Kerriepoeder is een veelvoorkomend en veelzijdig specerijenmengsel dat uit de Indiase keuken is afgeleid en wereldwijd in verschillende vormen en samenstellingen wordt gebruikt. Het woord ‘kerrie’ stamt uit de taal Tamil, waar het betekent ‘saus’. In de loop van de tijd is het woord ‘curry’ ontstaan, een verbastering die in veel landen wordt gebruikt om gerechten of sauzen aan te duiden die zijn gemaakt met kerriepoeder. In dit artikel wordt een diepgaande inzicht gegeven in de samenstelling, toepassing, geschiedenis en zelfgemaakte recepten van kerriepoeder, op basis van betrouwbare bronnen.

Wat is kerriepoeder?

Kerriepoeder is een mengsel van verschillende specerijen, waarbij de precieze samenstelling kan variëren per land, regio of zelfs familie. Er is geen vaststaand of authentiek recept. De basis bestaat meestal uit korianderzaad, komijnzaad, zwarte peper, gedroogde chili, bruin mosterdzaad en fenegriekzaad. In warmere oorden wordt vaak meer chilipoeder gebruikt, wat de kleur van het kerriepoeder roder maakt. Bovendien kunnen andere ingrediënten worden toegevoegd, zoals kurkuma, gedroogde gember, ajowan, venkel, salamblad, piment, kruidnagel, kardemom, kaneel en meer. In Nederland zijn bekende varianten zoals kerrie djawa en hindoestaanse kerrie, afkomstig uit respectievelijk de Indische en Surinaamse keuken. Uit India is Kerrie Madras beroemd.

Variaties in samenstelling

De samenstelling van kerriepoeder kan variëren afhankelijk van de oorsprong. Zo bevat Indiaanse kerrie bijvoorbeeld vaak kurkuma en gember, terwijl Surinaamse kerrie extra zoute smaken kan bevatten via de toevoeging van piment of andere zilte specerijen. Ook Britse varianten zoals ‘Negentiende eeuws Brits kerriepoeder’ of ‘Madras kerriepoeder’ tonen aan hoe de samenstelling verandert met culturele invloeden en historische context. In veel gevallen wordt het mengsel eerst geroosterd om de smaken te intensiveren en daarna verder gemalen. Dit proces voegt een extra dimensie toe aan de smaak van het kerriepoeder.

Toepassing van kerriepoeder in de keuken

Kerriepoeder wordt vaak gebruikt als een kernbestanddeel in sauzen en gerechten zoals kerriesoep, rijstgerechten, vleesgerechten en visgerechten. Het brengt een warme, pikante smaak met zich mee die goed aansluit bij zowel vlees als groenten. Het is een veelzijdig product dat in bijna elke keuken past, van de Indiase over de Surinaamse tot de Nederlandse keuken. Het kan worden gebruikt in deel van gerechten als kerrie-uis, kerrie-kip of kerrievis. In sommige gevallen wordt het gebruikt als een kruidenmengsel dat niet alleen smaak geeft, maar ook een geur en kleur aan een gerecht toevoegt.

Toepassing in verschillende keukens

In de Indiase keuken wordt kerriepoeder vaak gebruikt in combinatie met andere kruiden en sauzen om de smaak van het gerecht te intensiveren. In de Surinaamse keuken is kerrie onderdeel van gerechten zoals kerrie-rijst of kerrie-saus, vaak gemaakt met vlees of vis. In Nederland is het populaire in zelfgemaakte kerriepoeder, waarbij mensen hun eigen variant maken van kerriepoeder op basis van hun voorkeuren. In de Britse keuken is kerriepoeder vaak iets zilder en gebruikt in gerechten zoals kerriehaas of kerrie-kip. In Sri Lanka en Maleisië zijn ook variaties aanwezig, waarbij bijvoorbeeld galangawortel of kaneel worden toegevoegd om de smaak te verfijnen.

Zelfgemaakte kerriepoeder recepten

Er zijn verschillende manieren om kerriepoeder zelf te maken, afhankelijk van de gewenste smaak en de beschikbare ingrediënten. Hieronder worden een aantal recepten beschreven die zijn afgeleid van betrouwbare bronnen.

Madhur Jaffrey’s kerriepoeder

Ingrediënten: - 2 el korianderzaad
- 1 el komijnzaad
- 2 tl zwarte peperkorrels
- 2 tl bruin mosterdzaad
- 5-6 stuks kruidnagels
- 3 gedroogde chilipepers, verkruimeld
- 1 tl fenegriekzaad
- 1 tl kurkuma poeder

Bereidingswijze: 1. Verwarm een pan met dikke bodem op middelhoog vuur. 2. Voeg de koriander, komijn, peper, mosterd, kruidnagel en chilipeper toe. 3. Roer tot er een lekkere, lichtgeroosterde geur vrijkomt. Sommige specerijen zullen ook iets donkerder worden. 4. Voeg nu ook de fenegriek en kurkuma toe en roer nog 10 seconden. 5. Laat de specerijen afkoelen op een bord. 6. Maal ze fijn in een vijzel of koffiemolen. 7. Bewaar in een potje bij droog, donker en koel.

