Duurzaam koken is een beweging die steeds meer aandacht krijgt in de keuken. Het gaat niet alleen om het kiezen van lekkere gerechten, maar ook om het bewust omgaan met voedsel, energie en het milieu. In deze uitgebreide gids tonen we aan hoe je, op basis van praktische en toepasbare tips, kunt bijdragen aan een duurzamere keuken. We leggen uit hoe je afval kunt verminderen, milieuvriendelijk kunt koken, en welke ingrediënten je kunt kiezen om zowel gezond als duurzaam te eten.

Deze artikelen zijn gebaseerd op bronnen die zich richten op zero waste, duurzaam koken en plantaardige keuzes. Het doel is om je als kookenthusiast of culinair professional een duidelijk overzicht te geven van hoe je jouw keuken en bereidingstechnieken duurzamer kunt maken.

Zero waste koken is een van de kernconcepten in duurzaam koken. Het houdt in dat je geen afval produceert tijdens het koken. Dit betekent dat je zowel onverpakte ingrediënten gebruikt als dat je elk onderdeel van je ingrediënten volledig benut. Afvalvrij koken is niet alleen goed voor het milieu, maar ook een uitdaging om creatief te zijn in de keuken. In het volgende gedeelte bespreken we hoe je dit kunt toepassen, inclusief praktische recepten.

Zero waste koken: gebruik elke ingrediënt op een slimme manier

Zero waste koken houdt in dat je zo weinig mogelijk afval produceert. Dit kan op meerdere manieren worden bereikt, zoals het kiezen van onverpakte producten, het hergebruiken van schillen en kookwater, en het gebruik van elke ingrediënt op een slimme manier. Hier zijn een aantal tips om je op weg te helpen:

• Koop onverpakte ingrediënten: In veel supermarkten zijn er nu afdelingen waar je onverpakte producten kunt kopen. Dit vermijdt verpakkingen en dus afval.
• Gebruik alle onderdelen: Denk aan groentenschillen, bladeren van wortelen of de kop van broccoli. Deze kunnen allemaal worden gebruikt in soepen, groentenpuree of gegrilde gerechten.
• Composteer resten: Niet alle resten zijn geschikt voor hergebruik in een gerecht, maar ze kunnen prima in een composthoop terechtkomen.

Een voorbeeld hiervan is het maken van een eigen havermelk. In plaats van verpakte havermelk te kopen, kun je deze gemakkelijk thuis maken. Dit is niet alleen goedkoper, maar ook zero waste. Hieronder volgt een recept:

Recept: zelfgemaakte havermelk

Ingrediënten: - 100 gram havermout - 750 ml water - 1 snufje zout

Bereidingswijze: 1. Doe alle ingrediënten in een diepe kom. 2. Mix op hoge stand met een staafmixer of blender gedurende één minuut. 3. Zeef de melk door een kaasdoek of fijne zeef. 4. Giet de havermelk in een glazen fles en bewaar in de koelkast. 5. Gebruik de overgebleven havermoutpulp als basis voor koekjes, pap of smoothies.

Dit recept maakt geen afval en is een eenvoudige manier om je eigen voedselproductie duurzamer te maken.

Duurzaam koken met seizoensproducten

Een belangrijk aspect van duurzaam koken is het kiezen van seizoensproducten. Groenten en fruit die in jouw regio en seizoen groeien, vereisen minder transport en dus een lagere CO₂-uitstoot. Daarnaast zijn ze vaak gezonder en smaken ze beter. Hier zijn enkele voorbeelden van seizoensproducten per maand:

Bij het kiezen van groenten uit het seizoen, vermijd je ook het gebruik van producten die in kassen worden geteeld. Kassen gebruiken namelijk veel energie om te functioneren. Kies daarom altijd voor producten die natuurlijk groeien in jouw regio.

Milieuvriendelijke ingrediënten kiezen

Het kiezen van milieuvriendelijke ingrediënten is een essentieel onderdeel van duurzaam koken. Hieronder volgen een paar tips om jouw ingrediëntenkeuzes duurzamer te maken:

• Vleesvervangende ingrediënten: Noten zijn een goede vleesvervanger. Zorg echter wel dat je noten uit Europa kiest, omdat noten uit verre landen een hogere milieubelasting hebben.
• Duurzame olies gebruiken: In plaats van olijfolie kun je koolzaad- of lijnzaadolie gebruiken. Deze zijn minder belastend voor het milieu.
• Biologische producten kiezen: Biologische groenten en fruit zijn vaak duurzamer dan conventionele producten. Ze bevatten minder pesticiden en zijn vaak lokaal geteeld.

Eet minder vlees, of kies voor duurzame alternatieven

Een van de meest impactvolle keuzes die je kunt maken is het verminderen van vleesgebruik. Het vleesbedrijf is een van de grootste bronnen van CO₂-uitstoot en milieuvervuiling. Door vlees te vervangen door plantaardige alternatieven, kun je jouw keuken duurzamer maken.

Hier zijn enkele tips om minder vlees te eten of duurzamere alternatieven te kiezen:

• Vleesvervangende gerechten: Kies voor gerechten zoals kikkererwtencurry, quinoasalade of avocado-chocolademousse.
• Plantaardige eiwitten: Noten, erwten, linzen en soja zijn goede bronnen van plantaardige eiwitten.
• Biologisch vlees kiezen: Als je toch vlees eet, kies dan voor biologisch vlees of vlees dat lokaal is geteeld.

