Koffiebrood is een wensenmeelproduct dat overal ter wereld wordt verkocht, maar vooral in Nederland is het een populaire ochtendtraktatie. Twee mogelijke varianten van koffiebrood zijn populair: een standaard stokbroodgezicht dat aan een zee koffiegezicht lijkt, en een gevulde variant met banketbakkersroom en rozijnen. Hieronder is een overzicht van de meest relevante recepten en technieken gebaseerd op betrouwbare bronnen.
Historisch achtergrond en populairheid
Koffiebrood staat bekend als een zacht, zoet gebakken brood dat bij uitstek in combinatie met koffie wordt genoten. Net als andere zachte deegproducten zoals taart is koffiebrood speciaal ontworpen om warm te worden en een luchtig karakter te hebben. In Nederland is het een typische gerecht die wordt gemaakt met banketbakkersroom of andere romige vullingen, aangevuld met rozijnen of andere soorten gedroogde fruit. Hierdoor is het niet alleen populair bij kinderen, maar ook bij volwassenen die een smakelijke, gebakken snack op zoet of hartig willen.
De recepten verschillen per bereidingswijze, zo ziet men variaties waarin koffie of kaneel worden gebruikt voor bijzondere smaken en geurtjes. Vooral koffiebroodjes zijn eenvoudig te maken en vereisen meestal bladerdeeg of een eenvoudige deegmix.
Ingrediënten en variaties in recepten
Voor de koffiebroodvariant uit vers gefermenteerd deeg
Voor de standaardkoffiebrood met eigen deeg zijn een aantal basisingredienten nodig:
- 250 g bloem (meestal bloem met gist)
- 15 g suiker
- 50 g boter
- 5 g zout
- 8 g gist
- 1 ei
- 60-70 ml melk
- 50 g gewelde rozijnen
- 300 g banketbakkersroom (halfrecept)
Alternatieve ingrediënten in koffiebrood
Een aantal bronnen tonen aan dat koffie een extra smaak kan toevoegen aan de banketbakkersroom. De banketbakkersroom kan worden gemaakt met de toevoeging van ongeveer 2 theelepels koffiepoeder. Dit is een extra smaak, die goed werkt met de klassieke banketbakkersroom als vulling. Ook kan kaneel worden toegevoegd in kleinere hoeveelheden aan de deegmassa, om extra aroma’s te creëren. Meestal is dit ongeveer 10 g kaneelpoeder, wat goed past bij de suikerhoudende vulling.
Rozijnen worden geleverd met een beetje water om gemakkelijk in het deeg te verdelen, en moeten onthouden worden. Blanke rozijnen of andere droge vruchten kunnen voor een alternatieve smaak worden gebruikt.
Van bladerdeeg
Voor de versie zonder eigen deeg, wordt standaard bladerdeeg gebruikt. Omdat bladerdeeg geen gist bevat, rijst deze versie dus niet zo sterk. De vulling is echter vrij eenvoudig en bestaat uit banketbakkersroom en rozijnen. In dit geval worden de broodjes kleinere variëteiten.
Bereidingswijze
Koffiebrood met eenvoudig deeg
Stap 1: Het deeg maken
Voor het koffiebrood kan het deeg eenvoudig worden samengesteld met bloem, gist, boter, ei, melk, suiker en wat zout. In een kom wordt het deeg gekneed tot het glad is en niet meer droog aanvoelt. De meeste recepten geven aan dat het deeg in ongeveer 2 minuten voorzichtig wordt gekneed en dan wordt gerust voor een bepaalde periode om te rijzen. Soms wordt gekoeld of direct gerijzigd, afhankelijk van de bereidingswijze.
Wanneer het deeg zover is, wordt het uitgerold tot een gelijkmatige vorm, en wordt banketbakkersroom over de omlaag aangetroost samen met de gewelde rozijnen. De bovenkant, behalve een rand van ongeveer 2 cm, wordt meestal niet in de banketbakkersroom gepenetroerd. Dit is om ervoor te zorgen dat het deeg zich wel gescheiden kan rollen.
