De Italiaanse keuken is beroemd over de hele wereld voor haar smaakrijke gerechten, gebruik van kwalitatieve ingrediënten en eenvoudige kooktechnieken op basis van traditionele methoden. Voor zowel beginners als ervaren kokken zijn er kookboeken die deze smaken en gerechten in huiselijke koken mogelijk maken. Op basis van recente en historisch ingebouwde publicaties zijn er verschillende kookboeken die zich bevoeglijk tonen als hulp bij het verkennen van authentieke Italiaanse recepten. In dit artikel worden aandachtspunten en toepassing gebieden van enkele van de meest geliefde Italiaanse kookboeken besproken, met bijzondere aandacht voor hun inhoud, illustraties en het historische karakter dat ze aanbieden aan de leesgroep.
Het koken uit Italiaans geïnspireerde kookboeken gaat vaak gepaard met de erfenis van ouderen, die hun kookkunst overdragen op nieuwere generaties. Dit is duidelijk te herleiden uit de kookboeken van de Pasta Grannies, waarin ouderen, zoals Pina (91) en Marietta (99), traditionele gerechten uit hun regio’s zoals kastanjegnocchi met walnotenpesto en speciale tagliatella delen met de lezer. Zulke verhalen en recepten zijn bij uitstek de fundamenten van het traditionele Italiaanse koken, waarbij lokale ingrediënten, moestuinen en handgemaakte gerechten centraal staan.
Een ander bekend kookboek, ‘La Cucina’ (of ‘De Zilveren Lepel’ in sommige versies), is geschreven door geleerden en wetenschappers die opgezet werden om klassieke recepten over te nemen en de essentie van de Italiaanse plattelandskeuken vast te leggen. Dit kookboek bevat 2000 recepten, die opgenomen zijn na extensieve onderzoeken in dorpen van Italië en gesprekken met lokale koks, grootmoeders en boeren. De recepten zijn in bijna elke regio van Italië terug te vinden en variëren in ingrediënten en technieken, wat maakt dat het niet enkel een kookgids is, maar ook een authentieke historische notatie van deze keuken.
Een pluspunt van ‘La Cucina’ is de breedte van het aanbod en de zorgvuldige weergave van regionale verschillen. Het boek is toegankelijk, goed uitgelegd en bevat uitgebreide instructies. Een minpunt is dat er geen foto’s bijzitten, wat een bepaalde leesgroep zou kunnen ontmoedigen. Daarom is het van belang dat het kookboek wordt aangevuld met gevoel en het vermogen om de koken aan te vatten als een kunstvorm op zich.
Een van de meest recente publicaties is ‘Big Mamma in 30 minuten’, een boek ontworpen voor degenen die traditioneel Italiaans koken, maar tegelijkertijd geen tijd hebben om langdurig in de keuken te blijven zitten. Het boek bevat klassieke gerechten, aangepast om binnen een halfuur klaar te staan op tafel. Als zodanig is het bevoegd als een handig kookgereedschap, vooral voor dinsdagsavond of wanneer onverwacht dochter of vrienden in de deuropening verschijnen.
Voor een toegankelijke en inspirerende inleiding in de Italiaanse keuken is ‘The Lemon Kitchen Sicilië’ een interessant onderdeel. Het kookboek is het vervolg op het succesvolle ‘The Lemon Kitchen kookboek’ en richt zich op Siciliaanse recepten met als hoofdrol de biologische citroen. De recepten binnen het boek tonen aan hoe deze ene ingrediënt talloze smaken kan aanbieden, zoals een citrusjam-trio, een lekkere pasta met courgette of een klassieke pasticcio. De recepten zijn eenvoudig, geïllustreerd en geschikt voor thuiskoks die op zoek zijn naar iets nieuw.
Een ander boek dat het huidig kookpubliek met interesse ontvangt is ‘Brutto’, ook bekend als 'Lelijk maar goed'. De naam verkiest hij met genoegen, omdat het bijdraagt aan de eerlijke en unieke smaken van Toscane. In Florence is de Italiaanse keuken zeer herkenbaar: eenvoudig maar intens smaakvol, gebaseerd op een paar kwalitatieve ingrediënten. In het kookboek worden gerechten voor elke thuiskok beschreven, aangevuld met verhalen en insider tips van chef Russell Norman.
Toscaanse recepten worden ook besproken in ‘New Italian’, waarin Sergio Herman verheugt zich op het culinaire erfgoed van Italië. Het thema is rauwpasta’s, groentegerechten en gerechten waarin tomaten en kaas een cruciale rol spelen. Hiermee biedt ‘New Italian’ ruimte aan zowel eenvoudige als geavanceerde smaken, die samen een indrukwekkende keukenkunst weerspiegelen.
Wanneer men op zoek is naar een kookboek dat de essentie van Italië op kookniveau weer te geven, dan is Marcella Hazan's kookboek onmisbaar. Geboren in Italië en in de VS actief, heeft Hazan het klassieke Italiaanse koken in de Engelse wereld vastgelegd. Haar recepten zoals Risotto met Schelpen en Kip Cacciatora worden beschreven als onmisbaar, aangevuld met toepassingen en technieken die men op elk niveau kan toepassen. Het boek, bekend als “hét Italiaanse kookboek voor iedereen”, is uitgebreid geïllustreerd en bevat bijna vijfhonderd gerechten.
Bijzondere aandacht gaan ook uit naar kookboeken die een vegetarische benadering tonen. Hoewel het niet een centraal thema van alle kookboeken is, zijn er wel vermeldingen van vegetarische keuzes en recepten, zoals de groentepasta’s en overheerlijke vegetarische pizza’s in Pasta Grannies. Deze combinatie toont aan dat de Italiaanse keuken niet alleen het gebruik van vlees maar ook eenvoudig verkeer in groenten en kruiden is.
