Traditionele Hollandse Erwtensoep: Recept en Kooktips met Schouderkarbonade

Published by Redactie on september 28, 2025 | Category recept

De Hollandse erwtensoep is een klassieker die zich met zijn hartige smaak en dikke textuur een warme plek heeft veroverd in de Nederlandse keuken. Deze soep is niet alleen lekker, maar ook rijk aan smaken en texturen, gemaakt met spliterwten, vlees, worst en een mengsel van verse groenten. Het gebruik van schouderkarbonade bij het recept zorgt voor extra diepte in smaak, wat de soep extra robuust maakt. In dit artikel worden de essentiële aspecten van de Hollandse erwtensoep besproken, inclusief ingredienten, bereidingsmethoden, en tips voor het bereiden van een smaakvolle en traditionele soep.

Inleiding

De Hollandse erwtensoep is een traditionele wintermaaltijd die in het verleden vaak in de kelder werd gebrouwen. Het was een gerecht dat goed bereid moest worden, waarbij de ingrediënten langzaam hun smaken ontwikkelden. In tegenstelling tot moderne soepen, die vaak in korte tijd zijn gereed, vereist de Hollandse erwtensoep een zorgvuldige en langzaam verlopende bereidingswijze. De centrale ingrediënten zijn spliterwten, vlees (meestal schouderkarbonade), worst (zoals rookworst), en een reeks groenten die samen een diepe smaak en texturen creëren.

Kenmerken van de Hollandse erwtensoep

De Hollandse erwtensoep is gekenmerkt door een aantal belangrijke eigenschappen die haar uniek maken:

Spliterwten: Deze groene erwten zijn niet gekookt tot ze volledig gaar zijn, maar blijven een beetje stevig, wat een texturencreatie in de soep oplevert.
Vlees en worst: Het gebruik van vlees met botten en gerookte worst zorgt voor een diepe, robuuste smaak.
Groenten: Een combinatie van prei, aardappelen, knolselderij, wortelen en selderij brengt een versheid en een rijk smaakprofiel toe aan de soep.
Bouillon: Bouillonblokjes of -bouillons zorgen voor een extra rijke smaak.
Zachte kooktechniek: De soep wordt op laag vuur gecooked, zodat de ingrediënten hun smaken langzaam vrijgeven.
Traditioneel karakter: De soep wordt vaak in grote hoeveelheden gemaakt en smaakt de volgende dag vaak nog beter.

De soep is niet alleen smaakvol, maar ook voedzaam, met een goede hoeveelheid eiwitten, koolhydraten en vezels. Ze is ideaal als maaltijd op zichzelf of als onderdeel van een wintermenu.

Ingrediënten voor de soep

De ingrediënten variëren iets tussen verschillende recepten, maar de kern blijft consistent. Hieronder is een overzicht van de standaard ingrediënten die worden gebruikt bij het maken van de Hollandse erwtensoep, gebaseerd op de bronnen:

Ingrediënt	Aantal / Porties
Spliterwten	500 gram
Schouderkarbonade of varkenskrabbetjes	375–500 gram
Spekblokjes of rookworst	150–250 gram
Aardappelen	2 middelgrote
Prei	1–2 grote
Knolselderij	1 kleine
Winterpeen of wortel	1–2
Uien	1–2
Bladselderij of selderijblad	1 bosje
Laurierblaadjes	1–2
Bouillontabletten (vlees en groentebouillon)	1–2
Water	1–2 liter
Zout en peper	naar smaak

De ingrediënten kunnen worden aangepast afhankelijk van persoonlijke voorkeuren of beschikbaarheid. Bijvoorbeeld, vegetariërs kunnen het vlees vervangen door groentebouillon en vegetarische worst of spekreepjes. De hoeveelheid groenten en vlees kan ook worden aangepast aan het aantal personen of het gewenste volume van de soep.

