Kip in rode wijnsaus, ook bekend als Coq au Vin, is een klassieker in de Franse keuken. Dit stijlvol en smaakvol gerecht is eenvoudig in voorbereiding, maar verlangt een beetje geduld om de smaken volledig uit te rollen. In dit artikel gaan we dieper in op de verschillende varianten van het gerecht, de ingrediënten die je nodig hebt, de bereidingsstappen volgens verschillende bronnen, en enkele aanvullende tips voor het perfecte resultaat.
Coq au Vin is traditiegetrouw een boerengerecht dat ontstaan is in Bourgondië, waar de rode wijnstreek een rol gespeeld heeft. In de klassieke versie werd haan gebruikt, aangezien hij na al zijn leeftijd heethoofdigheid het beste is geëld. Het gerecht werd meestal gemaakt als een zware winterstoofpot waarin het vlees langzaam in wijn stafte tot het zacht en smeuïg werd.
Vandaag de dag wordt over het algemeen kip gebruikt, maar de smaak en de bereidingsmethode blijven geïnspireerd door de Franse keuken. In Nederland is het gerecht vooral tijdens feestdagen een favoriet, en staat het bekend om zijn rijke, vollere smaak die wordt aangevuld door aromatische kruiden en groenten zoals ui, knoflook, wortel, bleekselderij en champignons.
In de onderstaande paragrafen gaan we uitgebreid in op de ingrediënten, de bereidingswijzen en de varianten die zich uit de uitwisseling met verschillende bronnen lieten afleiden.
Ingrediënten en voorbereiding: De Essentie van Coq au Vin
De essentiële ingrediënten in alle herzien bronnen zijn vrij consistente, hoewel kleine variaties kunnen ontstaan op grond van het gebruik van verschillende soorten kip, groenten, spek of specerijen. Wat wel consistent blijft, is het gebruik van kip in combinatie met rode wijn en een saus die afgestookt wordt door gebruik van broodvorm of bloem.
1. Kip
Veel bronnen adviseren om te werken met kippenbouten of kippendijen, aangezien deze delen beter geschikt zijn voor stoofstof. De huid en de bot brengen structuren en smaken tot het gerecht die het uniek maken. Voor een rauwer of lichtere variant kan kipfilet ook gebruikt worden, maar dit is minder gebruikelijk. Het kipdier wordt vaak gekruid met zout en peper en soms op voorhand gemarineerd met wijn en andere kruiden.
2. Rode wijn
Rode wijn is de onmisbaar basisstof van dit gerecht. De keuze van de wijn heeft een directe invloed op de einduitkomst. De meeste bronnen stelt dat het niet nodig is om een extreem dure wijn te gebruiken, maar wel een wijn die goed te drinken is, want de smaak wordt overgedragen naar het gerecht. Aanbevolen zijn Bourgondische wijnen zoals Pinot Noir, Gamarde of Merlot. De hoeveelheid wijn varieert, maar in meeste recepten wordt gebruikgemaakt van 400 tot 500 ml.
3. Groenten en kruiden
Groenten zijn belangrijk voor het opbouwen van de smaak. De gebruikelijke ingrediënten zijn:
- Uien: in blokjes of plakjes gesneden, of in de vorm van sjalotten.
- Knoffel: vaak hele of fijngehakte teentjes.
- Wortel en bleekselderij: in plakjes of blokjes.
- Champignons (scherp of kastanje): afhankelijk van wat beschikbaar is.
- Spek: in dunne reepjes of spekblokjes.
Kruiden die vaak worden gebruikt zijn tijm, laurierbladeren, peperkorrels, peterselie en in mindere mate rozemarijn. In sommige recepten worden extra ingrediënten als bloem, balsamico of sambal badjak gebruikt om het smaakprofiel uit te bouwen.
4. Bindmiddellen
Het gebruik van bloem is vrij frequent in alle recepten om de saus te dikken. Soms wordt ervoor gekozen om een scheutje kippenbouillon toe te voegen zodat de saus niet te stevig wordt, of om tevens het smaakniveau te verhogen.
5. Alternatieven voor vlees en alcohol
Enkele bronnen stellen dat er alternatieve ingrediënten kunnen worden gebruikt voor grotere toegankelijkheid. Als alternatief voor kip kan er bijvoorbeeld met spek worden werke, zogenaamde “kip zonder vlees” of zelfs kabeljauw in de vorm van een stoofpap.
