Een gerecht dat in zowel de Hollandse als de Surinaamse keuken een vaste plek inneemt, is bruine bonen met kip. Het is een warm, kruidig en voedzaam gerecht dat gemaakt wordt van zachte bonen, sappige kip en een smaakvolle saus. Het gerecht is makkelijk te bereiden, geschikt voor doordeweeks en kan op meerdere manieren worden afgemaakt, afhankelijk van smaakvoorkeuren. In dit artikel worden de verschillende manieren van bereiden, de ingrediënten en de technieken die gebruikt worden, besproken, op basis van meerdere bronnen.
Inleiding
Het gerecht bruine bonen met kip is een stoofgerecht dat al jaren populair is in Nederland, met name bij Surinaamse gemeenschappen. Het gerecht is een mix van Surinaamse en Hollandse invloeden en wordt vaak gemaakt met gedroogde of verse bruine bonen, kip, tomaten, kruiden en groenten. Het gerecht is ideaal om met rijst te serveren, en het brengt direct gezelligheid op tafel. Het is een eenvoudig recept dat niet veel moeite vereist, maar toch een intens rijke smaak biedt.
In verschillende bronnen worden de varianten van het gerecht uitgebreid beschreven. Van klassieke Surinaamse bereidingen tot Hollandse varianten met ketjap en tomatenpuree. In de volgende hoofdstukken zullen we de ingrediënten, bereidingswijzen en smaakcombinaties van het gerecht verder toelichten.
Ingrediënten en voorbereiding
Een typische bereiding van bruine bonen met kip bevat een aantal kernbestanddelen die cruciaal zijn voor de smaak en consistente textuur van het gerecht. De belangrijkste ingrediënten zijn bruine bonen, kip, ui, knoflook, tomaten, kruiden en eventueel groenten als paprika of madame-jeanette. De exacte hoeveelheden en bereidingswijze variëren per bron, maar de basis blijft hetzelfde.
Voorbereiding van de bruine bonen
Het recept start meestal met het weken van de bruine bonen. In de meeste bronnen wordt aangeraden om de bonen minstens 8 uur te weken in water. Dit zorgt ervoor dat de bonen zacht worden tijdens het koken. De bonen worden daarna afgeloodst en meegekookt in de saus of apart gekookt en daarna toegevoegd.
In bron [5] wordt een duidelijke aanpak gegeven:
"Giet 1 liter water in een diepe kom en voeg de bruine bonen toe. Laat de bonen minstens 8 uur weken. Dit kan 's nachts of vroeg in de ochtend gedaan worden."
Na het weken worden de bonen meestal gekookt in een mix van water, kruiden en eventueel bouillon. Het koken duurt ongeveer 20 tot 30 minuten, afhankelijk van hoe zacht de bonen moeten zijn.
Voorbereiding van het kipvlees
Het kipvlees wordt meestal in blokjes gesneden en vooraf gebakken in een pan. In bron [1] wordt dit als volgt beschreven:
"Snijd de kip in dobbelstenen van 2 cm. Bestrooien met zout en peper. Verhit de olie in een wok en bak hierin de kip bruin; het hoeft niet gaar te worden."
De kip wordt meestal eerst gebakken tot het goudbruin is en daarna teruggevoegd aan de saus. Dit geeft het vlees een extra smaaklucht en maakt het sappig tijdens het sudderen.
Voorbereiding van de saus
De saus wordt gemaakt door uien en knoflook te fruiten in olie. Daarna worden de tomaten en eventueel groenten toegevoegd. In bron [3] wordt dit uitgebreid beschreven:
"Fruit de ui en knoflook in dezelfde pan tot ze zacht en glazig zijn. Voeg de paprika en tomaat toe en bak kort mee."
De saus kan uit tomaten, ketjap, tomatenpuree of zelfs een mix bestaan. In bron [2] wordt een recept genoemd met tomatenpuree, ketjap manis en bouillonblokje:
"Giet een scheutje olie in een pan en bak de ui en knoflook. Voeg daarna de kip toe en bak rondom bruin. Daarna kan de tomatenpuree erbij. Bak dit 1 minuut mee en voeg dan de paprika, kruiden, bonen, water, bouillonblokje, ketjap manis toe."
Kruiden en smaakcombinaties
De smaak van het gerecht wordt bepaald door de kruiden. De meest gebruikte kruiden zijn garam massala, komijn, paprikapoeder, kerriepoeder, pimentkorrels en selderij. In bron [1] wordt de volgende combinatie genoemd:
"Als de ui glazig is, dan de garam massala toevoegen. Even laten meebakken en dan de kip er weer doorheen scheppen."
In bron [6] wordt een Surinaamse combinatie genoemd die bestaat uit gember, komijn, kurkuma, mosterdzaad en eventueel een madam-jeanette peper:
"Surinaamse kruiden (gember, komijn, kurkuma, mosterdzaad)."
