Uitschrijfkosten voor dierenartsrecepten begrenzen je opties, maar weten helpt daar tegen

Inleiding

Wanneer een diergeneesmiddel gereserveerd is, moet een dierenarts het medicament via een voorschrift aan de eigenaar laten toekomen. Deze voorschriften, vaak genoemd als recepten in de context van diergeneeskunde, kunnen op twee manieren uitgeschreven worden. De dierenarts kan de medicatie direct aan het eigenzorg verlenen of de middelen kunnen via een voorschrift worden doorgegeven aan een apotheek. In Nederland is het mogelijk om dieren geneesmiddelen te verkrijgen via zowel de dierenarts als een dierengeneeskundige apotheek. Het verschil ligt niet alleen in de prijs, maar ook in de uitschrijvkosten die een dierenarts kan in rekening brengen voor het opstellen van een diergeneeskundig voorschrift.

Zoals uit de gegevens blijkt, zijn de tarieven voor het uitschrijven van diergeneeskundige voorschriften niet vastgelegd en vallen onder de zelfbepaling van de dierenarts. Dit betekent dat het voorschrift op zich al een aparte kostenpost kan zijn, naast de kostprijs van het geneesmiddel zelf. Daarnaast is het wettelijk verboden dat dierenartsen via koppelverkoop indirect hun eigen praktijk als enige leverancier promoten – tenzij dat gegrond is in medische beweegreden. Vraag stellen zoals: Mag een dierenarts u verplichten diergeneesmiddelen bij hem aan te schaffen? of Kan hij een bepaalde prijs vragen voor het uitschrijven van een voorschrift? is dan ook belangrijk in het voorkomen van misbruik.

In dit artikel worden de kosten en wettelijke mogelijkheden rond het uitschrijven van diergeneeskundige voorschriften besproken. Daarnaast wordt ingegaan op de juridische bepalingen die dit gedrag regelen, zoals de Mededingingswet en de voorwaarden die binnen de dierenarts-zorg gelden. Verder wordt aandacht besteed aan mogelijke alternatieven bij beperkte tarievenbeinvloeding en wat kopers van geneesmiddelen op internet kunnen of moeten doen binnen dit kader.

Kosten voor het uitschrijven van diergeneeskundige voorschriften

De kosten die verbonden zijn aan het uitschrijven van een voorschrift zijn een aparte kostenpost die de dierenarts op zijn of haar tarieflijst kan aanvoegen. Uit meerdere bronnen is op te maken dat de tarieven hierin vrij gekozen kunnen worden. Deels is het geval dat dierenartsen tussen €7,50 en €25,00 in rekening kunnen brengen, afhankelijk van hun eigen regels en beperkingen. Deze kosten behoren dan bij het proces van het schrijven van het voorschrift of het recept en moeten onafhankelijk van de verkoopkans van het geneesmiddel beschouwd worden.

In het praktische geval kan dit betekenissen hebben voor de totale uitgaven per dosis of per maand. Uit een voorbeeld blijkt dat bij een hulpdier een geneesmiddel voor €4,22 per tablet kan worden gekocht bij de praktijk, terwijl hetzelfde geneesmiddel online verhandeld wordt voor €1,30 per tablet. Nogmaals: zonder het voorschrift is aankoop niet mogelijk. Daarom wordt er vaak naar gekeken of het voorschrift op schrift kan worden gedaan, zodat het medicament elders kan worden bezorgd of gekocht (in een reguliere dierengeneeskundige apotheek). Een dergelijke keuze is logistiek gunstiger en kan een belangrijk voordeel opleveren op jaarbasis.

Uit de gesprekken op online forums en antwoorden van instituties zoals de apotheek van de Universiteit Utrecht blijkt dat een dierenarts een kostenpost voor het uitschrijven van het voorschrift per herhaalrecept kan in rekening brengen. In een geval is dit €25,00 per voorschrift, terwijl de voorschriften herhaald worden om bijvoorbeeld 100 medicijntabletten te kunnen gebruiken. De voorgestelde reden hiervoor is dat de uitschrijvingsprocedure een technische aanmesting is, en dat het voorschrijven van het geneesmiddel een medicamenteuze keuze is waaraan kosten verband horen. Maar het betekent ook dat de totale kosten per geneesmiddel niet louter bepaald kan worden door de prijs van het geneesmiddel zelf.

