Kunsttranen zijn een veelgebruikte behandeling voor droge ogen. Terwijl er vele vrij verkrijgbare varianten zijn, bestaan er ook oogdruppels die op recept verkrijgbaar zijn. Deze kunsttranen op recept bevatten vaak geavanceerdere ingrediënten of hebben een hogere concentratie van bevochtigende stoffen, waardoor ze geschikt kunnen zijn voor meer ernstige gevallen van droge ogen. De beschikbaarheid en toepassing van deze middelen variëren per land, en het is daarom belangrijk om de richtlijnen van een oogarts of apotheek te volgen. Dit artikel biedt een gedetailleerde overzicht van kunsttranen op recept, hun toepassing, de beschikbare soorten en eventuele behandelingen die in combinatie met kunsttranen kunnen worden aangewend.

Wat zijn kunsttranen op recept?

Kunsttranen zijn formuleringen die het traanvocht imiteren en gebruikt worden om droge ogen te behandelen. Terwijl veel kunsttranen zonder recept verkrijgbaar zijn, zijn er ook varianten die op recept worden voorgeschreven. Deze kunsttranen bevatten vaak extra ingrediënten die specifiek gericht zijn op de oorzaken van droge ogen, zoals ontstekingen, verminderde traanproductie of instabiele traanfilm. Oogdruppels op recept zijn vaak aanbevolen wanneer vrij verkrijgbare middelen onvoldoende verlichting bieden.

De keuze voor een bepaalde kunsttraan hangt af van de onderliggende oorzaak van de droge ogen. Bijvoorbeeld, kunsttranen die de traanproductie stimuleren, kunnen geschikt zijn voor patiënten met een verminderde traanproductie, terwijl kunsttranen die ontstekingen verminderen beter kunnen werken bij patiënten met meibomklierproblemen. Het is daarom belangrijk dat deze middelen alleen worden voorgeschreven na een grondige oogonderzoek door een oogarts.

Hoe werken kunsttranen op recept?

Kunsttranen op recept functioneren op verschillende manieren, afhankelijk van hun ingrediënten. Sommige kunsttranen bevatten actieve stoffen die de traanproductie stimuleren, zoals cyclosporine. Anderen bevatten ingrediënten die ontstekingen verminderen, zoals corticosteroïden of antihistaminica. Kunsttranen kunnen ook de traanfilm stabiliseren door vetten of oliën te bevatten die de ogen langer vochtig houden.

Een voorbeeld van een kunsttraan op recept is Vidisic, een kunsttraan die een beschermende laag vormt en de ogen hydrateert. Het is echter belangrijk om op te merken dat de beschikbaarheid en vereisten voor een recept kunnen variëren per land. Patiënten worden uitgenodigd om altijd contact op te nemen met hun arts of apotheek om de meest actuele informatie te verkrijgen.

Soorten kunsttranen op recept

Er zijn verschillende soorten kunsttranen op recept beschikbaar, die elk een andere aanpak hanteren bij het behandelen van droge ogen. De keuze van een bepaalde kunsttraan hangt af van de onderliggende oorzaak en de ernst van de aandoening. Hier zijn enkele van de bekendste soorten:

1. Kunsttranen met cyclosporine

Cyclosporine is een immunosuppressieve stof die vaak in kunsttranen op recept wordt gebruikt. Het werkt door de immuunrespons in de ogen te verminderen, wat kan helpen bij ontstekingen die leiden tot droge ogen. Een voorbeeld is Cyclogyl, een kunsttraan die cyclosporine bevat en vaak wordt voorgeschreven bij patiënten met Sjögren-syndroom of andere immuunaandoeningen die droge ogen als symptoom hebben.

2. Kunsttranen met corticosteroïden

Corticosteroïden zijn krachtige anti-inflammatoire middelen die vaak worden gebruikt bij ernstige ontstekingen. In Nederland zijn corticosteroïde oogdruppels beschikbaar in oplopende sterkte, zoals prednisolon, fluormetholon en dexamethason. Deze middelen verschillen in glaucoomrisico, waarbij fluormetholon het laagste risico kent en dexamethason het hoogste risico.

Hoewel corticosteroïden effectief kunnen zijn bij het verminderen van ontstekingen, is hun gebruik beperkt vanwege mogelijke bijwerkingen zoals glaucoom. Het is daarom belangrijk dat deze middelen alleen op recept worden voorgeschreven en onder medische toezicht worden gebruikt.

