Traditionele Erwtensoep met Varkenspoot: Recept, Technieken en Tips
Erwtensoep is een klassiek gerecht dat in Nederland en Vlaanderen sinds generaties wordt gemaakt. Het is een heerlijk warme, troostende maaltijd die vooral in de winter wordt geserveerd. Een van de varianten die zich sterk van de rest onderscheidt, is de erwtensoep met varkenspoot. Deze ingrediënt is typisch voor de oude traditie en geeft de soep haar unieke smaak en consistente structuur. In dit artikel wordt de werkwijze van het maken van erwtensoep met varkenspoot uitvoerig toegelicht, inclusief recepten, technieken en aanbevelingen op basis van meerdere bronnen.
Inleiding
Erwtensoep wordt vaak beschouwd als een gerecht dat niet alleen smaakt, maar ook een historische en culinair belangrijke functie vervult. In de traditie wordt erwtensoep vaak bereid met varkenspoot, wat niet alleen smaak toevoegt, maar ook een bepaalde consistente en rijpe smaak ontwikkelt door de langere kooktijd. De soep wordt dik aangedaan door de natuurlijke zetmeel van de erwten, waardoor het een rijke en vette smaak krijgt zonder extra ingrediënten zoals room of boter.
Hoewel er verschillende varianten van erwtensoep bestaan – zoals met speklappen, varkenskarbonade of zelfs met rijst – is de variant met varkenspoot de meest traditionele. Dit artikel maakt gebruik van meerdere bronnen, waaronder recepten van aalvink.nl, bbqexperiencecenter.nl, simoneskitchen.nl, dubbelbourgondisch.nl en eefkooktzo.nl, om een compleet beeld te geven van de ingrediënten, bereidingswijze en culinair belang van deze soep.
De rol van varkenspoot in erwtensoep
Varkenspoot is een relatief zeldzame ingrediënt op de huidige markt, maar heeft een cruciale rol gespeeld in de traditionele bereidingswijze van erwtensoep. In de bronnen wordt vermeld dat de soep pas "snert" mag heten wanneer varkenspoot is toegevoegd. Dit betekent dat de varkenspoot niet alleen een smaakverrijkende functie heeft, maar ook een traditionele betekenis draagt.
De varkenspoot wordt meestal op het begin van de kooktijd toegevoegd, samen met het water, zodat het gedurende de kooktijd volledig kan smelten. Hierdoor lost het vlees op in de soep en voegt het een rijke, vette smaak toe aan het gerecht. Het vlees zelf wordt meestal verwijderd voordat de soep wordt geserveerd, maar het vleesvettige sap blijft in de soep zitten, wat de smaak versterkt.
De volgende stappen zijn typisch bij het gebruik van varkenspoot in erwtensoep:
- Afdakken van de varkenspoot: De varkenspoot wordt meestal in water gekookt om het vet te verwijderen. Sommige recepten adviseren om het eerst in de pan te zetten om de smaak in het water te brengen.
- Koken met de erwten: De varkenspoot wordt meestal in de soeppan geplaatst voordat de erwten worden toegevoegd. Hierdoor kan het vlees langzaam oplossen en smaak geven aan de soep.
- Verwijderen van het vlees: Na het koken wordt de varkenspoot meestal verwijderd, terwijl het vleesvettige sap in de soep blijft.
Recepten en bereidingswijze
Recept 1: Traditionele erwtensoep met varkenspoot (bron 1)
Ingrediënten: - 500 gram spliterwten - 2 liter water - 2 varkenspoten - 1 ontbijtspek - 1 laurierblaadje - 1 prei - 1 ui - 3 aardappelen - 1 knoflook - 1 wortel - 1 knolselderij - 1 rookworst - 1 bosje peterselie - Zout en peper
Bereidingswijze: 1. Wel de spliterwten de nacht ervoor in water. 2. Spoel de erwten en breng ze samen met 2 liter water, ontbijtspek en varkenspoten aan de kook. 3. Haal het schuim af met een schuimspaan. 4. Laat 10 minuten trekken. 5. Snij de prei in halve ringen, de ui in grove stukken, de aardappel in blokjes, de knoflook grof, en de wortel en knolselderij in blokjes. 6. Voeg de groenten toe aan de soep en laat deze 3,5 uur rustig koken. 7. Verwarm de rookworst volgens de gebruiksaanwijzing. 8. Haal de varkenspoten en het spek uit de soep en verwijder de varkenspoten. 9. Snijd het spek fijn en roer door de soep. 10. Pluk en hak de peterselie en roer door. 11. Snijd de rookworst in plakjes en roer door. 12. Breng op smaak met zout en peper.
