust te komen, zodat het hoge niveau van spanning en emoties kan afnemen. Wanneer deze spanningen zijn gezakt, zijn patiënten in staat om de oorzaak van de crisis te reflecteren en samen met de ambulante behandelaar oplossingen te zoeken.
Kwalitatieve onderzoeken tonen aan dat patiënten het Bed op Recept vaak zien als een korte time-out van hun dagelijks leven. Een patiënte beschrijft het zelfs als het neerzetten van een zware boodschappentas. Dit geeft aan dat het BOR een belangrijk onderdeel is van de dagelijkse beheersing van de ziekte. Vanuit het perspectief van de behandelaar is het doel van het BOR om langdurige klinische opnamen te voorkomen. Deze opnamen kunnen regressief gedrag oproepen en de autonomie van de patiënt verder beperken. Het BOR helpt patiënten om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen gedrag en de ambulante behandeling voort te zetten zonder onnodige onderbrekingen.
Werking van het Bed op Recept
Het Bed op Recept begint met een vooraf gepland behandelplan dat samen met de patiënt en de ambulante behandelaar is opgesteld. Dit plan bepaalt het aantal toegestane opnames, de voorwaarden voor gebruik en de verwachtingen rondom de BOR. Tijdens de opname ontvangt de patiënt ondersteuning van verpleegkundigen, die contact met de patiënt opbouwen en actief luisteren naar de problemen, emoties en gedachten van de patiënt. Dit helpt de patiënt om spanningen te ventileren en tot rust te komen.
Het individuele BOR-plan bepaalt hoe de opname verloopt. Sommige patiënten hebben voornamelijk behoefte aan rust en bijslapen, terwijl anderen meer afleiding en activiteiten nodig hebben. De invulling van de opname kan variëren, afhankelijk van de behoeften van de patiënt. Het belangrijkste aspect is echter dat de patiënt tijd krijgt om tot zichzelf te komen en zich veilig te voelen. Na één tot drie dagen opname kan de patiënt, afhankelijk van de mate van herstel, weer plannen maken om de problemen in het dagelijks leven aan te pakken. Een afrondend gesprek aan het einde van de opname helpt om te beoordelen hoe effectief de BOR is geweest. Afhankelijk van hoe vaak de BOR wordt ingezet, is het belangrijk om regelmatig te evalueren en het behandelplan indien nodig aan te passen.
Ervaringen van patiënten met het Bed op Recept
Patiënten die gebruik maken van het Bed op Recept beschrijven het als een veelzijdige en effectieve interventie. Uit kwalitatieve studies blijkt dat patiënten vooral waarde hechten aan het contact met verpleegkundigen tijdens de opname. Dit contact helpt hen om contact met zichzelf te herstellen en spanningen te verminderen. De mogelijkheid om over problemen, emoties en gedachten te praten, draagt bij aan een rustiger gevoel en een beter inzicht in hun crisis.
Daarnaast zien patiënten de BOR als een korte time-out van het dagelijks leven. Het verblijf in de kliniek biedt rust, structuur en een afleiding die in de dagelijkse omgeving vaak ontbreekt. De mogelijkheid om medepatiënten te ontmoeten en eventueel ook te delen met anderen in vergelijkbare situaties, versterkt dit gevoel van ondersteuning. Het gezamenlijk opstellen van het behandelplan en het bereiken van een overeenstemming daarover blijkt een belangrijke voorwaarde voor de effectiviteit van de BOR.
In Zweden is een kwalitatieve studie uitgevoerd naar ervaringen van patiënten met emotionele instabiliteit en zelfbeschadiging die een kortdurende opname hadden doorgebracht. Uit deze studie blijkt dat de opname heeft bijgedragen aan een beter begrip van hun emoties en destructieve gedachten. Door het rustige verblijf en het ondersteunende contact met verpleegkundigen kregen patiënten een betere grip op hun situatie en leerden zij effectieve copingstrategieën. Belangrijke aspecten van de BOR zijn hier ook het duidelijke behandelplan, een toegankelijke opnameprocedure, een vriendelijke en verwelkomende benadering van de staf en de mogelijkheid tot dagelijkse gesprekken met verpleegkundigen.
De rol van verpleegkundigen bij het Bed op Recept
Verpleegkundigen spelen een centrale rol bij de uitvoering van het Bed op Recept. Hun vaardigheden om te luisteren, serieus te nemen wat patiënten vertellen en contact op te bouwen op een laagdrempelige manier zijn essentieel voor het succes van de interventie. Ze stellen open vragen naar de gedachten en emoties van de patiënt, zodat deze zich gehoord en begrepen voelt. Dit draagt bij aan het herstel van de patiënt en helpt bij het verminderen van de spanning.
Het opstellen van duidelijke afspraken in het behandelplan is ook een belangrijk aspect van de rol van verpleegkundigen. Dit helpt patiënten om te begrijpen wat hen te wachten staat tijdens de BOR en hoe ze er het beste uit kunnen komen. Daarnaast stimuleren verpleegkundigen patiënten om contact op te nemen met hun ambulante behandelaar voor vervolg na de BOR. Dit zorgt ervoor dat de behandeling niet wordt onderbroken en dat de patiënt na de opname weer veilig kan terugkeren naar het dagelijks leven.