Negentiende eeuws Brits kerriepoeder

Ingrediënten: - 2 el kurkuma poeder
- 2 el gemalen koriander
- 1 el gemberpoeder
- 1 el cayennepeper (poeder)
- 2 tl vers gemalen zwarte peper
- ½ tl gemalen komijn
- ½ tl gemalen kardemom
- ½ tl kruidnagelpoeder

Bereidingswijze: 1. Meng alle ingrediënten. 2. Roosteren of malen is niet nodig. 3. Bewaar het mengsel in een potje bij droog, donker en koel.

Madras kerriepoeder

Ingrediënten: - 16 el korianderzaad
- 8 el komijnzaad
- 4 el venkelzaad
- 4 el gedroogde chilipeper, in stukjes (of meer)
- 2 el zwarte peperkorrels (of meer)
- 2 el zwart of bruin mosterdzaad
- 2 tl fenegriekzaad
- 1 el gemalen kurkuma
- 2 el gedroogde of verse curry blaadjes

Bereidingswijze: 1. Doe alle ingrediënten, behalve de kurkuma en curryblaadjes, in een pan met dikke bodem. 2. Rooster op middelhoog vuur al roerend geurig in 1 à 2 minuten. 3. Laat het mengsel afkoelen. 4. Voeg de curryblaadjes toe en maal alles fijn in een vijzel of koffiemolen. 5. Voeg daarna het kurkumapoeder toe. 6. Bewaar in een potje bij droog, donker en koel.

Sri-lankaans kerriepoeder (van Rick Stein)

Ingrediënten: - 1 el ongekookte basmatirijst
- 12 el korianderzaad
- 4 el komijnzaad
- 5 el venkelzaad
- 1 kaneelpijpje van 7 cm
- 1½ tl fenegriekzaad
- ½ tl kruidnagel
- ½ tl kardemomzaadjes (uit ongeveer 10 peulen)
- ½ tl zwart mosterdzaad
- 1 tl zwarte peperkorrels
- 3 gedroogde chilipepers

Bereidingswijze: 1. Doe alle ingrediënten in een pan met dikke bodem. 2. Rooster op middelhoog vuur tot de specerijen geurig zijn. 3. Laat afkoelen en maal alles fijn in een vijzel of koffiemolen. 4. Bewaar in een potje bij droog, donker en koel.

Maleisisch currypoeder (uit “Kruiden & Specerijen” van Jill Norman)

Ingrediënten: - ½ pijpje kaneel
- 5 gedroogde Spaanse pepers
- 1 tl groene kardamomzaden
- 6 kruidnagels
- 1 tl komijnzaad
- 1 el korianderzaad
- 2 tl gemalen kurkuma
- 1 tl gemalen galangawortel

Bereidingswijze: 1. Maal de hele specerijen tot poeder. 2. Roer kurkuma en galangawortel erdoor. 3. Bewaar in een potje bij droog, donker en koel.

Kerrie Djawa (naar recept van Renske van de site glutenvrijkookhoekje.nl)

Ingrediënten: - 1½ tl korianderzaad
- 1½ tl karwijzaad
- 1 tl komijnzaad
- 1 tl dillezaad
- 1½ tl fenegriekzaadjes
- 1 tl zwarte peperkorrels
- 1½ theelepel lavasblad
- 4 korrels piment
- 1 theelepel ajowan
- 5-6 kruidnagels

Bereidingswijze: 1. Maal bovenstaande zaadjes fijn in vijzel of oude koffiemolen. 2. Voeg daar nog bij: - 1½ tl cayennepeper
- 4 tl kurkuma
- 1½ tl gemalen kardemom
- 1 tl gemberpoeder
- 1 tl gemalen nootmuskaat
3. Bewaar in een potje bij droog, donker en koel.

Surinaamse Masala (naar recept van Kokenmetsieta.nl)

Ingrediënten: - 3 el korianderzaad
- 2 el komijnzaad
- 2 el zwart of bruin mosterdzaad
- 1½ el fenegriekzaad
- 1 el nigelle zaad
- ½ el ajowan zaad
- ¼ el zwarte peperkorrels (of meer)
- 2 el gemalen kurkuma

Bereidingswijze: 1. Maal alle ingrediënten fijn. 2. Bewaar in een potje bij droog, donker en koel.