Een rekeningkundig overzicht

Om de kosten te bepalen, kunnen uit een jaarcalculator evenwichtige cijfers worden opgesteld. Stel, in de praktijk wordt een geneesmiddel aan een huisdier voorgeschreven dat dagelijks gebruikt moet worden. Zonder alternatieven kan dit leiden tot een jaarlijkse kostenpost van 365 tabletten × €4,22 per dosis = €1,537,30. In geval van aanschaf bij de dierenarts. Daarentegen kan, in het geval van online aankoop met voorschrift, het volgende model van toepassing zijn:

Dit betekent dat bij tien herhaalrecepten per jaar (1.000 tabletten), de kosten zouden zijn: 10 herhaalrecepten × €155,00 = €1.550,00. In slechts 365 tabletten is de uitkomst iets lager, maar voor elke verlenging van het geneesmiddel in een levenslang gebruik kan het aanschafbedrag oplopen tot veel hogere getallen.

Dit is een van de redenen waarom het uitschrijven van voorschriften door verschillende praktijkhoudende dierenartsen onderling tot verschillende prijzen kan variëren. Voor gezondheidszorggebruikers is het dus belangrijk om informatie in te winnen bij verschillende dierenartsen zodat er een kostencomparatie kan worden aangemaakt.

Is het verplicht om voorschrijfkosten te betalen?

Wanneer een medicatiegeregeld geneesmiddel is, mag dit worden uitgeleverd aan eigenaars van dieren op basis van een voorschrift van de behandelaar. Wat nu opvalt is dat betaling voor het uitschrijven van voorschriften nog geen verplichting is die van de dierenarts naar de eigenaar kan worden doorgegeven. Dit komt doordat het feit dat een dierenarts het diergeneeskundige voorschrift uit een bezoek (of klinische beoordeling) schrijft tot verplichte kostenleidend tarief toegewezen moet worden. De Mededingingswet lijkt hierbinnen een rol te spelen.

De Mededingingswet stelt dat bepaalde handelingen van verkoop of voorverkoop via gecontroleerde leiding (zoals koppel verkoop) verondersteld zijn verboden te zijn, tenzij er sprake is van een medische ombrengende reden. Een dergelijke reden kan zijn dat een geneesmiddelenapotheker op een niet-acceptabele manier medicatie produceert, bijvoorbeeld zonder gebruik van standaard- of geaccepteerde farmaceutische protocollen. In de meeste gevallen echter benadrukt dat verbod dat het niet is toegestaan om een patiënt (of dierenbezitter) te onderduwen door middel van een tariefstructuur of gedwongen samenwerkingsverhouding tussen het voorschrijven en de eigen verkoop.

Voorbeelden van uitsluitend verboden gedrag zijn als een dierenarts zijn voorschrijfkosten op zo'n niveau zet, dat het de koper effectief dwingt om medicatie via hem aan te schaffen. Denk even over de vorige voorbeelden terug: in een geval zou €25,00 per voorschrift in geval van 365 tabletten per jaar €305,00 aan extra kosten inhouden. Tegenover €1.550,00 aan totaalbedragen met verandering via aankoop bij een apotheek. Zou dit wettelijk te rechtvaardigen zijn? Zo niet, dan is het een vorm van belemmering van concurrentie.

Contractuele afspraken

Een belangrijk aspect in het verhoudingsspelletje is of er een contractueel bindend overleg tussen de dierenarts en de dierenbezitter bestaat. In veel gevallen is de contractuele afspraak slechts beperkt gedefinieerd. De dierengeneeskundige service van de praktijk bevat meestal geen explicite voorwaarden met betrekking tot tarieven voor voorschrijfkosten. Deel van de dierenzorg is wel het bepalekingsrecht dat het geneesmiddel via de voorschrijfprocedure ter beschikking moet worden gesteld, maar niet per se exclusief bij diezelfde praktijk.

In praktijk is aangetoond dat het schriftelijk vastleggen van de afspraken bijzonder belangrijk is. Bijvoorbeeld:

1. Uitschrijfkosten zijn bindend gegeven?
2. Mag de arts een voorschrijvkostenbepaling vanaf het moment van de aanschaf veranderen?
3. Kan hij dit alleen doen bij herhaalde voorschrijvingen?

Wanneer er weinig schriftelijker bepaling is, kan de verandering van tarieven of toepassing verifiabel aangetoond worden in de praktijk. Vraag dan om duidelijke voorwaarden, en controleer dit gegeven op de professionele website van de dierenarts, zoals meestal op verplichte locaties zoals * Voorwaarden, *Prijzen, of Bepalingen pagina. Zo niet, dan kan het kiezen van alternatieven voor de aanschaf (zoals bij een andere dierenarts of via een dierenvriendelijke apotheek) beter worden overwogen dan het volgen van de exclusieve voorwaarden.

