Argentijnse en Spaanse Empanadas met Kip: Recepten, Technieken en Geschiedenis
Empanadas zijn een klassieker in zowel het Spaanse als Zuid-Amerikaanse keukengerecht. Met hun vullingen van kip, vis of vlees, en hun sappige, goudkleurige deeglagen, zijn ze populair bij zowel informele lunches als feestelijke maaltijden. In dit artikel gaan we dieper in op de recepten en technieken voor het maken van empanadas met kip, met aandacht voor de nuances in deegbereiding, vulling, en het oorspringsverhaal van deze lekkernij. We baseren ons uitsluitend op de gegevens uit betrouwbare bronnen, zoals recepten van ervaren kokken en historische contexten.
Inleiding
Empanadas zijn traditioneel in de Iberische wereld en Latijns-Amerika verschenen als een praktisch, meestal warme hapje dat eenvoudig op te nemen was met de hand. Het woord ‘empanada’ is afgeleid van het Spaanse ‘empanar’, wat ‘invullen’ of ‘inpakken’ betekent. Deze etymologie benadrukt de essentie van het gerecht: een deegbuisje met vulling, vaak gevuld met kip, groenten, of vlees, en vervolgens gebakken in de oven of gefrituurd.
De populariteit van de empanada in de verschillende regio’s heeft geleid tot lokale variaties in smaak en bereidingswijze. In dit artikel zullen we ons richten op het recept voor empanadas met kip, zoals deze in verschillende bronnen wordt beschreven, inclusief zowel deegbereiding als de vulling. We zullen ook aandacht besteden aan de geschiedenis van de empanada, haar oorsprong, en haar verspreiding via de Spaanse kolonisatie.
Deegbereiding
Het deeg van een empanada is cruciaal voor de uiteindelijke smaak en textuur. De meeste recepten beschrijven een deeg dat gemaakt is van bloem, boter, ei, melk, zout, en ijskoud water. De boter wordt meestal koud gebruikt, en het mengsel wordt met de handen gewrijfd tot een kruimelig deeg. Dit proces zorgt voor een luchtig en kruimelig resultaat, wat de empanada een sappige en goudkleurige buitenlaag geeft.
In bron [1] wordt het deeg zoals volgt gemaakt:
- 300 gram bloem
- 1 ei
- 2 eetlepels melk
- 1,5 theelepel zout
- 80 milliliter ijskoud water
- 120 gram koude roomboter in blokjes
De stappen zijn als volgt: 1. Klop het ei met de melk los. 2. Meng de bloem met het zout en voeg de boter erbij. 3. Wrijf dit tot een kruimelig mengsel met je handen. 4. Voeg het eimengsel en het water toe en meng tot een deegbal. Let erop dat je niet te veel kneedt. 5. Doe het deeg in een plastic zak en laat het een uur in de koelkast rusten.
In bron [3] worden de ingrediënten iets anders gegeven:
- 150 gram zelfrijzend bakmeel
- 125 gram boter
- 1 glas melk
- 1 theelepel zout
De bereiding is vergelijkbaar: 1. Kneed de bloem met de boter tot een massa. 2. Voeg melk en zout toe en kned tot een gladde bal. 3. Rol het deeg plat met een deegroller. 4. Snijd rondjes van ongeveer 10 cm in diameter.
Hoewel de hoeveelheden en ingrediënten variëren, is de kern van de deegbereiding consistent: het gebruik van koud water, boter, en ei om een sappig en luchtig deeg te verkrijgen. Het deeg wordt meestal rusten gelaten in de koelkast, wat ervoor zorgt dat het makkelijker te rollen is en minder samentrekt tijdens het bakken.
Vulling: Kip met Groenten
De vulling van een empanada kan variëren, maar een populaire combinatie is kip met groenten. De meeste recepten bevatten kipfilet, knoflook, paprika, tomaat, en doperwten. De kip wordt meestal eerst geroosterd of gesauteerd, waarna de groenten worden toegevoegd en het geheel is gekruid met zout, peper, en soms peterselie of paprikapoeder.
In bron [1] wordt de vulling gemaakt met:
- 1 kipfilet in blokjes
- 1 rode puntpaprika
- Handje diepvriesdoperwtjes
- 1 knoflookteentje
- Versgehakte peterselie
- Paprikapoeder
- Zout en peper naar smaak
De stappen zijn: 1. Bak de kipstukjes in wat olijfolie. 2. Voeg de paprika, doperwtjes, en knoflook toe. 3. Kruid met paprikapoeder, zout, en peper. 4. Voeg peterselie toe en laat op zacht vuur garen. 5. Laat het mengsel afkoelen.
