Hydroxychloroquine: gebruik, risico’s en richtlijnen voor zorgverleners
Hydroxychloroquine is een medicijn dat in de medische wereld al geruime tijd wordt toegepast, vooral bij auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis en systemische lupus erythematodes (SLE). Het medicijn is ook bekend als Plaquenil. Aanvankelijk werd hydroxychloroquine onderzocht als mogelijk behandeloptie bij coronapatiënten. Echter, gegevens uit diverse studies en richtlijnen duiden op het gevaar van het gebruik van hydroxychloroquine zonder voldoende medische controle of bewezen werkzaamheid. Bovendien is er geen ondersteuning voor het gebruik van hydroxychloroquine zonder recept, aangezien het een potentieel toxisch medicijn is dat alleen onder medische toezicht kan worden toegediend.
Deze artikelen, grotendeels afkomstig van medische instellingen en autoriteiten zoals de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), het Europees Medicijnagentschap (EMA) en het Geneesmiddelen Commissariaat (CBG-MEB), benadrukken het belang van zorgvuldig gebruik en medische begeleiding bij de toepassing van hydroxychloroquine, vooral bij coronapatiënten. Verder wordt er gewezen op de risico’s van het gebruik van hydroxychloroquine in combinatie met andere medicijnen, zoals azitromycine, en op de noodzaak van goed gemonitorde klinische studies.
De volgende secties geven een gedetailleerde weergave van de medische standpunten, waarschuwingen en richtlijnen die met betrekking tot hydroxychloroquine zijn uitgevaardigd.
Hydroxychloroquine en coronapatiënten
Hydroxychloroquine is sinds 2020 intensief onderzocht in verband met de behandeling van coronapatiënten. In maart 2020 waarschuwde de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) huisartsen en apothekers om het gebruik van chloroquine en hydroxychloroquine voor preventieve doeleinden tegen het coronavirus te vermijden. Deze waarschuwing kwam als reactie op signalen dat patiënten en artsen de middelen zonder medische onderbouwing probeerden te gebruiken om besmetting met het coronavirus te voorkomen.
De IGJ benadrukte dat er geen preventieve middelen of vaccins tegen het coronavirus waren en dat de werkzaamheid van chloroquine en hydroxychloroquine niet was bewezen. Bovendien waren deze medicijnen toxisch bij overdosering en moesten met zorg worden gebruikt. Het Europees Medicijnagentschap (EMA) en de medicijnautoriteit CBG-MEB volgden het advies van de IGJ, waarbij ze benadrukten dat hydroxychloroquine en chloroquine alleen in klinische studies of volgens lokale richtlijnen mochten worden gebruikt bij coronapatiënten, en dat dit te doen was onder medische toezicht.
In een artikel uit Medisch Contact uit mei 2020 waarschuwen vier collega's voor de risico’s van het gebruik van chloroquine en hydroxychloroquine bij coronapatiënten. De werkzaamheid van deze middelen was niet bewezen, en er waren serieuze bijwerkingen mogelijk. Het gebruik van hydroxychloroquine moest daarom beperkt blijven tot goed gemonitorde klinische studies. Hierbij werd benadrukt dat het feit dat de veiligheid van deze middelen was vastgesteld bij de behandeling van malaria of auto-immuunziekten, niet betekende dat ze automatisch veilig waren bij coronapatiënten.
Gevaar van combinatietherapie
Een ander belangrijk aspect van hydroxychloroquine is het gebruik in combinatie met andere medicijnen, zoals azitromycine. Azitromycine is een macrolide antibiotica die vaak wordt gebruikt in de behandeling van infecties, maar dat ook bijwerkingen kan veroorzaken, vooral in combinatie met andere medicijnen. In het kader van coronapatiënten werden soms hydroxychloroquine en azitromycine samen gebruikt, aangevuld met zink. Echter, studies en medische richtlijnen waarschuwen voor de risico’s van deze combinatietherapie, aangezien er sprake kan zijn van verhoogde bijwerkingen en interacties.
De CBG-MEB en andere medische autoriteiten adviseren dat hydroxychloroquine en azitromycine alleen moeten worden gebruikt in goedgekeurde onderzoeken waarbij patiënten goed worden gemonitord. Het gebruik van deze combinatie buiten het kader van medische studies is niet aan te raden, gezien de onbewezen werkzaamheid en het risico op ernstige bijwerkingen.
Hydroxychloroquine en andere medicijnen: interacties en bijwerkingen
Hydroxychloroquine kan bijwerkingen veroorzaken wanneer het wordt gebruikt in combinatie met andere medicijnen. Een van de belangrijkste interacties is met macrolide antibiotica zoals azitromycine, zoals hierboven vermeld. Andere medicijnen waarbij interacties mogelijk zijn, zijn antipsychotica, fluorchinolonen, antifungal middelen zoals ketoconazol, niet-sederende antihistaminica en vitamine K-antagonisten.
