Zelf gebakken brood is niet alleen smaakvol, maar ook gezond en een waar plezier om te maken. Een van de populairste keuzes in de culinair wereld is het oud speltbrood. Spelt, een oude graansoort die al duizenden jaren wordt verbouwd, is in opkomst vanwege haar voedingswaarde en vermeende verteerbaarheid. In dit artikel wordt een gezond recept voor oud speltbrood uitgebreid besproken, inclusief de voordelen van het gebruik van spelt, de bereidingsstappen en tips om het perfecte brood te bakken.
Wat is oud spelt en waarom is het gezond?
Spelt (Triticum spelta) is een oude graansoort die tegenwoordig steeds meer in aard trekt. Het is een variant van tarwe, maar heeft een andere samenstelling en smaak. Oud speltbrood wordt vaak geprezen om zijn voedingswaarde. Het bevat over het algemeen meer eiwitten, vezels en bepaalde mineralen zoals ijzer, magnesium en zink dan witte tarwebloem. De exacte voedingswaarde kan echter variëren afhankelijk van de verwerking en de speltsoort.
Spelt bevat ook gluten, wat betekent dat het niet geschikt is voor mensen met coeliakie of ernstige glutenintolerantie. Voor personen zonder dergelijke restricties kan spelt echter een heerlijk alternatief vormen voor moderne tarwe. De nootachtige smaak van speltbrood maakt het een populaire keuze, vooral bij mensen die op zoek zijn naar meer natuurlijke en gezondere voedingsopties.
Een van de voordelen van oud speltbrood is dat het langzaam verwerkt wordt en je langer verzadigd houdt. Daarom is het een goede keuze voor een gezonde maaltijd, bijvoorbeeld bij een ontbijt of lunch met een broodje.
Voordelen van het zelf bakken van oud speltbrood
Het zelf bakken van oud speltbrood biedt een aantal voordelen. Eén van de meest opvallende is de controle die je hebt over de ingrediënten. Je kunt kiezen voor biologische speltmeel en andere natuurlijke toevoegingen zoals zaden of honing. Bovendien is het vaak goedkoper om brood zelf te bakken dan om supermarktproducten te kopen, zeker als je regelmatig brood eet.
Een andere voordeel is het milieuaspect. Door zelf te bakken verminder je het gebruik van verpakkingsmaterialen, zoals plastic. Dit maakt het zelf bakken van oud speltbrood een duurzamere keuze.
Bij het zelf bakken kun je ook experimenten met smaken en texturen. Je kunt bijvoorbeeld zaden, pitten of zelfs andere broodsoorten toevoegen om het brood uniek te maken. Bovendien is het een heerlijke en rustige activiteit die je met familie of vrienden kunt delen.
Recept: oud speltbrood in de oven
In de volgende stappen vind je een eenvoudig en gezond recept voor oud speltbrood. Het recept is ontworpen voor beginners en kan zowel met de hand als met een keukenmachine worden gemaakt.
Ingrediënten (voor 1 brood)
- 500 gram speltmeel (een mengsel van speltbloem en volkoren speltmeel, bijvoorbeeld 300 gram speltbloem en 200 gram volkoren speltmeel)
- 320 ml lauw water (ongeveer 30-35°C)
- 7 gram droge gist (of 21 gram verse gist)
- 10 gram zout
- 1 eetlepel olijfolie (optioneel, voor een zachtere kruim)
- Eventueel: zaden en pitten naar keuze (bijvoorbeeld zonnebloempitten, pompoenpitten, sesamzaad)
Benodigdheden
- Broodbakblik (ongeveer 30 x 12 cm)
- Mengkom (of keukenmachine)
- Theedoek
- Bakpapier (optioneel)
- Scherp mes of breekmes
Bereidingswijze
1. Gist activeren (indien verse gist)
Verkruimel de verse gist in een klein kommetje. Voeg een scheutje lauw water en een theelepel suiker toe. Roer goed en laat 10 minuten staan op een warme plek tot het begint te schuimen. Als je droge gist gebruikt, hoef je deze niet te activeren.
2. Deeg bereiden
Weeg de juiste hoeveelheid meel en bloem af in de kom waarin je gaat kneden/mixen. Doe de gist, het water en de olie erbij. Kneed/mix kort tot een brokkelig deeg en laat 5 minuten staan. Voeg daarna het zout toe en kneed/mix tot een samenhangend deeg (1-2 minuten).