Een veel beloofde uitgave is het kookboek ‘De Smaken van Italië’ door Claudia Roden. Het boek is een klassieker en gebaseerd op mondeling doorgegeven recepturen genoteerd tijdens haar reizen door Italië. Het is beschreven als een boek dat men door heel Italië meeneemt, en met mooie illustraties en herkenbare smaken biedt het een unieke ervaring voor zowel thuiskoks als culinair belangstellenden. Claudia Roden wordt gezien als de ‘grande dame’ van de culinaire wereld, wat bijdraagt aan het uitstekend prestige van dit boek.
De discussie rondom Jamie Oliver’s reeks kookboeken over Italiaans koken is nog steeds sterk onder de aandacht. Zijn ‘Jamie kookt Italië’ bevat meer dan 140 recepten, en is vooral georiënteerd op comfortgerechten uit de Italiaanse keuken (zoals risotto, tagliatella en tiramisu). Het kookboek is echter niet vrijblijvend beschouwd als een essentieel deel van de culinaire wereld van echte keukenhistorici, omdat enkele ervan de lezer niet op het niveau verwachten die van The Silver Spoon of La Cucina. Wel is geaccepteerd dat het kookboek voor zowel thuisgebruik als recreatieve koken ideaal kan zijn voor weleerden die van de Italiaanse keuken houden, maar geen geavanceerde skills hanteren.
Een aantal recepten uit ‘De Zilveren Lepel’ bevat volledige recepten van klassieke gerechten. Bijvoorbeeld:
Recept: Risotto met Schelpen (Uit Marcella Hazan)
Ingrediënten (voor 4 personen): - 1 el oliejn - 1 teentje knoflook, gepelleerd en fijngehakt - 300 g risottoricotta (bijv. Carnaroli of Arborio) - 1 kopje droge witte wijn - 400 g schelpen (zoals mussel of kippel) - 1 ui, geraspt - Zout en peper naar smaak - 1 l warme bosbouillon - 30 g geraspte Parmezaanse kaas - 30 g gesneden, boter
Bereidingswijze: 1. Warm de oliejn in een pan, voeg daarna de knoflook en de geraspte ui toe. 2. Roer kort zodat de aromas vrijkomen. 3. Voeg de risottoricotta toe en zoen hem in de vette oliejn gedurende 2 minuten. 4. Voeg de witte wijn toe en laat afkoelen. 5. Toevoegen van de schelpen en koken totdat deze openen. 6. Neem deze schelpen uit de pan en zet aan de kant. 7. Begin nu met het inkoeken van de rijst, in porties van warme bouillon toevoegen, constant roeren. 8. Zorg ervoor dat de rijst glad is en de bouillon volledig is geabsorbeerd. 9. Voeg de schelpen en boter toe, en roer kort. 10. Serveer direct met geraspte Parmezaanse kaas over de risotto.
Keuzes en Beslissingen
Kiezen voor een kookboek met Italiaanse recepten hangt af van de waarden, voorkeuren en motivatie van de thuiskok. Voor geavanceerde koks is La Cucina of de boeken van Marcella Hazan onmisbaar, omdat ze zowel een academische als culinaire waarde bieden. Voor beginners is ‘Big Mamma in 30 minuten’ of ‘The Lemon Kitchen Sicilië’ ideaal, omdat zowel tijd als inspanning beperkt is zonder dat de kwaliteit van de gerechten eronder lijdt.
Wanneer men belangstelling heeft voor historische en traditionele kookmethoden, dan zijn Pasta Grannies en De Smaken van Italië uitstekende bronnen. Voor diegene die van de illustraties en visuele ondersteuning houden, is De Zilveren Lepel het voorkeurskookboek. Voorts zijn er ook moderne en snelle kookboeken die de traditionele gerechten aanpassen en aanbieden in tijdsgerichte stijlen.
Elke kookboek is daarmee uniek, zowel qua inhoud als qua invloed. Het is aan de thuiskok om te bepalen welke keuzes uitgevoerd worden, maar met deze overzichten is het mogelijk om geïnformeerd te kiezen. De combinatie van smaken, technieken, en culturele invloeden in deze kookboeken maakt ze tot een waardevolle schatgoud, waaruit men keuzes kan maken die perfect binnen zijn voor liefhebbers van Italiaans koken.
Conclusie
De wereldwijd geliefde Italiaanse keuken is niet enkel een vleugje genieten, maar vooral een rijke welsprekende erfenis. Door middel van kookboeken zoals Pasta Grannies, Big Mamma in 30 minuten, La Cucina en De Smaken van Italië, is het mogelijk om authenticiteit in de keuken te brengen en traditionele gerechten met eigen hand te bereiden. Deze kookboeken geven inzicht in de variaties, het gebruik van lokale ingrediënten en de eenvoud waarmee ook complexe smaken kunnen worden samengesteld. Ze zijn ontworpen niet alleen voor het koken, maar ook om historische en culturele kennis over te brengen, en daarbij leert men genieten van een ervaring die op z’n minst het leven waarderijker maakt.
De thuiskok die een kookboek op zo’n centraal thema als Italië wil gebruiken, moet geen keuze maken op basis van marketing of mode, maar op basis van relevatie tot eigen kookdoelstellingen en smaak. Op basis van de gesproken woorden in deze studie is het duidelijk dat Italiaanse kookboeken een unieke rol spelen in de verhalen, smaken en passie van eet-pret en koken voor iedereen.