Alternatieve voorschrijvingsroutes en vertrouwensvraag

Wanneer een dierenarts zijn voorschrijfkosten in rekening brengt of aandringt op aanschaf via eigen praktijk, blijft het volgende aspect open: de keuze voor een alternatieve apotheek. Het is wettelijk mogelijk dat een dierenbezitter kiest voor apotheekdienstverlening op het voorschrift. Dit voldoet aan de regels van geneesmiddelenverkoop, zolang degene die dit ondergoed toegangsrechten heeft, een legitimatie kan tonen via een officieel getekend voorschrift. Een diergeneesmiddel wordt in Nederland over het algemeen slechts door artsen en apotheekdienstverleners verkocht.

Rechtsbescherming via de Medicijnenwet

In dat kader is het gebruikelijk dat een diergeneesmiddel, gereserveerd in de zin van geneesmiddelenbevorderingswet, op basis van een voorschrift beschikbaar is. De vraag wie de voorschriften moeten schrijven en wanneer uitbetaald moet worden, is dan ook een deel van de normale zorgverleving. Maar de medische bepaling is niet louter wederbaar voor een diergeneesmidden. De behandeling kan bijvoorbeeld van invloed zijn op de keuze voor behandelingen, of de dosering, maar die keuze van leverancier is bepaald voor geneesmiddelen die via een voorschrift zijn gekocht.

Hierbij valt te overwegen dat de meeste diergeneesmiddelen op internet in beperkte mate verkrijgbaar zijn buiten bepaalde juridische afwegingen. Uit een antwoord in een forum blijkt dat in landen zoals Mexico het aankoop van medicatie zonder recept beter mogelijk is. Hierbij moeten patiënthouders echter rekening houden met juridische risico’s; het is bekend dat medicatie die niet via officiële voorschriften wordt verkocht, illegaal of ongecontroleerd kan zijn. Daarbij is er ook het bezwaar van de medicatievergoeding via verzekeringen – geneesmiddelen die via illegale wegen worden verkregen schijnen dikwijls ook een onderdeel van compensatieverzekeringen te weigeren.

Wanneer alternatieve verkoopsroutes bestaan, is het belangrijk te begrijpen dat ze ook risico’s met zich meebrengen. Bijvoorbeeld een dierenbezitter die overweegt om geneesmiddelen zonder voorschrift te gebruiken, kan verlies lijden in zowel medische als in juridische zinnen. De afweging moet steeds uitgaan van het belang van het dier, de medisch aanbevolen richtlijnen en de wettelijke aanbevolen procedures voor diergeneesmiddelen.

Juridische kaders en hoe je er mee omgaat

Mededingingswet: Koppelverkoop en exclusiviteit

Wettelijk gezien moet in de Nederlandse geneesmiddelentoepassing gebruikgemaakt worden van vrijemarktwerking in zoverre het niet tegenblijft tegen medische of ethische richtlijnen. Hoewel dierenartsen vrijelijk tarieven kunnen vragen, is er een voorwaarde: verkoop kan niet worden gecombineerd met verplichte voorschrijving of beperking. Dit is ook duidelijk geformuleerd in de Mededingingswet. Koppelverkoop, ofwel het dwingen van cliënten om geneesmiddelen zowel via het voorschrijven als via de verkoop van de dierenarts te verkrijgen, is alleen toegestaan bij bewezen medische omschrijvingen of uitzonderende omstandigheden. Andere gevallen worden afgewezen.

Bijvoorbeeld, wanneer het geneesmiddel via een particuliere dierenartsproducent verkrijgbaar is onder specifieke voorwaarden (zoals een houdingssysteem of aanvullende controlemechanismen), kan dit een grond hieronder zijn. In die gevallen kan de arts het diergeneesmiddel slechts aanbieden via zijn of haar praktijk. Maar er is geen wettelijk oponhouwbaar standpunt als de medische richtlijnen geen aanbeveling bevatten voor gebruik van het medicament in een enkel specifiek leverancierssysteem. Het is belangrijk om dan te denken dat:

1. Verplichte verkoop via dierenartsen tegen concurrentievoordeel is verboden.
2. Gedeeltelijke voorschrijving (bijvoorbeeld voorschriften zonder gecontroleerde dosering of voorschrijvingen zonder directe levering) kan wettelijk gecontroleerd zijn.

In de praktijk betekent dat dierenbezitters kunnen beschikken over alternatieven voor medicatieaankoop, mits de arts daartoe bereid is. De overige aandacht ligt bij de prijsstructuur onder het voorschrijven, wat onderbouwt de relevante keuze tussen de voorschrijfkosten of een alternatieve uitgave via een apotheek.