Energiezuinig koken en energiebesparing

Buiten het kiezen van duurzame ingrediënten is het ook belangrijk om energiezuinig te koken. Hieronder volgen enkele tips om energie te besparen in de keuken:

• Koelkast op de juiste plek zetten: Zorg dat je koelkast niet in de zon of in de buurt van een kachel staat. Dit zorgt ervoor dat de koelkast efficiënter werkt.
• Correcte opslag van voedsel: Sorteer voedsel in de juiste compartimenten van je koelkast. Dit zorgt voor een langere houdbaarheid en minder voedselverspilling.
• Afschaffen van oude apparatuur: Oude keukenapparatuur verbruikt vaak meer energie dan nodig is. Overweeg het vervangen door apparatuur met een A+++ energielabel.

Hergebruik en FoodSharing

Een andere manier om duurzaam te koken is het hergebruik van restjes en FoodSharing. Door restjes te bewaren en met anderen te delen, vermijd je voedselverspilling en draag je bij aan een duurzamere voedselketen.

Een paar manieren om restjes slim te hergebruiken:

• Schillen gebruiken in soepen of groentenpuree
• Overgebleven havermoutpulp in koekjes of smoothies gebruiken
• Oude brood gebruiken voor bliksem of toost

FoodSharing is een initiatief waarbij mensen voedsel dat ze niet meer kunnen gebruiken, kunnen delen met anderen. Dit is een effectieve manier om voedselverspilling te verminderen.

Recepten om duurzaam te koken

Hieronder volgen een paar recepten die je kunt gebruiken om duurzaam te koken. Deze recepten zijn gemaakt met lokaal, seizoensproducten en plantaardige ingrediënten.

1. Kikkererwtencurry

Ingrediënten: - 200 gram kikkererwten - 1 aubergine - 100 ml kokosmelk - 1 theelepel koriander - 1 theelepel gember - 1 teelepel currypoeder - Zout en peper

Bereidingswijze: 1. Kook de kikkererwten in water tot ze zacht zijn. 2. Rooster de aubergine tot ze knapperig is. 3. Meng de kokosmelk met koriander, gember en currypoeder. 4. Voeg alles samen in een pan en laat 10 minuten op laag vuur staan. 5. Serveer met rijst of quinoa.

2. Quinoasalade

Ingrediënten: - 100 gram quinoa - 200 gram geroosterde groenten - 50 gram tahin - 1 theelepel limoensap - 1 theelepel honing - 100 gram pompoenpitten

Bereidingswijze: 1. Kook de quinoa volgens de instructies op de verpakking. 2. Meng de geroosterde groenten met de quinoa. 3. Maak een dressing door tahin te mengen met limoensap en honing. 4. Voeg de dressing toe aan de salade en schep er pompoenpitten bij. 5. Serveer met een vleugje zout en peper.

3. Chocolademousse

Ingrediënten: - 1 avocado - 1 theelepel cacaopoeder - 1 theelepel ahornsiroop - 100 ml melk (plantebasish is duurzamer)

Bereidingswijze: 1. Meng de avocado, cacaopoeder en ahornsiroop met een staafmixer. 2. Voeg de melk toe en mix tot een vlotte mousse. 3. Zet de mousse in de koelkast en laat minstens 1 uur rijpen. 4. Serveer met een vleugje zout of een vleugje sinaasappelsap.

Duurzaam koken op feestdagen en speciale gelegenheden

Duurzaam koken is ook toepasbaar op feestdagen en speciale gelegenheden. Op deze momenten is het vaak lastiger om voedselverspilling te vermijden, maar met een beetje plannen en creativiteit is het mogelijk. Hier zijn enkele tips:

• Een duurzaam dagmenu opstellen: Kies voor gerechten met seizoensproducten en plantaardige ingrediënten.
• De juiste hoeveelheid koken: Koop alleen het aantal ingrediënten dat je nodig hebt. Te veel koken leidt tot voedselverspilling.
• Overgebleven gerechten opnieuw gebruiken: Laat overgebleven gerechten de volgende dag gebruiken in een andere maaltijd.

Duurzaam koken in de Achterhoek

In de Achterhoek is duurzaam koken niet alleen mogelijk, maar ook leuk. De regio biedt een rijke keuken met veel lokaal groeiende producten. Denk aan pompoenen in de herfst, asperges in het voorjaar of aardbeien in de zomer. Door lokaal te koken, draag je bij aan de regionale economie en vermijd je onnodig transport van ingrediënten.

Conclusie

Duurzaam koken is een beweging die steeds meer aandacht krijgt. Het gaat niet alleen om het maken van lekkere gerechten, maar ook om het bewust omgaan met voedsel, energie en het milieu. Door te kiezen voor lokaal, seizoensproducten, plantaardige ingrediënten en energiezuinige technieken, kun je jouw keuken duurzamer maken.

Zero waste koken, het verminderen van vleesgebruik en het hergebruiken van resten zijn slechts een paar van de manieren waarop je kunt bijdragen aan een duurzamere voedselketen. Of je nu een beginnende kookenthusiast bent of een ervaren culinair professional, er zijn altijd manieren om jouw keuken duurzamer te maken.

Bronnen

1. Zero Waste Koken
2. Een duurzaam dagmenu: lekkere en duurzame recepten
3. Plantaardig koken: tips