Ketenaanpak Welzijn op Recept: Samenwerking tussen Zorg, Welzijnsorganisaties en Gemeenten voor Verbetering van Gezondheid
De ketenaanpak Welzijn op Recept is een geïntegreerd aanpakmodel dat gericht is op het verbeteren van het welbevinden van mensen met psychosociale problemen en tegelijkertijd het zorggebruik in de eerstelijnszorg te verlagen. Het is ontwikkeld als onderdeel van het Intergemeentelijk Zorgakkoord (IZA) en is één van de vijf ketenaanpakken die gemeenten en zorgverzekeraars volgens het IZA per 1 januari 2024 moeten inrichten. Deze aanpak draait om het verbinden van mensen met psychosociale klachten met passende welzijnsactiviteiten via een welzijnscoach. Hierbij speelt een essentiële rol de samenwerking tussen zorgverleners, welzijnsorganisaties en gemeenten.
In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de ketenaanpak Welzijn op Recept, inclusief de doelen, de organisatie, de uitvoering en de betrokken partijen. Daarnaast worden de toepassingsgebieden, monitoring en evaluatie besproken. Het artikel richt zich op de praktische aspecten van de ketenaanpak en de rol van de betrokken actoren in de regio, met een nadruk op samenwerking en lokale implementatie. Het doel is om een duidelijk beeld te geven van hoe deze ketenaanpak in de praktijk werkt en wat de verwachte meerwaarde is voor zowel de deelnemers als de gemeenten.
Wat is Welzijn op Recept?
Welzijn op Recept is een ketenaanpak die gericht is op het verbeteren van het welbevinden van mensen met psychosociale problemen door hen te verbinden met passende welzijnsactiviteiten. Deze aanpak richt zich op patiënten die zich regelmatig richten tot de huisarts met problemen die geen medische behandeling vereisen, maar die wel invloed hebben op hun dagelijks functioneren en mentale gezondheid. Typische klachten zijn stress, angst, somberheid, eenzaamheid en moeilijkheden met rouw of verlies.
In plaats van alleen medische of psychologische behandeling aan te bieden, wordt er een aanvullende aanpak gevolgd waarbij de patiënt wordt doorverwezen naar een welzijnscoach. Deze coach helpt de patiënt bij het vinden van passende activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van hun welzijn, zoals groepsactiviteiten, sportprogramma’s, kunsteducatie of hulplijnen voor sociale contacten. Hierbij draagt de welzijnscoach een goed overzicht van het aanbod in de gemeente en werkt nauw samen met zowel de zorgverleners als de lokale welzijnsorganisaties.
Een van de kernprincipes van Welzijn op Recept is de samenwerking tussen het medische domein en het sociale domein. Deze samenwerking maakt het mogelijk om de patiënt niet alleen medisch, maar ook sociaal te ondersteunen. Hierdoor kan het welbevinden van de patiënt verbeteren en tegelijkertijd het gebruik van eerstelijnszorg verminderen. Dit heeft als gevolg dat de zorgsystemen lichter worden belast en dat er meer ruimte komt voor de zorgverleners om zich te richten op medische klachten.
De doelen van Welzijn op Recept
De ketenaanpak Welzijn op Recept heeft twee hoofddoelen:
- Het verhogen van het welbevinden van patiënten met psychosociale problematiek.
- Het verlagen van het zorggebruik in de eerstelijnszorg.
De eerste doelstelling is gericht op de individuele patiënt en de verbetering van hun mentale en emotionele toestand. Door hen te verbinden met passende welzijnsactiviteiten, wordt de patiënt ondersteund om zich beter te voelen en hun dagelijks functioneren te verbeteren. Dit kan leiden tot een toename in zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en sociale contacten.
De tweede doelstelling is gericht op het zorgsysteem als geheel. Door patiënten met psychosociale problemen beter te ondersteunen buiten de medische zorg, kan het zorggebruik verminderen. Dit betekent dat er minder huisartsenbezoeken, minder medische onderzoeken en minder psychologische behandelingen nodig zijn. Het heeft als gevolg dat de zorgsystemen lichter worden belast en dat de zorgverleners meer tijd en middelen kunnen besteden aan medische klachten die urgentie hebben.
Deze doelen zijn niet los van elkaar te zien. Het verbeteren van het welbevinden van de patiënt leidt vaak tot een verminderde druk op het zorgsysteem, omdat de patiënt minder afhankelijk wordt van medische zorg en beter in staat is om met haar problemen om te gaan.