Bijvoorbeeld, hydroxychloroquine kan de werking van vitamine K-antagonisten versterken, wat kan leiden tot verhoogde bloedingen. Daarnaast kan het gebruik van hydroxychloroquine in combinatie met antacida de piekserumconcentratie van bepaalde medicijnen verminderen. Het is daarom belangrijk dat patiënten die hydroxychloroquine gebruiken goed worden geïnformeerd over eventuele interacties met andere medicijnen die ze innemen.
Richtlijnen voor gebruik van hydroxychloroquine
De medische richtlijnen voor het gebruik van hydroxychloroquine zijn duidelijk: het medicijn mag alleen worden gebruikt in goedgekeurde klinische studies of volgens lokale richtlijnen, en dan ook onder medische begeleiding. Het gebruik van hydroxychloroquine zonder medische toezicht of zonder onderzoek is niet aan te raden, gezien de onbewezen werkzaamheid en de mogelijke risico’s.
In de richtlijnen van het EMA wordt verder benadrukt dat het gebruik van hydroxychloroquine in combinatie met andere medicijnen zorgvuldig moet worden beoordeeld, met name wanneer het gaat om middelen die een verhoogd risico op bijwerkingen hebben. Patiënten die hydroxychloroquine gebruiken moeten goed worden geïnformeerd over de mogelijke bijwerkingen en moeten regelmatig worden gecontroleerd door een arts.
Geen gebruik zonder recept
Hydroxychloroquine is geen zogenaamde zelfzorgmedicatie, wat betekent dat het medicijn zonder recept niet vrij verkrijgbaar is. Het CBG-MEB heeft bepaald dat hydroxychloroquine alleen kan worden voorgeschreven door een arts, aangezien het een potentieel gevaarlijk medicijn is dat alleen onder medische toezicht moet worden gebruikt.
Het gebruik van hydroxychloroquine zonder recept is niet aan te raden, gezien de risico’s van overdosering, bijwerkingen en onverwachte interacties met andere medicijnen. Daarnaast is er geen ondersteuning voor het gebruik van hydroxychloroquine zonder medische begeleiding, aangezien de werkzaamheid van het medicijn niet is bewezen bij coronapatiënten.
Gebruik in andere medische situaties
Hoewel hydroxychloroquine vooral bekend is geworden in verband met de coronapandemie, wordt het medicijn ook gebruikt in andere medische situaties, zoals de behandeling van auto-immuunziekten. Het is een standaardmedicatie voor reumatoïde artritis en systemische lupus erythematodes (SLE), waarbij het wordt gebruikt om de immuunrespons te moduleren.
In deze gevallen is hydroxychloroquine veilig en effectief wanneer het op de juiste manier wordt gebruikt. Het is echter belangrijk dat patiënten die het medicijn gebruiken goed worden geïnformeerd over de mogelijke bijwerkingen en dat ze regelmatig worden gecontroleerd door een arts. Bij langdurig gebruik kan hydroxychloroquine bijwerkingen hebben, zoals visuele stoornissen, hartklachten en leverproblemen.
Conclusie
Hydroxychloroquine is een medicijn dat in de medische wereld al geruime tijd wordt gebruikt, vooral bij auto-immuunziekten. Echter, in het kader van de coronapandemie is het medicijn intensief onderzocht als mogelijke behandeling, zonder dat er voldoende bewijs is gevonden voor de werkzaamheid of de veiligheid van het medicijn bij coronapatiënten. De medische autoriteiten adviseren daarom om hydroxychloroquine alleen te gebruiken in goedgekeurde onderzoeken of volgens lokale richtlijnen, en dat onder medische toezicht.
Het gebruik van hydroxychloroquine zonder recept is niet aan te raden, gezien de risico’s van overdosering, bijwerkingen en onverwachte interacties met andere medicijnen. Patiënten die hydroxychloroquine gebruiken moeten goed worden geïnformeerd over de mogelijke bijwerkingen en moeten regelmatig worden gecontroleerd door een arts.
De richtlijnen voor het gebruik van hydroxychloroquine zijn duidelijk: het medicijn moet alleen worden gebruikt in goedgekeurde onderzoeken of volgens medische richtlijnen, en dan ook onder medische begeleiding. Het gebruik van hydroxychloroquine zonder medische toezicht of zonder onderzoek is niet aan te raden, gezien de onbewezen werkzaamheid en de mogelijke risico’s.