Deze kruiden worden vaak meegesmeerd met het vlees of toegevoegd aan de saus. In sommige varianten wordt ook sambal of pindasaus toegevoegd voor extra pit.
Bereidingswijze
De bereiding van bruine bonen met kip is in essentie eenvoudig, maar vereist wel wat aandacht voor timing en smaak. In de volgende subparagrafen wordt de bereidingswijze van het gerecht gestructureerd beschreven, op basis van de beschikbare bronnen.
Stap 1: Weken van de bruine bonen
De bruine bonen moeten minstens 8 uur weken. In bron [5] wordt dit als volgt beschreven:
"Giet 1 liter water in een diepe kom en voeg de bruine bonen toe. Laat de bonen minstens 8 uur weken. Dit kan 's nachts of vroeg in de ochtend gedaan worden."
Na het weken worden de bonen afgeloodst en meestal gekookt in een mix van water en kruiden. De kooktijd varieert tussen 20 en 30 minuten.
Stap 2: Bakken van het kipvlees
Het kipvlees wordt gesneden in blokjes of stukjes en vooraf gebakken in een pan. In bron [1] wordt dit beschreven:
"Snijd de kip in dobbelstenen van 2 cm. Bestrooien met zout en peper. Verhit de olie in een wok en bak hierin de kip bruin; het hoeft niet gaar te worden."
De kip wordt meestal vooraf gebakken tot het goudbruin is en daarna teruggevoegd aan de saus.
Stap 3: Fruit uien en knoflook
De uien en knoflook worden meestal het eerst in de pan fruiten. In bron [6] wordt dit als volgt beschreven:
"Hak de uien en knoflook fijn. Verwarm een grote pan of wok met een scheutje zonnebloemolie en bak de uien en knoflook 2 minuten."
Na het fruiten worden eventueel groenten als paprika of tomaten toegevoegd.
Stap 4: Toevoegen van de sauscomponenten
De saus wordt meestal gemaakt door tomaten, tomatenpuree en kruiden toe te voegen. In bron [2] wordt dit als volgt beschreven:
"Voeg daarna de kip toe en bak rondom bruin. Daarna kan de tomatenpuree erbij. Bak dit 1 minuut mee en voeg dan de paprika, kruiden, bonen, water, bouillonblokje, ketjap manis toe."
In bron [4] wordt een variant genoemd met zoutvlees en ketchup:
"De kip wassen en in stukken snijden. Met zout en zwarte peper bestrooien. Het zoutvlees ontzouten en in stukken snijden. In de hete olie de ui fruiten, daarna de stukken kip bruin bakken. Het zoutvlees erbij doen en even meebakken, dan de kleingesneden tomaten en ketchup toevoegen en meebakken."
Stap 5: Sudderen van het gerecht
De saus en het vlees worden samengebracht en op laag vuur gelaten sudderen. In bron [3] wordt dit beschreven:
"Laat het gerecht op laag vuur 30–40 minuten sudderen, zodat de smaken goed intrekken en de saus iets indikt."
Tijdens het sudderen wordt eventueel wat water toegevoegd voor een dunnere saus. In bron [1] wordt dit als volgt genoemd:
"Wil je een dunnere saus dan tijdens de bereiding nog wat water toevoegen en voorzichtig omroeren."
Stap 6: Serveer het gerecht
Het gerecht wordt meestal met rijst geserveerd, eventueel met een zuurgoed of frisse groenten. In bron [3] wordt dit als volgt genoemd:
"Met wat gestoomde rijst en eventueel een frisse salade erbij heb je een complete maaltijd die barst van de smaak en warmte."
In bron [5] wordt een Surinaamse variant genoemd waarbij eventueel sambal of pindasaus over gegiet wordt:
"Eventueel kan er wat sambal of pindasaus over gegiet worden voor extra pittigheid."
Recept: Bruine Bonen met Kip
Hieronder volgt een stapsgewijze beschrijving van het recept bruine bonen met kip, gebaseerd op de beschikbare bronnen.