Contractuele verhoudingen

Het is bovendien aan te bevelen tot een duidelijk contractuele afweging. Zoals uit enkele voorbeelden blijkt, kunnen dierenartsen hun tarieven soms wenselijk geven (zoals €25 per voorschrijving), maar deze tarieven zijn niet standaard. Het voordeel van weten ligt hierin: wanneer je precies weet hoe je kosten opbouwt per voorsehrijving, en hoeveel je totaal kunt besparen, kan je je keuze beperken tot een dierenarts of apotheek die je dat voordeel biedt. Hieronder enkele keuzemogelijkheden:

• Zoek naar een andere dierenarts die de voorschrijfkosten lager zet.
• Neem contact op met een diergeneesmiddelenbevorderende apotheek en vragen hoe voorschrijvingen daar worden verwerkt.
• Controleer het gebruik van herhaalrecepten en of die in het tarief moeten worden opgenomen.
• Controleer de voorwaarden die voor het voorschrijven en het gebruik van medicatie zijn geschreven in het verband.

Wat zijn goede voorbeelden van verantwoorde keuzes?

Een goede aanpak is om met het voorschrijven en de voorschrijfkosten in rekening brengen van het geneesmiddel via een dierengeneeskundige apotheek te werken. Deze apotheek kan bijzonder betaalbaar zijn, mits het voorschrijven via de dierenarts in het beginsel is geaccepteerd. De verplichte stap is hierbij om de dierenarts zowel de klinische controle te laten doen, als het geneesmiddel in behandeling mee te sturen.

Tijdens het bezoek van de dierenarts kunnen ook eventuele voorkomen of contra-indicaties worden besproken (bijvoorbeeld wisselwerkingen van andere medicatie, dosering of leefomstandigheden van het dier), en dat wordt dan opgenomen in het voorschrift. Deze medische beoordeling is dan wettelijk verplicht, maar dat hoeft niet meteen te betekenen dat de beoordeling via dierenarts moet gebeuren of moeten aangaan.

Een andere keuze is het informeren bij een andere dierenarts. Zoals uit een forum is opgemerkt, kan men betalen op basis van de uitschrijvkosten, maar mits het voorschrift eerlijk kan worden gepresenteerd. In dit geval kan men de arts van de wachttijd, of beter nog, de voorschrijvkosten met een andere dierenarts beperken via contact en verzoeken naar alternatieve verkooppartners die geen uitschrijfkosten vragen of die deze betrekbaar maken.

Herhaalrecepten en jaarlijks overzicht

Diergeneesmiddelen die voorgeschreven zijn en gedurende lange tijd of levenslang gebruikt moeten worden, vullen een rol in het rekeningvoeren voor regelmatige controle en medicatie. In dit geval kan het voorschrijven van geneesmiddelen niet louter tot eenmalige aankopevenementen beperkt blijven. Enkele dierenartsen houden aandacht voor dit feit door het aanbieden van herhaalrecepten, oftewel geneesmiddelenvoorschriften die kunnen worden gekozen zonder herhaalde bezoeken.

De vraag is echter of dit ook voorvoordelen oplevert in voorschrijfkosten. Uit enkele voorbeelden blijkt dat voorschrijfkosten per herhaalrecept kunnen worden in rekening gebracht. Terwijl bij een reguliere voorschrijving die alleen per bezoek geldig is, de aanschaf of verkoop alleen mogelijk is bij het moment van uitschrijven. Dat veronderstelt een keer per bezoek of per 3 of 4 maanden. Bij herhaalrecepten kan het voorschrijven per jaar of per periode worden beperkt, en dit brengt de voorschrijfkosten ook daarmee permalent in rekening.

Als een dierenarts zijn voorschriften als herhaalrecepten aanbiedt, dan is het belangrijk om te weten hoe lang deze gelden en hoe vaak ze kunnen worden gebruikt. In een voorbeeld had de dierenarts bepaald: 'de voorschriften zijn geldig voor 100 tabletten'. Dit betekent dat aan het voorschrijven een hoeveelheidsrestrictie is verbonden, en dat bij afname van 100 tabletten of vóór die 100, een nieuw voorschrift nodig zal zijn. In andere gevallen kan het gewoon een rechtdoor aankoop zijn; wanneer geneesmiddelen zonder restricties via een apotheek worden aangeleverd, ontstaat het vertrouwen dat de arts slechts eenmalig heeft uitschrijven nodig.

Hierbij is goed in te zien dat het aantal herhaalrecepten bepalend kan zijn voor de gemete diereneengekoste en de gemakkelijker bereikbare diergeneesmiddelenprijs. Met andere woorden, als herhaalrecepten via regelmaat in stand kunnen blijven, dan is er directe voordeel te halen voor dierenbezitters die de klinische controle en voorschrijving via een apotheek laten verlopen.

Bronnen

1. Diermedicatie.nl – www.diermedicatie.nl
2. Radar-forum AVRO-TROS – radar-forum.avrotros.nl
3. BNNVARA – www.bnnvara.nl
4. Faculteit Diergeneeskunde – Universiteit Utrecht – www.uu.nl