In Nieuwegein is een unieke aanpak ontwikkeld die gezondheid en welzijn versterkt door middel van zorgverlening die zich richt op positieve gezondheid in plaats van uitsluitend op het behandelen van ziekten. Deze aanpak, bekend onder projecten zoals Welzijn op Recept, Bewegen op Recept en Kunst op Recept, richt zich op mensen met psychosociale klachten of onverklaarbare lichamelijke klachten. Door middel van bewegen, kunst en creatieve activiteiten, maar ook vrijwilligerswerk en gezamenlijk koken, wordt het gevoel van welbevinden versterkt, wat op zijn beurt bijdraagt aan een verbeterde gezondheid.
Deze artikel geeft een overzicht van de ideeën, praktijkvoorbeelden en onderliggende filosofie van deze programma’s, met een focus op de ervaringen in Nieuwegein. Binnen het kader van een kook- en receptenwebsite, wordt ook aandacht besteed aan de rol van Welzijn op Recept in het aanbieden van activiteiten zoals gezamenlijk koken en eten als middel voor welzijnsversterking.
Het concept van positieve gezondheid
Een centrale idee in de aanpak van Welzijn op Recept is dat gezondheid niet alleen betekent de afwezigheid van ziekte, maar ook het gevoel van welbevinden en het vermogen om actief deel te nemen aan het leven. Deze visie op gezondheid komt voort uit het begrip positieve gezondheid, waarbij de nadruk ligt op de kracht en het potentieel van mensen in plaats van op hun beperkingen.
In de traditionele zorgsector is er vaak een sterk focus op het oplossen van aandoeningen. Welzijn op Recept biedt een alternatieve aanpak door patiënten te verwijzen naar activiteiten die hun eigen krachten en mogelijkheden bevorderen. Deze activiteiten kunnen bijvoorbeeld sport, kunst of creatieve groepsactiviteiten zijn, maar ook sociaal en culinair gerichte programma’s.
Welzijn op Recept: Verwijzen naar activiteiten die gezondheid bevorderen
Welzijn op Recept is een initiatief dat mensen met psychosociale klachten verwijst naar welzijnsactiviteiten. Deze activiteiten zijn bedoeld om mensen te helpen bij het herstel van hun welzijn en gezondheid door middel van actieve betrokkenheid in hun omgeving. De activiteiten omvatten onder andere sport, kunst, vrijwilligerswerk, gezamenlijk koken en eten, en andere sociaal georiënteerde activiteiten.
Samenwerking en organisatie
Het programma is ontwikkeld in samenwerking tussen gezondheidscentra, welzijnsorganisaties en lokale overheden. In Nieuwegein speelden het Gezondheidscentrum De Roerdomp, MOvactor en het Trimbos-instituut een belangrijke rol in de ontwikkeling van het programma. Ook de gemeente Nieuwegein was betrokken als faciliteerder en financier.
De verwijzingen gebeuren doorgaans via huisartsen of praktijkondersteuners, die patiënten identificeren die onvoldoende actief zijn of die baat kunnen hebben bij activiteiten die hun welzijn versterken. Welzijnscoaches vervolgens werken samen met de deelnemers om hen te begeleiden in de activiteiten.
Voorbeeld: Gezamenlijk koken als welzijnsactiviteit
Een van de activiteiten die binnen Welzijn op Recept aan bod komt, is gezamenlijk koken. Deze activiteit heeft meerdere voordelen: het stimuleert sociale interactie, bevordert het leren over voeding en gezond eten, en geeft mensen het gevoel van een bijdrage leveren aan hun eigen en de gezondheid van anderen. Koken in groepen kan ook helpen bij het herstel van zelfwaarde en het bevorderen van een betere eetgedrag.
Deze aanpak past goed bij mensen met psychosociale klachten, bijvoorbeeld stress, vermoeidheid of problemen met slapen. Het gevoel van controle, het delen van ervaringen en het leren van nieuwe vaardigheden kunnen bijdragen aan een verbetering van hun welzijn.
Bewegen op Recept: Sport als therapie
Een ander programma dat in Nieuwegein op gang is gekomen, is Bewegen op Recept. Hierbij worden patiënten die onvoldoende actief zijn en voor wie bewegen bijdraagt aan hun gezondheid, verwijzen naar sportactiviteiten. Deze activiteiten zijn van matige intensiteit, zoals wandelen, zwemmen en low impact fitness.
Uitvoering en begeleiding
Nieuwe deelnemers komen in kleine groepen bijeen, waarbij ze extra begeleiding krijgen van sportleiders. Deze aanpak is bedoeld om mensen te ondersteunen bij het opbouwen van een regelmatig sportgedrag. Deelnemers betalen een eigen bijdrage van 35 euro voor de 12 weken, waarna ze verder kunnen sporten tegen het reguliere tarief van de sportaanbieder.
Resultaten
In de eerste periode werden ongeveer 20 mensen per week verwezen, later is dit gedaald naar ongeveer 10 per week. In twee jaar tijd hebben 272 mensen deelgenomen aan het programma. Ondanks de daling in het aantal nieuwe deelnemers, blijft het programma actief en succesvol. Ongeveer de helft van de deelnemers sport na half een jaar nog steeds.