Bereidingsmethode

De bereiding van de Hollandse erwtensoep vereist een zorgvuldige aanpak om de smaken volledig te laten ontwikkelen. Hieronder volgt een stapsgewijze uitleg van de bereidingsmethode, samengevat uit de verschillende bronnen:

1. Voorbereiding van de spliterwten

Spoel de spliterwten onder koud water tot het water helder is.
Laat de erwten wellen in koud water voor minimaal 8 uur of overnachtd. Dit zorgt ervoor dat ze gemakkelijker koken en niet aanbranden.
Giet het water af en spoel eventueel nog even met kraanwater.

2. Het koken van vlees en bouillon

Doe de welgewelde spliterwten in een grote soeppan en voeg 1–2 liter koud water toe.
Voeg schouderkarbonade of krabbetjes toe, evenals spekblokjes of rookworst.
Voeg bouillontabletten toe en breng alles aan de kook.
Zet het vuur laag zodra het kookt en laat de soep 1,5 tot 2 uur zachtjes pruttelen.
Schuim eventueel de soep af om een helderere smaak te verkrijgen.

3. Het toevoegen van groenten

Voeg de groenten (prei, aardappelen, knolselderij, wortelen, uien) toe aan de soep na 30–45 minuten.
Laat de soep nog 30–45 minuten sudderen tot de erwten uiteen beginnen te vallen en de groenten zacht zijn.
Roer regelmatig om te voorkomen dat de ingrediënten aan de bodem blijven plakken.

4. Het verwerken van worst en afwerking

Haal het vlees uit de pan en verwijder eventueel de botten.
Snijd het vlees in stukjes en voeg het terug in de soep.
Snijd de rookworst in plakjes en voeg deze toe aan de soep.
Laat de worst nog 10–15 minuten mee verwarmen zonder te koken.
Voeg fijngehakte selderij toe en breng de soep op smaak met zout en peper.

5. Serveertip

Serveer de soep in diepe kommen en eventueel extra peper als smaakversterker.
Traditioneel wordt erwtensoep geserveerd met roggebrood en katenspek. Alternatief kan er grof bruin brood of zelfs een stuk kaas worden meegevoegd.

Kooktechnieken en tips

Het koken van de Hollandse erwtensoep vereist een aantal technieken om de beste resultaten te bereiken. Hieronder worden enkele belangrijke tips besproken:

1. Het welgen van de spliterwten

Het welgen van de spliterwten is essentieel voor een gelijke kooktijd. Het zorgt ervoor dat de erwten niet te snel gaan plakken of aanbranden. Het duurt meestal 8–12 uur, afhankelijk van de grootte van de erwten. Het is aan te raden om ze de avond voordat de soep wordt bereid in koud water te zetten.

2. Het pruttelen van de soep

Het pruttelen van de soep op laag vuur zorgt ervoor dat de smaken langzaam vrijkomen en zich mengen. Het is belangrijk om het vuur niet te hoog te zetten, omdat het anders kan gebeuren dat de soep te snel kookt en het smaakprofiel verloren gaat. Daarnaast voorkomt pruttelen dat de groenten of vlees te snel gaar worden, wat de textuur negatief kan beïnvloeden.

3. Het schuimen van de soep

Tijdens het koken van vlees kan er schuim aan de oppervlakte van de soep ontstaan. Het schuimen van de soep met een schuimspaan helpt om de soep zuiver en helder te houden. Het schuim bestaat uit eiwit en vet en kan anders een bittere smaak geven aan de soep.

4. Het afwerken van de soep

Na het toevoegen van de groenten en worst is het belangrijk om de soep af te werken. Dit betekent dat de soep nog even op laag vuur wordt verwarmd zodat alle ingrediënten goed smaken. Het is ook een goede tijd om eventueel nog extra water toe te voegen als de soep te dik is.

5. Het gebruik van een staafmixer

Sommige recepten adviseren het gebruik van een staafmixer om een deel van de soep glad te maken. Dit zorgt voor een dikkere textuur en een meer volledig smaakprofiel. Het is belangrijk om de soep niet volledig te pureerden, maar een mengsel van gladde en grove stukken te behouden. Dit voegt texturen toe aan de soep.