Na het uitrollen wordt het deeg geslagd in gelijke plakken of sneden van ongeveer 1 cm in dikte. Deze worden daarna plat op een bakplaat gelegd en ongeveer 10-15 minuten gebakken in een oven met temperatuur van ongeveer 200-240 °C.
Stap 2: Glazuur en afwerking
Nadat het deeg gebakken en koud is, wordt het brood vaak met een poedersuiker-glazuur afgerond. Of soms wordt er een abrikozenjam of fondant gebruikt om extra aroma’s en kleuren af te ronden. Dit glazuur of jam wordt aan de bovenkant van de broodjes gebracht om de afwerking af te maken.
Een populaire variatie in recepten is het bestrooien van koffiebroodjes met een beetje amandelschaafsel voor extra aroma. Deze stijl is vooral populair in sommige variaties van Nederlandse bakkerijen.
Koffiebroodjes met bladerdeeg
Voor de bladerdeeg-variant kan een standaard bladerdeeg worden gebruikt of een speciaal geslagen bladerdeeg, zoals het blad of roldeeg. De meeste recepten adviseren om de bladerdeeg op de traditionele manier tot een rechthoek te rollen en te plakken aan de randen, zodat het geen losse randen heeft.
De banketbakkersroom wordt voorzichtig over het deeg uitgesmeerd, met rozijnen als vulling. Er wordt een plakrandje gelaten en op die plaats wordt water uitgebracht. Op dat moment wordt het deeg opgerold in een cilindervormige vorm.
De cilinder wordt na het bakken snijd geknipt op een bepaalde afstand (vaak ongeveer 2 cm dik), zodat een kleine rol of bal ontstaat. Deze worden dan op een bezette bakplaat op 200-220 °C gebakken totdat ze goudbruin zijn.
Voor een extra glazuur kan er poedersuiker en water verwerkt worden. Hierdoor worden de broodjes extra zacht en heerlijk bij een dampende kop koffie.
Overwegen en kiezen voor het juiste koffiebrood
Beide methoden hebben hun eigen voordelen. Het maken van koffiebrood met eigen deeg is tijd- en aandacht intensief, maar levert een extra zacht en rijk voortkomend product. Het gebruik van bladerdeeg vereist minder aandacht en kan vaak sneller worden bereid, ook goed voor thuiskoks die snel een koffiebrood willen maken.
Voor wie het eenvoudiger wil, zijn er ook kant-en-klare versie van banketbakkersroom te verkrijgen. Deze worden echter soms als minder smaakvol geacht, doordat de smaak van een vers bereide banketbakkersroom ongekend blijft.
Banketbakkersroom is eenvoudig te maken met melk, suiker, ei en bloem. Soms wordt de melk even opgewarmd met wat vanille, zodat het een romiger, rijkere structuurf en aromas kan geven. Voor koffiebrood wordt deze banketbakkersroom meestal verdund zó dat het als een vulling werkt.
Aanvullende smaken en invloeden
Niet alle koffiebroodjes zien er hetzelfde uit, en ook de variatie in kleur of ingrediënten is verschillend. Enkele varianten tonen aan dat ook zand, rozijnen en amandel kunnen worden verwerkt in de vulling of het deeg. Ook zijn er variaties met extra zuchtgevoel of eenvoudiger afdelingen van het deeg.
Daarnaast is het ook mogelijk om de broden te bestrijken met water of eigeel voordat ze in de oven worden gelegd. Op die manier worden de buitenkant van de broden sneller goudbruin en wat strakker, wat een mooi effect geeft in de afwerking.
Tips voor het bakken van koffiebrood en koffiebroodjes
Bij het bakken van koffiebrood is het belangrijk dat het deeg op de juiste temperatuur gerijst wordt. Meestal zorgt de rust van 15-20 minuten ervoor dat de deegmassa zich aaneensluit en zich kan verdiepen. Een oven temperatuur van 200-240 °C is meestal voldoende voor een goed resultaat. Echter, het kan per type deeg (bijvoorbeeld bladerdeeg of gewone deegmix) variëren. De broden moeten worden afgewend als de kleur raffijne bruin is.