Kunst op Recept: Creatieve activiteiten voor welzijnsversterking
Kunst op Recept is een initiatief dat mensen met psychosociale klachten verwijzen naar kunstgerelateerde activiteiten. Deze activiteiten kunnen bijvoorbeeld zingen, muziek maken, schetsen of schrijven zijn. Het doel is om mensen te ondersteunen bij het herstel van hun welzijn door middel van creatieve en culturele activiteiten.
Samenwerking en organisatie
Het programma is ontwikkeld in samenwerking tussen gezondheidszorg, cultuur en welzijnsorganisaties. In Nieuwegein was het Gezondheidscentrum De Roerdomp verantwoordelijk voor de verwijzingen, terwijl DE KOM als intermediair voor het culturele aanbod fungeerde. Het LKCA (Landelijk Kenniscentrum Cultuureducatie en Amateurkunst) monitorde de samenwerking.
Filosofie en doel
De filosofie achter Kunst op Recept is gebaseerd op het begrip van positieve gezondheid. Centraal staat het idee dat mensen worden beoordeeld op basis van hun krachten en mogelijkheden in plaats van op hun beperkingen. Creatieve activiteiten kunnen het gevoel van welbevinden vergroten en daarmee ook de gezondheid verbeteren.
Gezondheid op Recept: Een geïntegreerde aanpak van welzijn
De programma’s Welzijn op Recept, Bewegen op Recept en Kunst op Recept vormen samen een geïntegreerde aanpak van welzijnsversterking. Deze aanpak is niet gericht op het behandelen van ziekten, maar op het versterken van de krachten en mogelijkheden van mensen om zelf hun welzijn te verbeteren.
Positieve effecten
Er zijn meerdere positieve effecten van deze aanpak:
- Minder zorggebruik: Huisarts Dorine Werkhoven-Meulblok merkt dat patiënten die deelnemen aan deze programma’s minder vaak gebruik maken van zorg.
- Verbeterde mentale gezondheid: Deelnemers rapporteren vaak een verbetering van hun stressniveau, slapen en algehele levenskwaliteit.
- Versterkte sociale banden: Actieve betrokkenheid in groepen versterkt sociale contacten en vermindert gevoelens van eenzaamheid.
- Duurzame veranderingen in gedrag: Door het aanbod van structurele activiteiten, ontwikkelen veel deelnemers een langdurig sport- of kunstgedrag.
Praktijkvoorbeeld: Recept voor een welzijnsactiviteit
Hoewel Welzijn op Recept zich voornamelijk richt op activiteiten buiten de keuken, is het ook mogelijk om recepten en kookactiviteiten te combineren met welzijnsdoelstellingen. Hieronder volgt een voorbeeld van een eenvoudige, gezonde kookactiviteit die kan worden ingezet binnen de programma’s.
Recept: Gemengde groentesalade met olijfolie en citroen
Ingrediënten (voor 4 personen):
- 200 gram broccoli (gesnipperd)
- 100 gram wortel (gesneden in stokjes)
- 100 gram paprika (gesneden in reepjes)
- 100 gram avocado (gesneden in blokjes)
- 100 gram uien (gesneden in halve ringen)
- 1 citroen (gemalen)
- 3 el olijfolie
- Zout en peper naar smaak
Uitvoering:
- Was en snijd alle groenten volgens de instructies.
- Meng de groenten in een kom.
- Voeg de gemalen citroen toe en meng goed.
- Voeg de olijfolie toe en meng opnieuw.
- Zet eventueel in de koelkast voor 10-15 minuten om de smaken te ontwikkelen.
- Serveer met eventueel wat geraspte kaas of noten.
Nuttig voor welzijnsactiviteiten:
- Deze groentesalade is gezond, rijk aan vitamine C en vezels.
- Het koken en het delen van het gerecht in een groep stimuleert sociale interactie.
- Het gebruik van frisse ingrediënten kan bijdragen aan het leren over voeding en gezondheid.
- Het gerecht is makkelijk aan te passen aan allergieën of voedingsbeperkingen.
Conclusie
De aanpak van Gezondheid op Recept in Nieuwegein biedt een innovatieve manier om gezondheid en welzijn te versterken. In plaats van uitsluitend te focussen op het behandelen van ziekten, wordt er een nadruk gelegd op het versterken van de krachten en mogelijkheden van mensen. Door middel van activiteiten zoals sport, kunst en koken, kunnen mensen actief bijdragen aan hun eigen welzijn.
De ervaringen in Nieuwegein tonen aan dat deze aanpak effectief is bij het verminderen van zorggebruik, het verbeteren van mentale gezondheid en het stimuleren van sociaal contact. Deze aanpak is ook toepasbaar binnen kookactiviteiten, zoals gezamenlijk koken en het leren van gezonde recepten. Zo kan culinair werk een waardevolle bijdrage leveren aan welzijnsversterking.