In bron [5] wordt een andere vulling beschreven, waarbij kip wordt gekookt in bouillon en daarna verwerkt met groenten:
- 150 gram kipfilet
- 1 ui
- 0,5 liter kippenbouillon
- 1 bosui in ringetjes
- 100 gram wortel in blokjes
- 2 eetlepels doperwten
- 1 blikje tomatenpuree of blokjes tomaat
- 1 teentje knoflook
- 3 eetlepels maïs
- 1 eetlepel verse koriander
- 1 theelepel chilivlokken
- 1 theelepel gerookt paprikapoeder
De vulling wordt voorbereid door: 1. De kip in bouillon te koken. 2. De groenten en kruiden toe te voegen. 3. Het geheel op smaak te brengen en af te koelen.
Deze vulling is iets rauwere in smaak en bevat meer kruiden, zoals chilivlokken en gerookt paprikapoeder, wat een extra smaakdimensie toevoegt. Het is een variant die meer smaak en pikante nuances biedt, wat het geschikt maakt voor iemand die graag wat meer smaak op hun bord wil.
Het invullen en dichtmaken van de empanadas
Na het voorbereiden van het deeg en de vulling, is het tijd om de empanadas te vullen en te sluiten. Het deeg wordt eerst uitgerold tot een dunne laag en in rondjes geknipt. Het ideale deegdikte is ongeveer 3 mm, zoals aangegeven in bron [1]. Deze dikte zorgt ervoor dat het deeg niet te hard wordt tijdens het bakken, maar toch voldoende stevig genoeg is om de vulling te dragen.
Elk rondje wordt gevuld met een kleine portie vulling, en daarna gevouwd tot een halve maan. Het is belangrijk dat de randen goed dichtzitten om te voorkomen dat de vulling tijdens het bakken loskomt. Er zijn verschillende manieren om de randen te sluiten:
- Met een vork aandrukken: Dit is de meest gebruikte methode en zorgt voor een stevige verbinding.
- Omvouwen tot een koord: Sommige recepten beschrijven het vouwen van de randen tot een soort koord, wat extra sierlijk en stevig is.
- Randjes nat maken en dichtvouwen: In bron [3] wordt aangeraden om de randen nat te maken voordat ze dichtvouwen worden. Dit zorgt ervoor dat het deeg extra goed aaneen blijft tijdens het bakken.
In bron [6] wordt een visuele aanpak gegeven, waarbij het deeg in rondjes wordt uitgestoken en de vulling erin wordt geschept. De randen worden vervolgens dichtgevouwen en eventueel met een vork aangedrukt. Deze methode is eenvoudig en geschikt voor beginners.
Het bakken van de empanadas
De empanadas kunnen op twee manieren gebakken worden: in de oven of gefrituurd. Beide methoden hebben hun eigen voordelen.
Bakken in de oven is gezonder en minder oliebehoefte. In de meeste recepten wordt aangeraden om de oven op 200 °C te zetten (of 180 °C met hetelucht). De empanadas worden op een bakplaat met bakpapier gelegd en vooraf bestreken met een eigeel en een beetje water. Dit zorgt voor een goudkleurige buitenlaag. Het bakken duurt ongeveer 20 minuten, of tot het deeg goudbruin is.
Frituren geeft een extra sappige buitenlaag en een luchtiger texture. In bron [1] wordt aangeraden om de empanadas ook gefrituurd te proberen. De vulling moet echter vooraf voorgebakt worden om uitdrogen te voorkomen. De frituurtemperatuur ligt meestal rond de 170 °C, en de empanadas worden voor ongeveer 5-7 minuten in de olie gedaan.
Het keuze tussen bakken en frituren hangt af van persoonlijke voorkeur en de beschikbare keukenapparatuur. Beide methoden zijn echter effectief om een lekkere en smaakvolle empanada te verkrijgen.
Geschiedenis en oorsprong van de empanada
De empanada heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de tijd van de Spaanse kolonisatie in Latijns-Amerika. In bron [2] wordt aangegeven dat de empanada al vermeld stond in een Catalaans kookboek uit 1520, wat suggereert dat het gerecht al vroeg in het Iberische scherm verscheen. De oorsprong van de empanada wordt vaak gelinkt aan Galicia, een regio in noordwest-Spain, waar het gerecht waarschijnlijk een lokale versie had van de Arabische samosa, een vleesgevuld pasteitje.