De organisatie en uitvoering van Welzijn op Recept
De uitvoering van Welzijn op Recept vindt plaats via een ketenaanpak die gericht is op het verbinden van zorg, welzijnsorganisaties en gemeenten. In de huisartsenpraktijk is een vertegenwoordiger van het sociale domein betrokken, zoals een welzijnscoach. Deze coach is verantwoordelijk voor het verbinden van de patiënt met het brede welzijnsaanbod in de gemeente.
Het model werkt als volgt:
- Indicatiestelling en verwijzing van de patiënt: De huisarts of andere zorgverlener stelt een indicatie en verwijst de patiënt naar een welzijnscoach.
- Gesprekken van de welzijnscoach met de cliënt: De welzijnscoach voert gesprekken met de patiënt om te achterhalen welke activiteiten passen bij haar situatie en behoeften.
- Activiteiten die de deelnemer uiteindelijk gaat doen: Op basis van de gesprekken stelt de welzijnscoach een aanbod van activiteiten samen die passen bij de situatie van de deelnemer.
- Monitoring & evaluatie: Tijdens de deelname aan de activiteiten wordt de voortgang gevolgd en worden eventuele aanpassingen gedaan aan het aanbod.
- Randvoorwaarden: De aanpak wordt uitgevoerd onder bepaalde randvoorwaarden, zoals een regionale routekaart en een whitepaper die de kaders van de ketenaanpak beschrijven.
De uitvoering van Welzijn op Recept is een lokale verantwoordelijkheid, maar het model draagt wel aan een regionale samenwerking. In de regio West-Brabant bijvoorbeeld werken 16 gemeenten samen met het Centraal Zorgkantoor (CZ), het Zorgkantoor en de GGD aan de uitvoering van de ketenaanpak. Door regionaal samen te werken, is het mogelijk om beleidscapaciteit te besparen en de aanpak sterk in de regio te positioneren.
Regionale samenwerking en het inrichten van Welzijn op Recept
De ketenaanpak Welzijn op Recept is ontworpen als een regionaal model dat gericht is op het inrichten van een lokale aanpak. In de regio West-Brabant is de ketenaanpak al in voorgaande gemeenten zoals Oosterhout, Roosendaal en Bergen op Zoom uitgevoerd. Dit toont aan dat de aanpak in de praktijk werkt en dat het mogelijk is om het succes te herhalen in andere gemeenten.
Regionale samenwerking is essentieel voor de inrichting van Welzijn op Recept. In de regio wordt er gewerkt aan een regionale coalitie waarin de belangrijkste ketenpartners worden samengebracht. Deze coalitie maakt afspraken over de uitvoering van de ketenaanpak en zorgt voor een samenhangende aanpak. De lokale inrichting van de ketenaanpak en de uitvoering ervan is echter een lokale verantwoordelijkheid.
De GGD en Stroomz vormen het regionale programmateam en zijn actief in de regio met het bevorderen van samenwerking tussen zorgverleners en welzijnsorganisaties. Het regionale programmateam faciliteert ook de communicatie tussen de betrokken partijen en zorgt voor een helder beeld van de doelen en deadlines. In de regio is een whitepaper opgesteld die de kaders van de ketenaanpak beschrijft. Deze whitepaper geeft een overzicht van de principes van de aanpak en biedt richtlijnen voor de inrichting en uitvoering.
De rol van de GGD en andere betrokken partijen
De GGD speelt een belangrijke rol in de ketenaanpak Welzijn op Recept. In samenwerking met Stroomz vormt de GGD het regionale programmateam. Dit team is verantwoordelijk voor het faciliteren van de regionale samenwerking en het ondersteunen van gemeenten bij de inrichting en uitvoering van de ketenaanpak.
De GGD en Stroomz zijn actief op verschillende onderwerpen:
- Samenwerking bevorderen: Het regionale programmateam stimuleert de samenwerking tussen zorgverleners en welzijnsorganisaties. Dit is essentieel voor het succes van Welzijn op Recept, omdat de aanpak gericht is op het verbinden van medische en sociale ondersteuning.
- Lokaal en regionaal verbinden: Er is een regionale routekaart opgesteld met doelen en deadlines voor 2024. Deze routekaart helpt gemeenten bij het inrichten van de ketenaanpak en zorgt voor een gestructureerde aanpak. Gemeenten hebben de ruimte om de aanpak aan te passen aan hun eigen lokale situatie, bijvoorbeeld door afspraken te maken over de samenwerking en het welzijnsaanbod.