Voor de beste resultaten is het aan te raden om het deeg op een bakplaat met bakpapier te bakken, zodat het geen extra olie of vet nodig heeft. De glazuur of jam dient pas te worden aangebracht zodra de broden uit de oven zijn en afgekoeld zijn. Op die wijze blijft het glazuur intact en verliest het zijn textuur.
Gebruik en bestelling
Koffiebrood is een klassieke vorm van meelproduct die geschikt is als ontbijt of middagaanduiding. Het is erg populair tijdens de winters om warme koffiebroodjes te eten. In tegenstelling tot normale broden, heeft het een zacht karakter dat goed aansluit bij het gevoel van een warme kop koffie. De combinatie van banketbakkersroom en rozijnen zorgt ervoor dat het zoet genoeg is, maar niet zo overweldigend dat het niet meer eetbaar wordt.
Een groot deel van het Nederlandse dieet bevat zulke broden bij dagelijkse activiteiten, en veel bakkerijen tonen aan dat zij koffiebroodjes hebben als dagelijkse traktatie. Bij thuiskokken is het mogelijk om zelf dit gerecht te maken, en sommige versies vereisen zelfs minder aandacht dan geroosterde boterhammen.
Receptenopgaves
Koffiebrood met banketbakkersroom en rozijnen
Ingrediënten (voor ca. 8-12 broccoli’s):
Voor de deegmassa: - 250 g bloem - 15 g suiker - 50 g boter - 5 g zout - 8 g gist - 1 gekookt ei - 60-70 ml melk
Voor de vulling: - 50 g gedroogde rozijnen (met water gewel) - 300 g banketbakkersroom (halfrecept) - 10 g kaneel - 200 g poedersuiker - 20 ml water (voor glazuur)
Bereiding
Het deeg maken:
- Meng in een kom de bloem, suiker, zout en gist.
- Voeg boter toe en kned tot het een dikke deegmassa vormt.
- Voeg het ei en de melk toe, en meng goed tot de deegmassa glad raakt.
- Stop de deegmassa in een afgedekte bak en laat gerust. Laat het gerust een nacht in de koelkast.
Vullen maken:
- Laat de rozijnen wel in warm water.
- Giet of druk de suiker in een schaaltje en voeg het water toe om de glazuur te maken.
- Rol de deegmassa en verdeel in gedeelten van zo’n 50 g of 25 g voor kleinere broodjes.
- Rol de banketbakkersroom over de onderkant van de deegballen, en bestrooi met kaneelpoeder en rozijnen.
- Rol ze op of klap ze dicht zodat het geen losse randen heeft.
- Leg de broodjes op een bakplaat met bakpapier.
Bakken:
- Verwarm de oven op 220 °C.
- Bak de broodjes ongeveer 10-12 minuten of totdat de deegmassa bruin is.
Afwerking:
- Eens ze afgekoeld zijn, smeren ze met poedersuiker glazuur aan.
- Bestrooi ze eventueel met extra rozijnen of amandelschaafsel voor extra smaak.
Conclusie
Koffiebrood is een klassiek gerecht dat in Nederland en elders enorm in opkomst is. Voor thuiskoks is het makkelijk om een variant te maken met eenvoudige ingrediënten, of met een wat luxe versie wanneer bijvoorbeeld banketbakkersroom kan worden verwerkt in het vulling. Welke versie je ook kiest, de resultaten geven een heerlijke traktatie met een warme glas koffie.
De basis van een goed koffiebrood is de eenvoud van het deeg, of het nu vers of bladerdeeg is. De keuze van vulling en afwerking maakt dit een speciale brood die goed aansluit bij zowel kinderen als volwassenen. De opgave is dus te verkiezen, zodat elk thuiskok zijn eigen unieke smaak en vorm kan maken.