Pijn is een veelvoorkomende klacht die het dagelijks functioneren aantast. In veel gevallen wordt pijn beheerst met vrij verkrijgbare middelen die zonder recept verkrijgbaar zijn. Toch is het ook mogelijk dat deze middelen niet voldoende zijn om de pijn te verlichten. In dat geval kan men overwegen tot het gebruik van sterke pijnstillers. Het is echter belangrijk om te weten dat deze middelen meestal op recept worden voorgeschreven en dat ze een hoger risico op bijwerkingen met zich meebrengen.

In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de beschikbare pijnstillers, met een focus op de sterke pijnstillers die zonder recept verkrijgbaar zijn. We zullen kijken naar de werkingsmechanismen van deze middelen, de voordelen en de eventuele risico’s, evenals aanbevolen richtlijnen voor het gebruik ervan.

Pijnstillers zonder recept

Er zijn verschillende pijnstillers die zonder recept verkrijgbaar zijn. Deze middelen worden vaak gebruikt voor het beheersen van milde tot matige pijnklachten. De meest voorkomende pijnstillers zijn:

• Paracetamol: Bekend als een van de meest gebruikte pijnstillers, paracetamol is effectief tegen hoofdpijn, koorts en lichte pijn. Het heeft geen ontstekingsremmende werking.
• Niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID's): Deze groep omvat middelen zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac. Deze middelen werken pijnstillend en ontstekingsremmend. Ze zijn geschikt voor pijnklachten die gepaard gaan met ontstekingen, zoals spierpijn en gewrichtspijn.
• Aspirine: Deze pijnstiller heeft een ontstekingsremmende werking, maar het kan bijwerkingen veroorzaken zoals maagirritatie en bloedingen.

Paracetamol en NSAID’s zijn vaak de eerste keuze bij het beheersen van pijn. Echter, wanneer deze middelen niet voldoende zijn, kan men overwegen tot het gebruik van krachtigere pijnstillers.

Werking van pijnstillers

Paracetamol

Paracetamol werkt door de productie van prostaglandinen in de hersenen te remmen. Prostaglandinen zijn stoffen die betrokken zijn bij pijn- en ontstekingsprocessen. Paracetamol is effectief bij het verminderen van lichte tot matige pijn en koorts. Het is over het algemeen goed verdragen bij de aanbevolen dosering, maar het heeft geen ontstekingsremmende werking.

NSAID’s

NSAID’s zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac remmen de productie van prostaglandinen, wat helpt bij het verminderen van pijn, ontsteking en koorts. Deze middelen zijn geschikt voor pijnklachten die gepaard gaan met ontstekingen. Bijwerkingen kunnen variëren van maagirritatie tot bloedingen. Het is belangrijk om de aanbevolen doseringen en duur van het gebruik aan te houden om bijwerkingen te minimaliseren.

Aspirine

Aspirine werkt op vergelijkbare manier als andere NSAID’s, maar het heeft een ontstekingsremmende werking. Het kan echter bijwerkingen veroorzaken zoals maagirritatie en bloedingen. Daarom moet het met voorzichtigheid worden gebruikt.

Sterke pijnstillers

Wanneer milde pijnstillers onvoldoende zijn, worden sterke pijnstillers in overweging genomen. Deze middelen zijn vaak op recept verkrijgbaar, maar in sommige gevallen kunnen ze zonder recept worden aangeschaft, afhankelijk van de dosering en de landelijke regelgeving.

Tramadol

Tramadol is een sterke pijnstiller die een morfine-achtige werking heeft. Het is effectief bij ernstige pijn en wordt vaak gebruikt bij aandoeningen zoals artrose en zenuwpijn. Tramadol is beschikbaar in verschillende vormen, waaronder tabletten, capsules en injecties. De pijnstillende werking van tramadol bouwt op in een paar dagen.

Bijwerkingen van Tramadol

Tramadol kan bijwerkingen veroorzaken, waaronder:

• Misselijkheid
• Duizeligheid
• Sufheid of slaperigheid
• Hoofdpijn
• Obstipatie (verstopping)
• Droge mond
• Hevig zweten

Hoewel deze bijwerkingen vaak voorkomen, ervaren de meeste mensen die tramadol gebruiken geen ernstige klachten. Het is echter belangrijk om de aanbevolen dosering en duur van het gebruik aan te houden om bijwerkingen te minimaliseren.

Morfine

Morfine is een zeer sterke pijnstiller die alleen op recept verkrijgbaar is. Morfine wordt gebruikt bij zeer ernstige pijn en wanneer andere pijnstillers onvoldoende werken. Morfine kan verslavend werken, wat betekent dat het met veel voorzichtigheid moet worden gebruikt. Bijwerkingen kunnen ernstig zijn en variëren per individu.

Bijwerkingen van Morfine

Bijwerkingen van morfine kunnen onder andere zijn:

• Duizeligheid
• Sufheid
• Nausea
• Verstopping
• Hoofdpijn
• Verlaagde ademhalingsfrequentie

Het is belangrijk om de aanbevolen dosering en duur van het gebruik aan te houden om bijwerkingen te minimaliseren en te voorkomen dat het middel verslavend wordt.

