Het etiket op voedingsmiddelen bevat essentiële informatie over de samenstelling en voedingswaarde van een product. Deze informatie helpt consumenten bewuste en gezondere keuzes te maken. In dit artikel wordt ingegaan op de betekenis van voedingsetiketten, gezondheidsclaims en symbolen zoals de Nutri-Score. Deze hulpmiddelen kunnen nuttig zijn voor koks die op zoek zijn naar gezonde recepten of willen voorkomen dat ze misleid worden door marketingteksten.
Voedingsetiketten: essentieel voor een gezonde keuze
De voedingswaardetabel op een etiket geeft een overzicht van de hoeveelheid calorieën, vetten, koolhydraten, eiwitten en andere nutriënten per portie. Deze informatie is verplicht op voorverpakte levensmiddelen. Echter, niet alle producten zijn gelijk in het verstreken van duidelijke informatie. Onverwerkte producten zoals pure tomaten of specerijen hoeven bijvoorbeeld geen etiket te hebben. Ook producten met een verpakking kleiner dan 25 cm² zijn uitgezonderd.
De voedingswaardetabel is dus een waardevolle bron van informatie, maar vereist wel een zeker niveau van voedingskennis. Zonder een goed begrip van hoe deze waarden in te schatten, kan men toch gemakkelijk misleid worden. Het is daarom belangrijk om te weten hoeveel van een bepaalde stof er per dag maximaal mag worden geconsumeerd. Bijvoorbeeld: volgens richtlijnen mogen mensen per dag maximaal 5 gram zout en 30 tot 50 gram suiker consumeren.
Gezondheidsclaims en hun betekenis
Gezondheidsclaims zijn teksten op het etiket die beweren dat een product gunstig is voor de gezondheid. Deze claims zijn strikt gereglementeerd binnen de Europese Unie. Alleen claims die door de European Food Safety Authority (EFSA) zijn goedgekeurd, mogen gebruikt worden. In december 2018 stond er bijvoorbeeld een lijst van 261 toegestane gezondheidsclaims.
Een bekende claim is “goed voor het hart”, die aangeeft dat een product bijdraagt aan het behouden van een gezonde hartfunctie. Een andere claim is “bevordert gezond gewicht”, wat inhoudt dat het product helpt bij het behouden van een gezond lichaamsgewicht. Het is echter belangrijk om te begrijpen dat deze claims alleen gelden onder bepaalde voorwaarden, zoals een bepaalde hoeveelheid van een bepaalde stof.
Misleiding door gezondheidsclaims
Gezondheidsclaims geven vaak een positief beeld van een product, maar houden geen rekening met het totale nutritionele profiel. Een product kan bijvoorbeeld “vetvrij” zijn, wat betekent dat het weinig of geen vet bevat, maar het kan nog steeds veel suiker bevatten. Ook kunnen claims zoals “light” of “natuurlijk” verkeerd worden geïnterpreteerd. “Light” betekent dat het product minder calorieën, suiker of vet bevat dan de reguliere versie, maar dat hoeft niet altijd een groot verschil te zijn. “Natuurlijk” zegt niets over de hoeveelheid suiker, zout of vet.
Om misleiding te voorkomen, is het essentieel om de ingrediëntenlijst en voedingswaardetabel te lezen. Dit geeft een duidelijker beeld van wat er in het product zit en hoe het zich verhoudt tot andere producten op de markt.
Front-of-pack labels: visuele hulpmiddelen
Front-of-pack labels (FOPLs) zijn visuele hulpmiddelen op de voorzijde van de verpakking. Ze geven een overzicht van de voedingswaarde van het product en worden ontwikkeld door overheidsinstanties, ngo’s en de voedingsindustrie. FOPLs zijn vrijwillig en dienen als aanvulling op de verplichte informatie op de verpakking. Ze zijn bedoeld om consumenten snel te informeren over de voedingswaarde van een product en zo gezondere keuzes te faciliteren.