3. Kunsttranen met antihistaminica

Antihistaminica zijn vaak gebruikt bij allergische reacties die kunnen leiden tot droge ogen. In Nederland zijn antihistaminica beschikbaar in verschillende varianten, zoals azelastine, emedastine, ketotifen, levocabastine en olopatadine. Deze middelen helpen bij het verminderen van symptomen zoals jeuk, ontstekingen en roodheid.

Cromonen, zoals cromoglicinezuur en nedocromil, zijn een andere categorie van antihistaminica die vaak worden gebruikt bij allergische conjunctivitis. Echter, in de praktijk wordt vaak gemeld dat cromonen minder effectief zijn dan antihistaminica, vooral omdat cromonen preventief gebruikt moeten worden om effectief te zijn.

4. Kunsttranen met omega-3 vetzuren

Omega-3 vetzuren zijn bekend om hun anti-inflammatoire eigenschappen en kunnen helpen bij het verbeteren van de traanproductie en het verminderen van ontstekingen. Hoewel omega-3 vetzuren vaak worden aangeraden als aanvullende behandeling, zijn er ook kunsttranen op recept beschikbaar die deze vetzuren bevatten. Deze kunsttranen kunnen helpen bij het stabiliseren van de traanfilm en het verminderen van droge ogen.

Hoe kunsttranen op recept te gebruiken

Het correcte gebruik van kunsttranen op recept is cruciaal om het maximum effect te verkrijgen en mogelijke bijwerkingen te voorkomen. Hier zijn enkele richtlijnen voor het gebruik van kunsttranen op recept:

1. Was uw handen grondig met water en zeep voordat u de oogdruppels gebruikt.
2. Kantel uw hoofd naar achteren of ga liggen.
3. Trek het onderste ooglid voorzichtig naar beneden om een zakje te vormen.
4. Houd de druppelfles boven uw oog zonder het oog te raken.
5. Knijp voorzichtig in de fles om één druppel in het zakje te laten vallen.
6. Sluit uw oog voorzichtig gedurende 1-2 minuten. Vermijd knipperen of wrijven in uw oog.
7. Druk zachtjes op de traanbuis (de binnenste ooghoek) om te voorkomen dat de druppels in uw neus terechtkomen en systemisch worden opgenomen. Dit kan de effectiviteit van de druppels verhogen en de kans op bijwerkingen verminderen.
8. Veeg eventuele overtollige vloeistof rond uw oog af met een schone tissue.
9. Wacht minstens 5-10 minuten voordat u andere oogdruppels gebruikt.

Het is belangrijk om altijd de instructies van uw oogarts en de bijsluiter van de medicatie nauwkeurig op te volgen. De dosis en gebruiksfrequentie kunnen variëren per medicijn en per patiënt.

Belangrijke overwegingen bij het gebruik van kunsttranen op recept

Bij het gebruik van kunsttranen op recept zijn er enkele belangrijke overwegingen die patiënten en artsen moeten in overweging nemen:

1. Diagnose en behandeling door een oogarts: Het is belangrijk om altijd een oogarts te raadplegen voor een correcte diagnose en een persoonlijk verhaal. De keuze van een bepaalde kunsttraan hangt af van de oorzaak en ernst van de droge ogen.
2. Conserveermiddelen: Sommige kunsttranen bevatten conserveermiddelen die kunnen leiden tot allergieën of irritatie. Middelen in flesjes of tubes zijn vaak goedkoper dan verpakkingen voor eenmalig gebruik, maar kunnen conserveermiddelen bevatten. Als allergieën of irritaties optreden, kan overgang naar een eenmalige verpakking worden overwogen.
3. Effectiviteit: De effectiviteit van kunsttranen kan variëren per patiënt. Het is daarom belangrijk om te testen welk middel het beste werkt voor de individuele patiënt. Als een middel niet effectief is, kan het zinvol zijn om een ander middel te proberen.
4. Lijfwerking en bijwerkingen: Oogdruppels met corticosteroïden of antihistaminica kunnen systemische bijwerkingen hebben. Het is daarom belangrijk om deze middelen alleen onder medische toezicht te gebruiken.
5. Gebruik in combinatie met andere behandelingen: Kunsttranen kunnen worden gebruikt in combinatie met andere behandelingen, zoals ooglidhygiëne, warme kompressen of levensstijlaanpassingen. Deze aanvullende behandelingen kunnen helpen bij het verbeteren van de symptomen van droge ogen.