Als iemand geen alcohol wil gebruiken, is het mogelijk om een extra portie bouillon toe te voegen, of balsamico in plaats van wijn te gebruiken. Sommige recepten adviseren er bovendien een beetje tomatenpuree aan toe, om het geheel zwaarder en volwassener te maken.
Bereidingswijze: Stap voor stap
Hoewel het aantal stappen varieert afhankelijk van welke bron men raadpleegt, is de kernbereidingsweg vrij consistente. Het volgende zijn de algemene stappen die in het meeste bronmateriaal terugkomen:
Stap 1: Voorbereiding van de ingrediënten en het gerecht
- De kip wordt in porties gesneden, meestal in kippendien of -bouten.
- De groenten worden schoongemaakt, gesneden en gereedgemaakt.
- Uien, sjalotten en wijnsaus worden soms ook op voorhand afgenomen in de vorm van een marinade waar de kip een paar uur in rust.
Stap 2: Bakken van de kip
- Een braadpan wordt op verhit. Er wordt boter en eventueel wat zonnebloemolie gebruikt.
- De kip wordt in porties geroosterd tot de buitenkant goudbruin is. In enkele varianten wordt er opvallend spek gebruikt ter ondersteuning van de smaak.
Stap 3: Bakken van de groenten
- Nadat de kip is gebakken, worden de groenten in de zelfde pan gebakken. Dit omvat doorgaans ui, knoflook en champignons.
- In bijna alle recepten wordt er bloem toegevoegd om de saus te dikten, zodra de groenten glazig zijn geworden.
Stap 4: De wijn en sauscombinatie
- De rode wijn wordt erbij gegoten, eventueel met kippenbouillon om het aroma en volume aan te geven.
- De kruiden en groenten garen daarna samen met het vlees. Een aantal recepten roemen daarbij na ongeveer 1,5 hour toegevoegd om het gerecht vollediger van smaak te maken.
Stap 5: Garen en afronden
- Het volledige mengsel wordt circa 1 tot 2 uur op laag vuur gegaren met de deksel er boven op.
- Als de smaak en sauk volledig zijn, kan het gerecht worden gereedgemaakt aan het einde van de kookperiode.
Tip: Voorbereiding van te voren
Als het gerecht op een feestelijke gelegenheid of Kerstavond op tafel moet, kan het vaak een dag van te voren worden opgerecht. Op deze manier ront de smaak verder en wordt het gerecht rijker. Het eindproduct wordt opgediend met warme aardappelen en frisse groenten zoals sperzie of uitsprongen.
Aanvullende tips en varianten
Naast de klasieke bereidingsmanier zijn er aanvullende suggesties gebaseerd op de bronnen:
- De keuze van de kip: Hoewel de meeste recepten gebruik maken van kip (en soms kippenbouten), kan dit gerecht ook gemaakt worden met haan of varkensvlees. De kooktijd varieert dan echter aanzienlijk.
- De keuze van de wijn: Aangezien rode wijn de structuur en smaak bepaalt, is het belangrijk de juiste soort te kiezen. Bourgondische wijn is klassieker, maar een goedkoper alternatief zoals Merlot is ook toegestaan.
- Groenten: Sommige recepten adviseren het gebruik van winterpeen, of zelfs courgette of maïs voor een iets zorgvuldiger gerecht.
- Saute van groenten: Het is aan te bevelen de groenten vooraf apart te bakken, zoals in source [7].
Conclusie
Coq au Vin is een gerecht dat oorsprong heeft in de Franse landelijke keuken, en zich nu tot een internationaal populaire culinair bestanddeel heeft ontwikkeld. Het combineren van kip, rode wijn en kruiden biedt een smaakcombinatie die uniek is, en die zich uitstekend leent voor zowel dagelijkse maaltijden als feestelijke gelegenheden. De bereidingswijze, hoewel in essentie relatief eenvoudig, vereist wel enige geduld.
Onderzoeken en het overzicht van de meeste recepten wijzen op kleine variaties, vooral in de keuze van ingrediënten of de kooktijden, maar de kern blijft consistent.
Coq au Vin is een gerecht dat zowel smaken als emoties combineert. Zowel in het rustige stookproces als in de opsmekende warmte van het gerecht. Het is geen gerecht dat op het zicht indrukt, maar degelijk, rijk en krachtig. Ideaal om op te serveren in gezelschap, of bijzonder geschikt om als cadeau of herinnering te brengen.