Er zijn verschillende soorten FOPLs. Sommige zijn nutriëntspecifiek, zoals de GDA (Guideline Daily Amount)-label, terwijl anderen een algemene beoordeling geven over de nutritionele kwaliteit van het levensmiddel, zoals de Nutri-Score. FOPLs zijn bedoeld om eenvoudig te lezen en te begrijpen, maar vereisen wel een bepaalde mate van voedingskennis. De European Food Safety Authority heeft richtlijnen opgesteld voor het ontwikkelen van duurzame FOPL-systemen.
Nutri-Score: eenvoudige beoordeling
De Nutri-Score is een bekend FOPL-systeem dat in Frankrijk is ontwikkeld. Het bestaat uit vijf kleuren (groen tot oranje) en letters (A tot E) die de nutritionele kwaliteit van een product aanduiden. Een Nutri-Score A geeft aan dat het product gezond is, terwijl een Nutri-Score E duidt op een minder gezonde optie. Deze beoordeling is gebaseerd op de hoeveelheid van bepaalde nutriënten zoals vet, verzadigde vetten, suiker en zout.
Hoewel het Nutri-Score eenvoudig is om te begrijpen, geeft het geen kwantitatieve informatie over de hoeveelheid van deze stoffen. Het is dus belangrijk om de voedingswaardetabel te raadplegen voor een gedetailleerd overzicht. Het systeem is bedoeld als een visuele hulpmiddel en niet als vervanging voor de verplichte informatie.
Gezond eten in de keuken: hoe symbolen en etiketten gebruiken
Symbolen en etiketten zijn nuttig tools voor wie wil koken met gezonde ingrediënten. Bij het kiezen van groenten, fruit of andere ingrediënten, kunnen deze symbolen helpen om sneller een bewuste keuze te maken. Bijvoorbeeld, een product met een Nutri-Score A is een betere keuze dan een product met een Nutri-Score C. Ook kunnen gezondheidsclaims helpen om producten te identificeren die bijdragen aan een gezonder dieet.
Een voorbeeld van een eenvoudig, hartgezond recept is een salade met volle granen, groenten, noten en vis. Deze ingrediënten bevatten vezels, kalium en onverzadigde vetten die goed zijn voor hart en bloedvaten. Het gebruik van dergelijke ingrediënten kan worden bevestigd door de voedingswaardetabel te raadplegen of door te kijken naar symbolen zoals de Nutri-Score.
Hartgezonde tussendoortjes
Tussendoortjes zijn niet verplicht voor het lichaam, maar kunnen wel nuttig zijn bij het vullen van de honger tussen de maaltijden. Echter, veel tussendoortjes die op de verpakking worden aangeprezen als “verantwoorde tussendoortjes” bevatten veel calorieën, verzadigde vetten, suiker en zout. Het is daarom belangrijk om tussendoortjes te kiezen die uit de Schijf van Vijf komen, zoals fruit, noten of volle granen.
Een eenvoudig recept voor een hartgezonde tussendoortjes is een mix van noten en droogfruit. Deze tussendoortjes bevatten vezels, onverzadigde vetten en vitamines die goed zijn voor de gezondheid. Het etiket van deze producten kan helpen om de juiste keuze te maken.
Het belang van voedingskennis
Het begrijpen van etiketten en symbolen vereist een bepaalde mate van voedingskennis. Consumenten die geen voedingskennis hebben, kunnen gemakkelijk misleid worden door marketingteksten of onduidelijke informatie. Het is daarom belangrijk om educatie te geven over het lezen van etiketten en het begrijpen van voedingswaardetabellen.
Voedingswerkers en gezondheidsprofessionals kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Door patiënten of cliënten te informeren over het lezen van etiketten, kunnen zij helpen om gezondere keuzes te maken. Dit is vooral belangrijk voor mensen met hartproblemen, diabetes of andere chronische aandoeningen.
Conclusie
Het begrijpen van voedingsetiketten en symbolen is essentieel voor een gezonde levensstijl. Voedingswaardetabellen, gezondheidsclaims en front-of-pack labels kunnen helpen om bewuste en gezondere keuzes te maken. Het is echter belangrijk om deze informatie correct te begrijpen en niet alleen af te gaan op marketingteksten. Door voedingskennis te vergroten, kunnen koks en consumenten gezondere maaltijden kiezen en zo bijdragen aan een betere gezondheid.