Variaties en alternatieven

Hoewel de Hollandse erwtensoep traditioneel met schouderkarbonade en rookworst wordt bereid, zijn er ook alternatieven en variaties mogelijk. Deze variaties kunnen worden aangepast aan persoonlijke voorkeuren, dieetbeperkingen of beschikbaarheid van ingrediënten.

1. Vegetarische variant

Voor een vegetarische variant kan het vlees worden weggelaten en worden groentebouillon gebruikt in plaats van vleesbouillon. Alternatief kan er gebruik worden gemaakt van een vegetarische worst of gebakken vegan spekreepjes. De soep kan ook worden verrijkt met extra groenten zoals aubergine of courgette.

2. Gezondere variant

Om de soep gezonder te maken, kan het vetgehalte worden verminderd door minder spek of rookworst te gebruiken. Daarnaast kan het zoutgehalte worden verminderd door minder bouillontabletten te gebruiken of zout na het serveren toe te voegen.

3. Variaties in smaak

Sommige recepten adviseren het toevoegen van extra smaken zoals tijm, wortel of zelfs een beetje paprikapoeder. De toevoeging van een beetje azijn of tabasco kan ook de smaken aanwakkeren.

4. Traditionele versus moderne variant

Traditionele varianten van de Hollandse erwtensoep worden vaak op een rustige manier bereid met ingrediënten die langzaam hun smaken vrijgeven. Moderne varianten kunnen variaties bevatten zoals het gebruik van pasta, rijst of zelfs kip als vleesvervanger.

Serveertips en bijgerechten

De Hollandse erwtensoep kan op verschillende manieren worden geserveerd, afhankelijk van de gelegenheid of persoonlijke smaak. Hieronder worden enkele serveertips en suggesties voor bijgerechten besproken.

1. Traditioneel

De traditionele manier van serveren is met roggebrood en katenspek. Deze combinatie brengt extra smaak en texturen toe aan het gerecht. Het roggebrood heeft een ruwe textuur die goed aansluit bij de dikke soep.

2. Moderne varianten

Voor een modernere variant kan er grof bruin brood of zelfs een stuk kaas worden meegevoegd. Sommige varianten adviseren het gebruik van een lepel room of zelfs een paar druppels citroensap voor extra versheid.

3. Bijgerechten

De Hollandse erwtensoep is meestal een maaltijd op zich, maar het is ook mogelijk om bijgerechten mee te serveren. Populaire bijgerechten zijn een stuk kaas, zoals een jonge Goudse kaas of een zachte Edammer. Alternatief kan er een salade of een simpel stuk brood met boter of kaas worden meegevoegd.

4. Serveertip

Het is aan te raden om de soep direct na het koken te serveren, terwijl ze nog heet is. De smaken zijn dan het meest intens en de texturen zijn nog het beste. Het is echter ook mogelijk om de soep te laten rusten voor een paar uur of zelfs over te nemen. Vaak smaakt ze dan nog beter, omdat de smaken intenser zijn geworden.

Conclusie

De Hollandse erwtensoep is een klassieker in de Nederlandse keuken. Het gerecht vereist een zorgvuldige aanpak bij het koken, met een nadruk op het welgen van de spliterwten, het pruttelen van de soep en het afwerken van de smaken. De combinatie van vlees, worst en groenten zorgt voor een diepe smaak en een rijke texturencreatie. De soep is niet alleen smaakvol, maar ook voedzaam en ideaal als wintermaaltijd.

Hoewel er variaties en alternatieven mogelijk zijn, blijft de traditionele versie het meest waardevol. Het is een gerecht dat tijdens het bereiden geniet van de aandacht van de kook, maar ook tijdens het eten geniet van de smaken en texturen die ontwikkeld zijn. Zowel voor home cooks, culinair professionals als voedselenthousiastelingen is de Hollandse erwtensoep een gerecht dat zeker de moeite waard is om te proeven.