Daarnaast organiseren de GGD en Stroomz leerbijeenkomsten voor gemeenten en zorgverleners. Deze bijeenkomsten zijn bedoeld om ervaringen te delen en aan te duiden hoe de aanpak in de praktijk werkt. In de tweede helft van 2025 is gepland om deze leerbijeenkomsten te organiseren, wat betekent dat gemeenten en zorgverleners in staat zijn om van elkaar te leren en hun aanpak te verbeteren.
Deelname aan welzijnsactiviteiten
Deelname aan welzijnsactiviteiten is een kernaspect van de ketenaanpak Welzijn op Recept. Deze activiteiten zijn gericht op het verbeteren van het welbevinden van mensen met psychosociale problemen. Typische activiteiten zijn groepsactiviteiten, sportprogramma’s, kunsteducatie, hulplijnen voor sociale contacten en activiteiten gericht op het verwerken van rouw en verlies.
Deelname aan deze activiteiten heeft als gevolg dat patiënten een toename ervaren in eigen kracht, zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en sociale contacten. Vaak ervaren ze daardoor ook een betere gezondheid. Dit toont aan dat welzijnsactiviteiten een waardevolle aanvulling zijn op medische zorg en dat ze een positieve invloed hebben op het welbevinden van de patiënt.
Het is belangrijk om te benadrukken dat deelname aan welzijnsactiviteiten geen vervanging is voor medische zorg, maar een aanvullende aanpak die gericht is op het verbeteren van het mentale en emotionele welbevinden van de patiënt. Hierdoor kan de patiënt beter omgaan met haar problemen en minder afhankelijk worden van medische zorg.
Monitoring en evaluatie van Welzijn op Recept
Monitoring en evaluatie zijn essentiële onderdelen van de ketenaanpak Welzijn op Recept. Deze activiteiten zijn nodig om te beoordelen of de aanpak werkt en of de doelen behaald worden. Monitoring helpt bij het volgen van de voortgang van de aanpak en evaluatie helpt bij het bepalen of de aanpak effect heeft op het welbevinden van de patiënt en het zorggebruik.
De ketenaanpak is gemonitord door de ondertekenaars van het Gemeenten en Zorg Akkoord (GALA). In de handreiking van het Landelijk Kennisnetwerk Welzijn op Recept, Movisie, VNG en ZN zijn tips en indicatoren opgenomen voor monitoring en evaluatie. Daarnaast is een handreiking voor monitoring en evaluatie beschikbaar gesteld.
Monitoring en evaluatie zijn ook essentieel voor het verbeteren van de aanpak. Door ervaringen en feedback van de betrokken partijen te gebruiken, is het mogelijk om de aanpak aan te passen en te verbeteren. In de regio West-Brabant wordt bijvoorbeeld een regionale routekaart gebruikt om de voortgang van de aanpak te volgen en om te zorgen voor een gestructureerde aanpak.
Conclusie
De ketenaanpak Welzijn op Recept is een geïntegreerd aanpakmodel dat gericht is op het verbeteren van het welbevinden van mensen met psychosociale problemen en het verlagen van het zorggebruik in de eerstelijnszorg. De aanpak draait om het verbinden van patiënten met passende welzijnsactiviteiten via een welzijnscoach en is ontworpen als een regionaal model dat gericht is op de inrichting van een lokale aanpak. De aanpak is ontworpen als onderdeel van het Intergemeentelijk Zorgakkoord (IZA) en is één van de vijf ketenaanpakken die gemeenten en zorgverzekeraars volgens het IZA per 1 januari 2024 moeten inrichten.
De aanpak is gericht op de samenwerking tussen zorgverleners, welzijnsorganisaties en gemeenten. Deze samenwerking is essentieel voor het succes van de aanpak, omdat de aanpak gericht is op het verbinden van medische en sociale ondersteuning. De aanpak is ontworpen als een aanvullende aanpak die gericht is op het verbeteren van het mentale en emotionele welbevinden van de patiënt en het verlagen van het zorggebruik.
De aanpak is ontworpen als een regionaal model dat gericht is op de inrichting van een lokale aanpak. In de regio West-Brabant is de aanpak al in voorgaande gemeenten uitgevoerd en is het mogelijk om de aanpak in andere gemeenten te herhalen. De aanpak is ontworpen als een aanvullende aanpak die gericht is op het verbeteren van het mentale en emotionele welbevinden van de patiënt en het verlagen van het zorggebruik.
De aanpak is ontworpen als een aanvullende aanpak die gericht is op het verbeteren van het mentale en emotionele welbevinden van de patiënt en het verlagen van het zorggebruik.