Urineweginfecties (UWIs) zijn een veelvoorkomend medisch probleem, met name bij vrouwen. Het gebruik van antibiotica speelt een centrale rol in de behandeling van deze aandoeningen. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van het antibioticum Furabid (nitrofurantoïne) en andere vergelijkbare behandelingen, zoals pivmecillinam, fosfomycine en trimethoprim. Op basis van de beschikbare gegevens uit de bronnen wordt gekeken naar de toepassing, dosering, indicaties, contra-indicaties en mogelijke nevenwerkingen van deze middelen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan richtlijnen voor het gebruik van deze antibiotica en de aanbevelingen van de NHG (Nederlandse huisartsen vereniging) en andere relevante organisaties.

Het doel van dit artikel is om een duidelijk en wetenschappelijk onderbouwd overzicht te geven van de beschikbare antibiotica voor het behandelen van urineweginfecties, met name voor niet-zwangere vrouwen en andere risicogroepen. Het artikel richt zich op medische professionals en geïnteresseerde lezers die willen weten welke antibiotica beschikbaar zijn, hoe ze worden gebruikt en wat de eventuele voordelen en nadeelen zijn.

Wat is Furabid en hoe werkt het?

Furabid is een merknaam voor het antibioticum nitrofurantoïne, dat al sinds 1953 op de markt is. Het is een middel dat wordt gebruikt bij het behandelen van acute ongecompliceerde lage urineweginfecties, vooral bij blaasontstekingen. Het werkingsmechanisme van nitrofurantoïne is dat het bacteriën tegenwerkt door de productie van essentiële stoffen voor de bacterie te verstoren. Het antibioticum wordt vooral gebruikt bij infecties die door E. coli worden veroorzaakt, een veelvoorkomende oorzaak van urineweginfecties.

Furabid is verkrijgbaar in capsulevorm en als suspensie. De capsules bevatten twee vormen van nitrofurantoïne: macrokristallijne en monohydraat. De macrokristallijne vorm lost langzaam op, terwijl de monohydraatvorm sneller wordt geabsorbeerd. De capsules met gereguleerde afgifte worden tweemaal per dag ingenomen, meestal bij de maaltijden. De verdeling van de doses over de dag zorgt voor een constant effect.

Een belangrijk aspect van het gebruik van Furabid is dat het met eten of melk moet worden ingenomen. Dit zorgt ervoor dat de opname van het antibioticum in het lichaam optimaal is en dat er minder kans is op maag- of darmklachten. Bovendien is Furabid niet geschikt voor kinderen jonger dan 12 jaar, omdat de doseringsvorm niet ideaal is voor deze groep. Voor jongere kinderen worden alternatieve vormen van nitrofurantoïne, zoals Furadantine Liquidum of Furadantine MC 50 mg capsules, overwogen.

Toepassing van Furabid bij urineweginfecties

Furabid wordt voornamelijk voorgeschreven bij acute ongecompliceerde lage urineweginfecties. Dit betekent dat het middel niet geschikt is voor zware infecties of voor patiënten met bepaalde medische voorwaarden. Het middel is gecontraïndiceerd bij patiënten met een verminderde nierfunctie (creatinineklaring minder dan 60 ml/min) of bij vrouwen die in het laatste trimester van hun zwangerschap verkeren. In deze gevallen wordt Furabid niet aanbevolen vanwege mogelijke nevenwerkingen en een verhoogd risico op complicaties.

Bij niet-zwangere vrouwen met een lichte urineweginfectie is Furabid een goed gebruiksmiddel. De aanbevolen dosering is 2 capsules per dag, verdeeld over de ochtend en de avond. De behandeling duurt in de regel 7 dagen of tot er een zichtbare verbetering is. Het is belangrijk om de volledige kuur af te maken, ook al zijn de klachten al voorbij, om het risico op herhaling of resistentie te beperken.

Furabid is niet bedoeld voor preventieve doeleinden bij mensen die vaak last hebben van urineweginfecties, tenzij er specifieke medische aanbevelingen zijn. In dergelijke gevallen kan het middel worden gebruikt om de kans op herhaling te verkleinen, maar dan meestal één keer per dag, voordat de patiënt gaat slapen. Het is belangrijk dat de patiënt zijn blaas eerst leeg maakt voordat het medicijn wordt ingenomen, zodat het in de blaas kan werken.

Vergelijkende behandelingen en aanbevelingen

Naast Furabid zijn er andere antibiotica die worden overwogen voor het behandelen van urineweginfecties. Deze omvatten pivmecillinam, fosfomycine, trimethoprim en amoxicilline/clavulaanzuur. In het kader van de NHG-richtlijnen wordt gekeken of deze middelen even effectief zijn als Furabid en of ze voordelen hebben qua veiligheid, kosten en risico op resistentie.

Pivmecillinam is een antibioticum dat wordt gebruikt bij urineweginfecties, vooral bij niet-zwangeren. Het wordt vooral beschouwd als een alternatief voor Furabid in gevallen waarin Furabid niet geschikt is. Het middel is echter niet aanbevolen bij risicogroepen zoals vrouwen met diabetes, verminderde weerstand of nierproblemen, zwangere vrouwen of mannen. Er zijn geen voldoende gegevens beschikbaar over de effectiviteit van pivmecillinam bij deze groepen, en het middel is bovendien niet geregistreerd voor gebruik bij kinderen. Daarom wordt pivmecillinam niet aanbevolen als eerste keus bij deze groepen, en wordt het voornamelijk gebruikt bij gezonde, niet-zwangere vrouwen.