Recept 2: Erwtensoep met varkenspoot op de BBQ (bron 2)
Ingrediënten: - 500 gram spliterwten - 1 varkenspoot - 2 speklappen - 1 runderschenkel - 300-500 gram Hamschijf/vleesribben - 1 rookworst - 1 prei - 1 winterpeen - 2 uien - 3 aardappelen - 1 kleine knolselderij - 2 tenen knoflook - 3 laurierblaadjes - Zout - 50 gram ongekookte rijst per persoon - Sambal naar smaak - Bos platte peterselie - Water
Bereidingswijze: 1. Wel de spliterwten de avond voor. 2. Snij alle groenten in brunoise (5x5 mm). 3. Houd de helft van de groenten apart voor garnituur. 4. Hak de bladselderij fijn en voeg de helft toe aan de Dutch oven. 5. Grill buikspek op de BBQ bij 180 graden. 6. Voeg de gesneden groenten en varkenspoot toe aan de Dutch oven. 7. Voeg 2 liter bouillon toe. 8. Laat 3-3,5 uur garen. 9. Controleer regelmatig en roer voorzichtig. 10. Voeg de tweede helft van de groenten na 2,5 uur toe. 11. Verwijder de varkenspoot en haal het vlees eraf. 12. Voeg het vlees terug en breng op smaak. 13. Snijd de rookworst in plakjes en roer door. 14. Kook de rijst en serveer met sambal.
Recept 3: Moderne variant zonder varkenspoot (bron 3)
Ingrediënten: - 500 gram spliterwten - 2 speklappen - 300 gram varkenskarbonade - Bouillon - 1 prei - 1 winterpeen - 2 uien - 3 aardappelen - 1 knolselderij - 2 tenen knoflook - 3 laurierblaadjes - Zout - 1 bosje selderijblad - Rookworst
Bereidingswijze: 1. Smelt boter in een soeppan en bak de speklappen en varkenskarbonade bruin. 2. Voeg bouillon toe en breng aan de kook. 3. Haal het schuim af. 4. Voeg alle groenten toe en laat 3-4 uur koken. 5. Voeg de rookworst in de laatste 15 minuten toe. 6. Breng op smaak met zout en peper. 7. Serveer met roggebrood of rijst.
Recept 4: Traditionele variant met varkenspoot (bron 4)
Ingrediënten: - 500 gram spliterwten - 1 varkenspoot - 2 speklappen - 300-500 gram Hamschijf/vleesribben - 1 rookworst - 1 prei - 1 winterpeen - 2 uien - 3 aardappelen - 1 kleine knolselderij - 2 tenen knoflook - 3 laurierblaadjes - Zout - 50 gram ongekookte rijst per persoon - Sambal naar smaak - Bos platte peterselie - Water
Bereidingswijze: 1. Wel de spliterwten de avond voor. 2. Snij alle groenten in kleine stukjes. 3. Vul een pan met 1 liter water en voeg het vlees toe. 4. Voeg de gesneden groenten toe en laat de spliterwten als laatste in de pan. 5. Laat 2-3 uur pruttelen. 6. Voeg de laatste 15 minuten het vlees en rookworst toe. 7. Kook de rijst en serveer met sambal.
Recept 5: Traditionele variant met varkenspoot (bron 5)
Ingrediënten: - 500 gram spliterwten - 500 gram schouderkarbonade - 1 runderschenkel (ca 250 gram) - 250 gram witte bonen - 3 aardappels - 1 rookworst (in plakjes gesneden) - 1 prei (in dunne ringen) - 1 winterpeen (geschild & in kleine blokjes) - 1 bosje selderijblad - ½ knolselderij (geschild & in kleine blokjes) - Versgemalen zwarte peper & zout en/of tabasco - Bouillonblokje
Bereidingswijze: 1. Wel de spliterwten de avond voor. 2. Spoel en voeg ze in een soeppan met 2 liter water. 3. Voeg de runderschenkel en schouderkarbonade toe en laat 1,5-2 uur pruttelen. 4. Haal het vlees en haal het schuim af. 5. Voeg de aardappel, witte bonen, prei, winterpeen, knolselderij en worst toe. 6. Laat 4-5 uur pruttelen. 7. Breng op smaak met zout, peper en tabasco. 8. Serveer met rookworstplakjes.
Technieken en tips voor het maken van erwtensoep
Welten van de erwten
Het welten van de erwten is een belangrijke stap in de bereiding. Spliterwten moeten minimaal 1 nacht in koud water liggen om goed te wellen. Dit zorgt ervoor dat ze zich tijdens het koken snel kunnen uitschudden en een zachtere consistentie krijgen. Na het welten worden de erwten meestal nog even omspoeld onder koud water om eventuele schimmel of onzuiverheden te verwijderen.
Koken van de soep
Bij het koken van erwtensoep is het belangrijk om het vuur laag te houden. Als het vuur te hoog staat, kan de soep snel aanbranden of te snel koken. Door het vuur laag te houden, blijft de soep rustig pruttelen en kan de smaak zich volledig ontwikkelen. Het is aan te raden om de soep regelmatig door te roeren om ervoor te zorgen dat niets aan de bodem van de pan blijft plakken.
Het gebruik van varkenspoot
Varkenspoot is een ingrediënt dat vaak vergeten wordt, maar essentieel is voor de traditionele smaak van erwtensoep. Het is aan te raden om de varkenspoot op het begin van de kooktijd toe te voegen, zodat het vlees tijd heeft om volledig op te lossen. Het vlees zelf wordt meestal verwijderd voordat de soep wordt geserveerd, maar het vleesvettige sap blijft in de soep zitten en versterkt de smaak.