Pijnladder van de WHO

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een pijnladder opgesteld om richtlijnen te bieden voor de behandeling van pijn. Deze ladder bepaalt in welke volgorde pijnstillers moeten worden voorgeschreven, afhankelijk van de intensiteit van de pijn.

Stap 1: Niet-opiaten

Niet-opiaten zoals paracetamol en NSAID’s zijn de eerste keuze bij milde tot matige pijn. Deze middelen zijn vaak zonder recept verkrijgbaar en hebben over het algemeen minder bijwerkingen dan opiaten.

Stap 2: Zwakke opioïde analgetica

Zwakke opioïde analgetica zoals tramadol worden gebruikt wanneer niet-opiaten onvoldoende zijn. Deze middelen zijn effectief bij matige tot ernstige pijn en worden vaak op recept voorgeschreven.

Stap 3: Sterke opioïde analgetica

Sterke opioïde analgetica zoals morfine worden gebruikt bij intense pijn en wanneer zwakkere middelen onvoldoende werken. Deze middelen zijn uitsluitend op recept verkrijgbaar en moeten met veel voorzichtigheid worden gebruikt vanwege de risico’s op verslaving en ernstige bijwerkingen.

Risico’s en aandachtspunten

Het gebruik van pijnstillers, zelfs zonder recept, vereist een zorgvuldige afweging van de voordelen en de risico’s. Het is belangrijk om de aanbevolen doseringen en duur van het gebruik aan te houden om bijwerkingen te minimaliseren.

Algemene risico’s

• Overdosering: Overdosering van pijnstillers kan leiden tot ernstige bijwerkingen, zoals leverschade bij paracetamol of maagbloedingen bij NSAID’s.
• Interacties met andere medicijnen: Pijnstillers kunnen interageren met andere medicijnen, wat de werking van deze middelen kan beïnvloeden of extra bijwerkingen kan veroorzaken.
• Lange-termijn gebruik: Langdurig gebruik van pijnstillers kan leiden tot verhoogde risico’s op bijwerkingen, zoals nierproblemen of leverschade.

Aandachtspunten bij het gebruik van sterke pijnstillers

• Verslaving: Sterke pijnstillers zoals tramadol en morfine kunnen verslavend werken en moeten met veel voorzichtigheid worden gebruikt.
• Bijwerkingen: Sterke pijnstillers kunnen ernstige bijwerkingen hebben, zoals verlaagde ademhalingsfrequentie, duizeligheid en sufheid.
• Gebruik bij bepaalde aandoeningen: Personen met hartproblemen, nierinsufficiëntie of leveraandoeningen moeten voorzichtig zijn bij het gebruik van sterke pijnstillers en adviseren zich bij een arts.

Richtlijnen voor het gebruik van pijnstillers

Het is belangrijk om richtlijnen aan te houden bij het gebruik van pijnstillers om risico’s te minimaliseren. Hier zijn enkele aanbevolen richtlijnen:

• Lees de bijsluiter zorgvuldig: De bijsluiter bevat belangrijke informatie over de werking van het middel, de aanbevolen dosering en eventuele bijwerkingen.
• Volg de aanbevolen dosering: Overdosering kan leiden tot ernstige bijwerkingen. Houd je aan de aanbevolen dosering en duur van het gebruik.
• Raadpleeg een arts bij langdurig gebruik: Als je pijnstillers langer dan vier dagen gebruikt, is het verstandig om een arts te raadplegen.
• Blijf uit met het combineren van pijnstillers: Het combineren van pijnstillers kan leiden tot overdosering of extra bijwerkingen.
• Blijf uit met het drinken van alcohol: Alcohol kan de werking van pijnstillers versterken en bijwerkingen verergeren.

Conclusie

Pijnstillers zijn een waardevolle hulp bij het beheersen van pijn. Er zijn verschillende middelen beschikbaar zonder recept, waaronder paracetamol en NSAID’s. Wanneer deze middelen niet voldoende zijn, kunnen sterke pijnstillers zoals tramadol worden overwogen. Het is echter belangrijk om de risico’s en bijwerkingen van deze middelen te kennen en de aanbevolen richtlijnen aan te houden.

De WHO pijnladder biedt richtlijnen voor de behandeling van pijn en helpt bij het kiezen van het juiste middel afhankelijk van de intensiteit van de pijn. Het gebruik van pijnstillers vereist een zorgvuldige afweging van de voordelen en de risico’s om bijwerkingen te minimaliseren en de veiligheid van de patiënt te waarborgen.

Bij langdurig gebruik of bij ernstige pijn is het verstandig om een arts te raadplegen. De arts kan helpen bij het kiezen van het juiste middel en het beheersen van de pijn op een veilige en effectieve manier.

Bronnen

1. Welke pijnstillers zonder recept?
2. Pijnstillers
3. Wat is de krachtigste pijnstiller?
4. Veelvoorkomende Pijnstillers Zonder Recept
5. Pijnstillers
6. Pijnstillende middelen zonder recept (zelfmedicatie)