De voordelen van het Bed op Recept
Het Bed op Recept biedt een aantal belangrijke voordelen zowel voor patiënten als voor de zorgverlener. Ten eerste is het een preventieve maatregel die helpt om langdurige klinische opnamen te voorkomen. Deze opnames kunnen regressief gedrag oproepen bij patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis, wat weer kan leiden tot een toename van symptomen en afhankelijk gedrag. Het BOR helpt patiënten om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen gedrag en te groeien in autonomie.
Ten tweede biedt het BOR een veilige omgeving waarin patiënten rust vinden en zich niet beschadigen. De korte opname helpt patiënten om spanningen te verlagen, paniek te verlichten en tot rust te komen. Dit is van groot belang bij patiënten die het gevoel hebben dat ze in een crisis belanden. De beschermde omgeving van de kliniek zorgt ervoor dat patiënten veilig zijn voor zichzelf en dat ze ondersteuning kunnen ontvangen wanneer het nodig is.
Ten derde is het BOR een relatief goedkope interventie die kan worden ingezet bij het eerste teken van een crisis. In vergelijking met langdurige opnames is het BOR een kostenefficiënte oplossing die het voorkomt dat crises zich verder kunnen ontwikkelen. Dit voorkomt ook dat patiënten in wanhoop openbare ruimtes opzoeken of andere destructieve maatregelen nemen om te voorkomen dat ze zichzelf verwonden of het leven uit gaan. Uit onderzoek blijkt dat patiënten die gebruik maken van de BOR minder kans hebben op zelfmoordpogingen, interventies, politieoptredens en ziekenhuisopnames.
Beperkingen en uitdagingen van het Bed op Recept
Hoewel het Bed op Recept een veelbelovende interventie is, zijn er ook beperkingen en uitdagingen die niet verwaarloosd mogen worden. Eén van de belangrijkste uitdagingen is de dreigende afschaffing van de regeling door bezuinigingen in de GGZ. De BOR is voor veel cliënten van grote waarde, maar wordt door financiële beperkingen bedreigd. Onderzoek in opdracht van de cliëntenraden van GGZ Rivierduinen toont aan dat cliënten deze regeling nodig hebben als vangnet bij een crisis. Wanneer de BOR wordt afgeschaft, kan de spanning oplopen tot onaanvaardbare hoogte en kunnen de risico’s op zelfbeschadiging en suïcidale gedrag toenemen.
Een andere beperking is dat niet elke patiënt het BOR kan gebruiken of wil gebruiken. Sommige patiënten voelen zich niet in staat om in te grijpen op tijd of voelen zich niet gemotiveerd om contact op te nemen wanneer de spanningen hoog oplopen. De drempel om een BOR in te zetten kan voor sommige patiënten hoog zijn, wat leidt tot het gevoel dat ze alleen zijn en dat de regeling niet toegankelijk genoeg is. Daarom is het belangrijk om de drempel zo laag mogelijk te houden en te zorgen dat patiënten zich veilig en ondersteund voelen bij het gebruik van de regeling.
Verder is het BOR afhankelijk van het vooraf opgestelde behandelplan en de samenwerking tussen de patiënt, de ambulante behandelaar en de kliniek. Als dit plan niet duidelijk is of als de samenwerking niet goed functioneert, kan het BOR minder effectief zijn. Het is daarom belangrijk om regelmatig te evalueren of het behandelplan nog past bij de situatie van de patiënt en of aanpassingen nodig zijn. Dit zorgt ervoor dat de BOR op maat kan worden ingezet en effectief blijft bij het voorkomen van crises.
Conclusie
Het Bed op Recept is een waardevolle interventie in de GGZ die helpt om crises te voorkomen of te sussen. Het biedt patiënten een veilige omgeving waarin ze rust vinden, spanningen verminderen en ondersteuning ontvangen. De regeling is geïntegreerd in een behandelplan dat vooraf is opgesteld en bepaalt de voorwaarden voor gebruik. Het BOR helpt patiënten tot rust te komen, zodat zij weer in staat zijn om de oorzaak van de crisis te reflecteren en oplossingen te zoeken. Vanuit het perspectief van de behandelaar helpt het BOR om langdurige klinische opnamen te voorkomen, die vaak regressieve effecten kunnen hebben.
Er zijn echter ook uitdagingen en beperkingen bij het gebruik van het BOR. De dreigende afschaffing van de regeling door bezuinigingen en de mogelijkheid dat patiënten niet in staat of niet gemotiveerd zijn om het BOR in te zetten, zijn belangrijke zorgen. Daarom is het belangrijk om de toegankelijkheid van de regeling te vergroten en ervoor te zorgen dat patiënten zich veilig en ondersteund voelen. Het BOR is een kostenefficiënte interventie die kan voorkomen dat crises zich verder kunnen ontwikkelen en dat patiënten in wanhoop openbare ruimtes opzoeken of destructieve maatregelen nemen. Het is een waardevolle maatregel die voor veel cliënten van grote betekenis is en die bijdraagt aan het voorkomen van crisissen in de GGZ.