Het toevoegen van groenten
Groenten worden meestal in het midden of eind van de kooktijd toegevoegd. Dit zorgt ervoor dat ze niet te zacht worden en hun smaak behouden. Het is aan te raden om de groenten in kleine stukjes te snijden, zodat ze zich snel kunnen uitschudden. Het is ook aan te raden om de groenten voorzichtig door te roeren, zodat ze niet te snel in stukken breken.
Het gebruik van rookworst
Rookworst is een veelgebruikte toegift bij erwtensoep. Het is aan te raden om de rookworst in de laatste 15 minuten van de kooktijd toe te voegen, zodat het smaak kan geven aan de soep zonder te verbranden. De rookworst wordt meestal in plakjes gesneden en door de soep gemengd voordat het gerecht wordt geserveerd.
Smaken brengen
Het brengen van smaak aan erwtensoep is een essentiële stap. Naast zout en peper kunnen ook andere smaakversterkers worden gebruikt, zoals Worcestershire-saus, tabasco of bouillonblokjes. Het is aan te raden om de soep na het koken nog even op smaak te brengen, zodat alle ingrediënten zich volledig kunnen ontwikkelen.
Varianten en aanpassingen
Erwtensoep kan op verschillende manieren worden aangepast om aan diverse smaak- en dieetbehoeftes te voldoen. Hieronder worden enkele veelgebruikte varianten besproken:
Variant 1: Met rijst en sambal
In deze variant wordt erwtensoep op een Indische manier geserveerd met rijst en sambal. Dit is een lekkere combinatie die goed werkt in de winter, wanneer het koud is en een warme maaltijd gewenst is. De rijst wordt apart gekookt en samen met de soep geserveerd.
Variant 2: Met roggebrood en katenspek
Traditioneel wordt erwtensoep geserveerd met roggebrood en katenspek. Deze combinatie is typisch voor het Hollandse wintermenu en biedt een heerlijke textuur en smaakcontrast. Het roggebrood is broodachtig en korrelrijk, terwijl de katenspek een zachte, vette smaak heeft.
Variant 3: Met roomboter en suiker
Een extra lekkere variant is erwtensoep met roggebrood dat is belegd met roomboter en suiker. Deze combinatie biedt een zoete smaak die goed aansluit bij de zoute smaak van de soep.
Variant 4: Moderne variant zonder varkenspoot
Voor mensen die varkenspoot niet kunnen of willen gebruiken, kan de soep worden aangepast door varkenskarbonade of speklappen te gebruiken in plaats van varkenspoot. Deze variant is makkelijker te kopen en wordt vaak gebruikt in moderne varianten.
Het belang van erwtensoep in de culinair traditie
Erwtensoep is meer dan alleen een gerecht. Het is een gerecht dat een belangrijke rol speelt in de culinaire traditie van Nederland en Vlaanderen. Het is een gerecht dat vaak geassocieerd wordt met winterse maaltijden, ijs en gezelligheid. Het is ook een gerecht dat vaak gemaakt wordt op zondagen of bij bijzondere gelegenheden.
De gebruik van varkenspoot in erwtensoep is een typisch voorbeeld van de oude culinaire traditie. Het is een gerecht dat vaak gemaakt werd door boeren of arbeiders, die een rijke smaak wilden creëren met weinig ingrediënten. De varkenspoot gaf de soep haar unieke smaak en consistente structuur.
Erwtensoep is ook een gerecht dat goed bewaard kan worden. Omdat de erwten tijdens het koken natuurlijk zetmeel vrijkomt, wordt de soep steeds rijper en smaakrijker. Vele mensen beweren dat de soep het best smaakt op de tweede dag.
Conclusie
Erwtensoep is een heerlijk gerecht dat veel culinair waarde heeft. De variant met varkenspoot is een unieke en traditionele manier om deze soep te bereiden. Het gebruik van varkenspoot geeft de soep haar rijke smaak en consistente structuur. De bereidingswijze van erwtensoep is relatief eenvoudig, maar vereist wel wat tijd en aandacht voor detail.
Er zijn verschillende recepten en varianten beschikbaar, waaronder traditionele, moderne en Indische varianten. Het is aan te raden om de soep op een rustige manier te koken, zodat de smaken zich volledig kunnen ontwikkelen. Het is ook aan te raden om de soep na het koken nog even op smaak te brengen, zodat alle ingrediënten zich volledig kunnen ontwikkelen.
Erwtensoep is meer dan alleen een gerecht. Het is een gerecht dat een belangrijke rol speelt in de culinaire traditie en historie van Nederland en Vlaanderen. Het is een gerecht dat vaak geassocieerd wordt met winterse maaltijden, gezelligheid en troost. Het is een gerecht dat vaak gemaakt wordt op zondagen of bij bijzondere gelegenheden.
Het is aan te raden om erwtensoep met varkenspoot te proberen, omdat het een unieke smaak biedt die niet eenvoudig te vervangen is. Het is een gerecht dat zowel culinair als emotioneel waarde heeft.