Ingrediënten
- 150 gram gedroogde bruine bonen
- 1 liter water (voor weken en koken)
- 1 kip (ongeveer 1 kilo), in blokken gesneden
- 1 ui, fijngehakt
- 2 teentjes knoflook, fijngehakt
- 4 tot 5 tomaten
- 1 bouillonblokje (optioneel)
- Surinaamse kruiden (gember, komijn, kurkuma, mosterdzaad)
- Zout en peper naar smaak
- 1 Madame Jeanette (optioneel)
- Boter (optioneel)
- Sambal of pindasaus (optioneel)
- 150 gram rijst
Bereiding
Weken van de bruine bonen:
Giet 1 liter water in een diepe kom en voeg de bruine bonen toe. Laat de bonen minstens 8 uur weken. Na het weken afgieten en opzij zetten.Bakken van het kipvlees:
Snijd de kip in blokjes en bestrooi met zout en peper. Verwarm een pan en voeg een klein beetje boter toe. Bak het kipvlees totdat het goudbruin is. Haal het vlees uit de pan en zet de pan opzij.Fruit uien en knoflook:
Fruit de uien en knoflook in de pan tot ze zacht en glazig zijn. Voeg eventueel groenten toe zoals paprika of tomaten. Bak kort mee.Toevoegen van de sauscomponenten:
Voeg de garam massala of Surinaamse kruiden toe en laat even meebakken. Voeg daarna de kip terug in de pan en bestrooi met kruiden. Roer goed door.Voeg de bruine bonen toe:
Voeg de geventte bonen en het vocht van de bonen toe aan de pan. Voeg ook het bouillonblokje toe en breng op smaak met zout en peper.Suuderen van het gerecht:
Laat het gerecht op laag vuur 30–40 minuten sudderen, zodat de smaken goed intrekken en de saus iets indikt. Wil je een dunnere saus, voeg tijdens de bereiding wat water toe en roer voorzichtig om.Serveer het gerecht:
Serveer het gerecht met warme rijst en eventueel een zuurgoed of sambal. Een frisse salade of tomaatplakjes maken het gerecht compleet.
Variaties en aanpassingen
Het gerecht bruine bonen met kip is erg flexibel en kan op verschillende manieren worden afgemaakt of aangepast aan persoonlijke smaakvoorkeuren. In de beschikbare bronnen worden meerdere variaties beschreven.
Surinaamse variant
De Surinaamse variant bevat vaak kruiden als gember, komijn, kurkuma en mosterdzaad. In bron [5] wordt dit beschreven:
"Surinaamse kruiden (gember, komijn, kurkuma, mosterdzaad)."
De saus is meestal romiger en bevat vaak zoutvlees of rookworst. In bron [4] wordt dit als volgt genoemd:
"Het zoutvlees erbij doen en even meebakken, dan de kleingesneden tomaten en ketchup toevoegen en meebakken."
Hollandse variant
De Hollandse variant bevat meestal ketjap manis, tomatenpuree en bouillon. In bron [2] wordt dit beschreven:
"Voeg daarna de kip toe en bak rondom bruin. Daarna kan de tomatenpuree erbij. Bak dit 1 minuut mee en voeg dan de paprika, kruiden, bonen, water, bouillonblokje, ketjap manis toe."
De saus is meestal wat dunnere en heeft een zetelend karakter.
Extra smaak
In sommige varianten wordt er sambal of pindasaus over gegiet voor extra pit. In bron [5] wordt dit beschreven:
"Eventueel kan er wat sambal of pindasaus over gegiet worden voor extra pittigheid."
Groenten zoals madame-jeanette of paprika kunnen ook worden toegevoegd voor extra smaak en voedzamheid.
Tijd en moeite
Het gerecht bruine bonen met kip is ideaal voor doordeweeks, omdat het niet veel werk vereist. In meerdere bronnen wordt dit benadrukt:
In bron [3] staat:
"Het gerecht is ideaal voor doordeweeks, omdat het niet veel werk is."
In bron [2] staat:
"Daarnaast staat het ook nog eens in 30 minuten op tafel, dus ook dat is een groot pluspunt."
De totale bereidingstijd varieert tussen 30 en 40 minuten, afhankelijk van hoe zacht de bonen moeten zijn. De weken van de bonen is meestal 's nachts gedaan.
Nuttigheid en voedzaamheid
Het gerecht is niet alleen lekkere, maar ook nuttig. De bruine bonen zijn rijk aan eiwit, vezels en voedingsstoffen zoals ijzer en foliumzuur. Het kipvlees is een goede bron van eiwit en B-vitamines. De kruiden en groenten geven extra voedzamheid.
In bron [3] wordt dit benadrukt:
"Het is voedzaam, kruidig en tegelijkertijd heel makkelijk om zelf te maken."
Conclusie
Bruine bonen met kip is een klassiek gerecht dat zowel in de Hollandse als in de Surinaamse keuken een vaste plek inneemt. Het gerecht is eenvoudig te bereiden, smaakt intens en is ideaal voor doordeweeks. Het gerecht is flexibel en kan op verschillende manieren worden afgemaakt, afhankelijk van smaakvoorkeuren. Of je nu voor een Surinaamse variant of een Hollandse variant kiest, het gerecht brengt altijd gezelligheid en smaak op tafel.
De bereidingswijze is simpel, maar vereist aandacht voor timing en smaak. Het gerecht wordt meestal met rijst geserveerd en kan worden afgemaakt met een zuurgoed of frisse groenten. Het is een maaltijd die niet alleen voldoet aan het maagje, maar ook aan de ziel.