3. Rijzen
Doe het deeg over in een met olijfolie ingevette kom en dek af met een natte theedoek of plastic folie. Laat het deeg 1,5 uur rijzen. Haal het daarna uit de kom en vouw het deeg in drieën.
4. Vormen en tweede rijstijd
Vorm het deeg tot een bal en laat het nogmaals 30-45 minuten rijzen, afgedekt. Tijdens deze tweede rijstijd ontwikkelt het deeg extra texturen en smaken.
5. Bakken
Verwarm de oven voor op 210°C. Leg de deegbal op een ingevette en met bloem bestoven bakplaat of gebruik een broodbakvorm. Bak het brood in ca. 45 minuten gaar. Het brood is klaar als je op de onderzijde klopt en het 'hol' klinkt.
6. Afkoelen
Laat het speltbrood op een rooster afkoelen en bewaar het in een schone theedoek. Het brood kan worden opgeslagen in een luchtdichte doos of invroren voor later gebruik.
Tip: variaties op het speltbroodrecept
Hoewel het basisrecept eenvoudig is, kun je er ook variaties op maken. Bijvoorbeeld:
- Zaden en pitten: Voeg 2 eetlepels zonnebloempitten of sesamzaad toe aan het deeg voor extra smaak en voedingswaarde.
- Honing of crèmehoning: Een theelepel honing of crèmehoning geeft het brood een zachte zoete smaak.
- Boter: Gebruik 25 gram gesmolten boter in het deeg voor een extra rijke kruim.
- Volkoren speltmeel: Gebruik alleen volkoren speltmeel voor een volle smaak en extra vezels.
- Meer of minder gist: Aanpassen van de hoeveelheid gist kan de rijstijd en texturen beïnvloeden.
Tips voor het bakken van oud speltbrood
- Niet te lang kneden: Speltmeel is wat brokkelig, dus het is beter om het kort te kneden en lang te laten rijzen. Dit zorgt voor een betere textuur.
- Rusttijd: Laat het deeg voldoende rusten tussen de rijstijden. Dit helpt om het deeg volledig te laten ontwikkelen.
- Stoom in de oven: Zet een braadslede met water in de oven om stoom te creëren. Dit zorgt voor een krokante korst.
- Kerf het deeg: Kerf het deeg met een scherp mes voordat je het in de oven zet. Dit voorkomt scheuren tijdens het bakken.
- Controleer de kookgraad: Het brood is klaar als het een goudbruine kleur heeft en een hol geluid geeft als je erop klopt.
Opbergen en opwarmen
Oud speltbrood bevat geen conserveringsmiddelen, wat betekent dat het sneller oud wordt dan commerciële broden. Bewaar het in een luchtdichte doos of in een theedoek. Als het brood iets droog wordt, kun je het opnieuw opwarmen in een voorverwarmde oven op 180°C gedurende 5-10 minuten. Dit herstelt de krokante korst.
Het brood kan ook worden ingevroren voor later gebruik. Strooi wat bloem op de broden voordat je ze invriest om de kruim niet aan te laten kleven.
De voedingswaarde van oud speltbrood
Hoewel spelt gluten bevat, wordt het door veel mensen als makkelijker te verteren ervaren dan moderne tarwe. Het is rijk aan eiwitten, vezels en mineralen zoals ijzer, magnesium en zink. De voedingswaarde kan echter variëren afhankelijk van de verwerking en de speltsoort.
Het gebruik van volkoren speltmeel zorgt voor extra vezels en voedingsstoffen, terwijl speltbloem een zachtere texturen biedt. Door de meelsoorten te combineren, krijg je een brood dat zowel smaak als voedingswaarde biedt.
Conclusie
Oud speltbrood is een heerlijke en gezonde keuze die steeds populairder wordt. Het combineren van smaak, voedingswaarde en eenvoud maakt het een uitstekende optie voor zowel beginners als ervaren bakkers. Het zelf bakken van oud speltbrood is niet alleen een plezierige activiteit, maar ook een duurzamere keuze die je controle over de ingrediënten geeft.
Door het gebruik van volkoren speltmeel, gist en simpel zout, krijg je een brood dat niet alleen gezond is, maar ook smaakt als het zo hoort. Of je nu een traditioneel speltbrood maakt of experimenteert met variaties, het is een heerlijke manier om jouw keuken te vullen met warme, vers gebakken broodjes.