Aanvullende behandelingen bij droge ogen

Bij het behandelen van droge ogen worden vaak aanvullende behandelingen gebruikt om de symptomen te verminderen en de traanfilm te stabiliseren. Hier zijn enkele van de meest gebruikte aanvullende behandelingen:

1. Ooglidhygiëne

Ooglidhygiëne is een belangrijke behandeling bij droge ogen en blefaritis. Het schoonmaken van de ooglidranden helpt bij het verwijderen van aandoenlijke schilfers en het verbeteren van de functie van de Meibomklieren. Ooglidhygiëne bestaat uit drie stappen:

1. Verwarm de ooglidranden met warme, vochtige kompressen.
2. Masseer de ooglidranden in verticale richting om de meibomvetten naar buiten te krijgen.
3. Poets de ooglidranden in horizontale richting met wattenstokjes die bevochtigd zijn met een oplossing van babyshampoo.

2. Warme kompressen

Warme kompressen worden vaak gebruikt om de Meibomklieren te ontstoppen en de olieproductie te verbeteren. De kompressen moeten warm genoeg zijn om de huid te verwarmen, maar niet zo heet dat verbrandingen kunnen ontstaan. Het is belangrijk om de temperatuur van de kompressen eerst te testen op de huid van de pols voordat ze op de oogleden worden toegepast.

3. Punctum pluggen

Punctum pluggen zijn kleine pluggen die in de traanafvoerkanaaltjes worden geplaatst om de afvoer van traanvocht te verminderen en de ogen vochtiger te houden. Deze pluggen kunnen tijdelijk of permanent zijn. Ze zijn een effectieve behandeling voor patiënten met verminderde traanproductie.

4. Speciale brillen

Speciale brillen zijn beschikbaar die de ogen beschermen tegen droge lucht en wind. Deze brillen kunnen helpen bij het verminderen van de symptomen van droge ogen, vooral voor patiënten die vaak in droge of windige omgevingen leven of werken.

5. Levensstijlaanpassingen

Levensstijlaanpassingen kunnen ook helpen bij het verminderen van de symptomen van droge ogen. Het vermijden van droge lucht, roken en langdurig beeldschermgebruik kan helpen bij het verminderen van de symptomen. Zorg voor voldoende hydratatie door veel water te drinken.

6. Omega-3 vetzuren

Omega-3 vetzuren zijn bekend om hun anti-inflammatoire eigenschappen en kunnen helpen bij het verbeteren van de traanproductie en het verminderen van ontstekingen. Suplementen met omega-3 vetzuren zijn beschikbaar en kunnen worden gebruikt als aanvullende behandeling bij droge ogen.

Diagnostische tests voor droge ogen

Voor een correcte diagnose van droge ogen zijn meerdere diagnostische tests beschikbaar. Deze tests helpen bij het bepalen van de oorzaak en ernst van de aandoening, en kunnen helpen bij de keuze van de meest geschikte behandeling.

1. Osmolariteit test

De osmolariteit test meet de concentratie van zout in het traanvocht. Een hoge osmolariteit kan wijzen op droge ogen. Deze test is een betrouwbare methode om de aanwezigheid en ernst van droge ogen te bepalen.

2. Meibografie

Meibografie is een techniek die speciale apparatuur gebruikt om de structuur en functie van de Meibomklieren te beoordelen. Deze test helpt bij het identificeren van problemen met de Meibomklieren die kunnen leiden tot droge ogen.

Conclusie

Kunsttranen op recept zijn een waardevolle behandeling voor patiënten met droge ogen, vooral wanneer vrij verkrijgbare middelen onvoldoende verlichting bieden. De keuze van een bepaalde kunsttraan hangt af van de oorzaak en ernst van de aandoening, en moet worden gedaan in overleg met een oogarts. Het correcte gebruik van kunsttranen is cruciaal voor de effectiviteit en het verminderen van mogelijke bijwerkingen. Aanvullende behandelingen zoals ooglidhygiëne, warme kompressen en levensstijlaanpassingen kunnen ook helpen bij het verbeteren van de symptomen van droge ogen.

Bronnen

1. Kunsttranen op Recept voor Droge Ogen
2. Richtlijnen voor Oogverzorging en Oogtrauma