Door de Spaanse kolonisatie van Amerika in de 16e eeuw is de empanada verspreid over het Amerikaanse continent. In Argentinië, Chili, en Colombia heeft het gerecht zich ontwikkeld tot lokale varianten met unieke vullingen en bereidingswijzen. In Argentinië bijvoorbeeld is de empanada een populaire lunch, waarbij verschillende vullingen beschikbaar zijn, zoals kip, gehakt, of kaas.
De vorm van de empanada als halve maan is vermoedelijk ontstaan uit praktische overwegingen. In het verleden werden empanadas vaak gegeten door arbeiders, die vuile handen hadden. De halve maan vorm maakte het mogelijk om de vulling op te eten en de randen, die vuil waren, weggooien. Tegenwoordig, waar men met schone handen eet, wordt de hele empanada opgegeten, wat het gerecht een meer volledig en genietgevend ervaring geeft.
Locale en internationale varianten
De empanada is niet alleen beperkt tot de Spaanse en Argentijnse versie. In verschillende landen heeft het gerecht lokale varianten gekregen, die variëren in vulling, deeg, en bereidingswijze. In Colombia bijvoorbeeld zijn de empanadas dikker van het deeg en vaak gevuld met een mix van vlees, groenten, en kruiden. In Brazilië zijn er varianten zoals de pão de queijo, een soort kaasbroodje, wat ook een verwant gerecht is.
In Nederland en België is de empanada een relatief nieuwere trend, vooral binnen de Latijns-Amerikaanse en Spaanse gemeenschappen. Recepten zoals die van bron [4] beschrijven een empanada criolla, een variant met gehakt. De uitdaging bij het maken van empanadas in Nederland is vaak het verkrijgen van het juiste deeg. Veel koks kiezen ervoor om het deeg zelf te maken, zoals aangegeven in bron [4], omdat winkeldeeg vaak niet het gewenste resultaat oplevert.
Nutritional Aspects and Dietary Considerations
Empanadas, while delicious, can be high in fat and calories, especially when fried. The dough is typically made with butter or oil, and the filling often includes meat or cheese, which are calorie-dense ingredients. For those who are watching their weight or following a specific dietary plan, there are a few modifications that can be made:
- Use less butter or substitute with a lighter fat: In the dough, replacing some of the butter with a lighter oil or using a low-fat alternative can reduce the overall fat content.
- Opt for lean proteins: Using lean cuts of chicken or turkey instead of fatty cuts can lower the fat and calorie content of the filling.
- Use more vegetables: Increasing the amount of vegetables in the filling can add more fiber and nutrients while reducing the overall calorie count.
- Bake instead of fry: Baking the empanadas instead of frying them reduces the amount of added fat.
In bron [1], the chicken filling is already relatively healthy, with a focus on chicken, bell peppers, and onions. However, adding more vegetables such as zucchini, spinach, or carrots could further enhance the nutritional profile.
Conclusie
Empanadas met kip zijn een veelzijdig en smaakrijk gerecht dat zowel traditioneel als modern kan worden bereid. Het deeg, gemaakt van bloem, boter, ei, en melk, is essentieel voor de texture en smaak van de empanada. De vulling, meestal een mix van kip, groenten, en kruiden, kan variëren afhankelijk van persoonlijke voorkeur en beschikbare ingrediënten. Het invullen en dichtmaken van de empanadas is een kritische stap om ervoor te zorgen dat de vulling intact blijft tijdens het bakken.
De geschiedenis van de empanada toont aan dat het gerecht wereldwijd is verspreid door de Spaanse kolonisatie en zich heeft ontwikkeld tot unieke lokale varianten. In Nederland en België wordt de empanada steeds populairder, vooral binnen de Latijns-Amerikaanse gemeenschappen. De uitdaging bij het maken van empanadas in deze regio’s is vaak het verkrijgen van het juiste deeg, wat vaak het beste zelf kan worden gemaakt.
Voor degene die een gezondere optie zoekt, zijn er modificaties mogelijk, zoals het gebruik van lichtere vetten, het verhogen van de hoeveelheid groenten, en het bakken in de oven in plaats van het frituren. Ongeacht de benadering, is de empanada met kip een lekkere en deliciëuze keuze voor lunch, avondmaaltijd of snack.