Fosfomycine is een ander antibioticum dat wordt overwogen bij het behandelen van urineweginfecties. Het heeft een lage risico op resistentie, wat een voordelen is. Het middel wordt voornamelijk gebruikt bij vrouwen met een lichte urineweginfectie, en het heeft een korte behandelduur (meestal 3 dagen). Het is echter niet geschikt voor patiënten met nierproblemen.

Trimethoprim is een middel dat vaak wordt gebruikt bij het behandelen van urineweginfecties, vooral bij vrouwen. Het werkt goed tegen bacteriën die E. coli zijn, maar het heeft wel een hoger risico op resistentie. Daarom wordt het niet altijd als eerste keus beschouwd, maar het kan worden overwogen in bepaalde gevallen.

Amoxicilline/clavulaanzuur is een breed spectrum antibioticum dat wordt gebruikt bij zware urineweginfecties of bij patiënten die andere antibiotica niet goed tolereren. Het heeft echter een hoger risico op resistentie en bijwerkingen, en het wordt daarom meestal niet als eerste keus beschouwd bij lichte urineweginfecties.

Aanbevelingen en richtlijnen

De NHG-richtlijnen voor het behandelen van urineweginfecties geven aanbevelingen voor de keuze van antibiotica op basis van het type infectie, de patiëntengroep en andere medische factoren. Voor gezonde, niet-zwangere vrouwen is Furabid een goede keuze, net als fosfomycine of trimethoprim. Bij zware infecties of bij patiënten met complicaties wordt ciprofloxacine vaak als eerste keus beschouwd, omdat het een goede weefselpenetratie heeft en een lage resistentie.

Voor risicogroepen, zoals vrouwen met diabetes, verminderde weerstand of nierproblemen, wordt Furabid niet aanbevolen. In deze gevallen wordt meestal een ander antibioticum gekozen, afhankelijk van de specifieke omstandigheden. Het is belangrijk dat de arts of huisarts een goedkeuring geeft voor het gebruik van het middel, en dat de patiënt de kuur volledig afmaakt.

Bij mannen wordt een langere behandelduur aanbevolen (meestal 14 dagen), omdat de kans op complicaties groter is. Het is ook belangrijk om een urineonderzoek uit te voeren na afloop van de kuur, om te zien of de infectie volledig verdwenen is. Indien de klachten niet verdwijnen of er tekenen van weefselinvasie zijn, moet het antibioticum worden aangepast.

Risico’s en bijwerkingen

Het gebruik van antibiotica zoals Furabid kan bijwerkingen hebben. De meest voorkomende bijwerkingen zijn maag- en darmklachten, zoals misselijkheid, braken en buikpijn. Deze klachten kunnen worden verminderd door het middel met eten of melk te nemen. Daarnaast zijn er zeldzame, maar ernstige bijwerkingen mogelijk, zoals een verhoogd risico op nierproblemen of bloedarmoede. Het is daarom belangrijk dat patiënten met nierproblemen Furabid niet gebruiken.

Bij het gebruik van andere antibiotica zoals pivmecillinam of fosfomycine zijn er ook bijwerkingen mogelijk. Deze zijn meestal minder ernstig, maar het is belangrijk om de patiënt op de hoogte te brengen van de mogelijke klachten. Het is ook belangrijk om te weten dat het gebruik van antibiotica kan leiden tot resistentie, en dat het dus belangrijk is om het middel alleen te gebruiken wanneer het echt nodig is.

Samenvatting

Furabid is een antibioticum dat wordt gebruikt bij het behandelen van acute ongecompliceerde lage urineweginfecties. Het werkt goed tegen bacteriën die E. coli zijn, en het is vooral geschikt voor gezonde, niet-zwangere vrouwen. Het middel moet met eten of melk worden ingenomen om de opname in het lichaam te optimaliseren en om bijwerkingen te verminderen. Het is niet geschikt voor kinderen jonger dan 12 jaar of voor patiënten met nierproblemen of zwangere vrouwen in het laatste trimester.

Vergelijkende antibiotica zoals pivmecillinam, fosfomycine en trimethoprim worden ook overwogen bij het behandelen van urineweginfecties. Deze middelen hebben elk hun eigen voordelen en nadeelen, en de keuze hangt af van de specifieke omstandigheden van de patiënt. Voor risicogroepen is Furabid niet aanbevolen, en wordt er meestal een ander middel gekozen.

De NHG-richtlijnen geven aanbevelingen voor het gebruik van antibiotica bij urineweginfecties. Het is belangrijk dat de kuur volledig wordt afgerond, om het risico op herhaling of resistentie te beperken. Het is ook belangrijk om een controle te doen na afloop van de kuur, om te zien of de infectie volledig verdwenen is.

Conclusie

Antibiotica zoals Furabid spelen een belangrijke rol bij het behandelen van urineweginfecties, vooral bij gezonde, niet-zwangere vrouwen. Het middel is effectief tegen E. coli, maar het is niet geschikt voor alle patiëntengroepen. Het is belangrijk dat de patiënt weet hoe het middel moet worden gebruikt, en dat hij of zij de kuur volledig afmaakt. Voor risicogroepen worden andere antibiotica overwogen, en de keuze hangt af van de specifieke medische omstandigheden. Het is ook belangrijk om te weten dat antibiotica kunnen leiden tot resistentie, en dat het gebruik ervan daarom moet worden beperkt tot gevallen waarin het echt nodig is.

Bronnen

1. Furabid Capsule MGA 100mg
2. Richtlijnen Urineweginfecties