De geschiedenis en oorsprong van kerriepoeder

De oorsprong van kerriepoeder ligt in India, waar het woord ‘kari’ betekent ‘saus’. Het gebruik van kruidenmengsels zoals kerriepoeder werd door de Engelsen overgenomen, waarbij het woord verhaspeld werd tot ‘curry’. In de Indonesische keuken is het gebruik van kerriepoeder door de Indonesiërs van India overgenomen. Via Indonesië is het gebruik van kerriepoeder in Nederland terechtgekomen. Migranten uit India en Indonesië brachten het naar Suriname. Het is dus een product dat in meerdere culturen is verankerd en diep verweven is in de keuken van verschillende landen.

Kerriepoeder in de Nederlandse keuken

In Nederland is kerriepoeder een veelgebruikt product in de keuken, vooral in gerechten zoals kerrie-rijst, kerrie-uis, kerrie-kip of kerrievis. Het is een product dat niet alleen smaak geeft, maar ook een geur en kleur aan een gerecht toevoegt. De meeste kerriepoeders die in Nederland worden verkocht, zijn aangepast aan de smaak van het land, wat vaak betekent dat minder chili wordt gebruikt in vergelijking met de Indiase of Surinaamse varianten. Bovendien zijn er zelfgemaakte kerriepoeders die specifiek zijn aangepast aan de smaken van de gebruiker.

De voedingswaarden van kerriepoeder

Kerriepoeder is een specerijenmengsel dat vrijwel geen voedingswaarden bevat in vergelijking met andere voedingsmiddelen. De meeste kerriepoeders zijn vrij van toegevoegd zout, wat het een gunstige keuze maakt voor mensen die op hun zoutgebruik letten. De voedingswaarden per 100 gram zijn als volgt:

Hoewel kerriepoeder geen hoge voedingswaarden heeft, draagt het bij aan de smaak en geur van gerechten en kan het worden gebruikt in kleine hoeveelheden om het eten appetijtelijk te maken.

Bewaren en houdbaarheid van kerriepoeder

Het is belangrijk om kerriepoeder correct te bewaren om de smaak en geur te behouden. Het moet worden opgeslagen in een donker, droog en koel omgeving, bij voorkeur in een afgesloten potje. De meeste kerriepoeders zijn houdbaar gedurende 6 maanden tot 1 jaar, afhankelijk van de samenstelling en hoe het wordt bewaard. Het is raadzaam om het mengsel binnen deze tijd te gebruiken om de beste smaak ervan te krijgen.

Gebruik van kerriepoeder in recepten

Kerriepoeder kan op verschillende manieren in een recept worden gebruikt. Het kan worden toegevoegd aan vleesgerechten, visgerechten, groenten of rijstgerechten. Het is meestal aan te raden om het aan het begin van de bereiding toe te voegen, zodat de smaken zich goed kunnen ontwikkelen. In sommige gevallen kan het ook aan het einde van de bereiding worden toegevoegd om de smaak zachter te maken.

Voorbeeldrecept: Kerrie-uis

Ingrediënten: - 2 uiten
- 1 tl kerriepoeder
- 1 tl gemberpoeder
- 1 tl kurkuma
- 1 el olijfolie
- 150 ml water of bouillon
- Zout naar smaak

Bereidingswijze: 1. Snijd de uiten fijn. 2. Verhit de olijfolie in een pan en voeg de uiten toe. 3. Voeg het kerriepoeder, gemberpoeder en kurkuma toe en roer goed door. 4. Voeg het water of de bouillon toe en laat het mengsel op laag vuur garen tot de uiten zacht zijn. 5. Proef en voeg eventueel zout toe. 6. Serveer warm, eventueel met rijst of brood.

Conclusie

Kerriepoeder is een veelzijdig en smakelijk specerijenmengsel dat wereldwijd wordt gebruikt in verschillende vormen en samenstellingen. De precieze samenstelling kan variëren per land, regio of familie. Het is een product dat niet alleen smaak en geur geeft aan gerechten, maar ook een geur en kleur aan een gerecht toevoegt. Het kan zelfgemaakt worden met eenvoudige ingrediënten en bereidingswijzen, waardoor het een populaire keuze is voor homecooks en culinair professionals. In Nederland is het een veelgebruikt product in de keuken, vooral in gerechten zoals kerrie-rijst, kerrie-uis, kerrie-kip of kerrievis. Door het correct te bewaren en binnen de houdbaarheid te gebruiken, kan de smaak en geur ervan volledig worden genoten.

Bronnen

1. Aziatische Ingredienten - Kerrie Poeder
2. Wereldgerecht - India Kerrie Masala Curry Powder
3. OnlyGoodness - Kerriepoeder
4. 24Kitchen - Wat is Kerriepoeder precies
5. Monique van der Vloed - Alles wat je wilde weten over kerrie