Digitale Recepten Voorschrijven: Tools, Veiligheid en Best Practices
Het voorschrijven van digitale recepten is in de huidige gezondheidszorg steeds vaker de norm geworden. Het gebruik van apps en elektronische voorschrijfsystemen (EVS) biedt voordelen zoals verbeterde veiligheid, minder risico op fouten en grotere efficiëntie. Binnen het gezondheidszorgsysteem zijn diverse digitale oplossingen geïntroduceerd, waaronder de Rx Whizz-app, de Medicatie Controle App, en het gebruik van geïntegreerde EVS-systemen zoals beschreven in het onderzoek van de GGD. Deze systemen zijn bedoeld om zowel voor de arts als voor de patiënt een betrouwbaar en gebruiksvriendelijk kader te bieden.
In dit artikel worden de toepassing, voordelen, beveiliging en praktische implementatie van digitale recepten besproken. We bekijken verschillende systemen, zoals Rx Whizz, de Medicatie Controle App en EVS-systemen zoals die door GGD'en gebruikt worden. Daarnaast belichten we de aanbevelingen voor het gebruik van dergelijke apps, zoals veilig inloggen, elektronische toedienregistratie en de mogelijkheid om recepten digitaal te versturen naar elke apotheek. Aan het einde van het artikel wordt een overzicht gegeven van best practices en de rol van digitale recepten in de huidige zorg.
Wat is een digitale receptenapp?
Digitale receptenapps zijn tools die artsen en zorgverleners in staat stellen om medicatie recepten op digitale manier te voorschrijven. Deze apps zijn ontworpen om het proces van het voorschrijven van medicatie veiliger en efficiënter te maken. In tegenstelling tot traditionele papieren recepten, die handgeschreven of gedrukt worden, worden digitale recepten direct geïntegreerd in elektronische systemen en verzonden naar de apotheek via beveiligde verbindingen. Dit vermindert het risico op leesbare fouten, vergist de patiënt niet bij het aflezen van de gegevens, en maakt het mogelijk om direct interacties met andere medicaties of contraindicaties te controleren.
De Rx Whizz-app is een voorbeeld van zo’n tool. Deze app is ontworpen voor artsen die voorschrijfbevoegd zijn en maakt het mogelijk om recepten op elk moment en overal uit te schrijven. Het vereist eenmalig de invoer van persoonlijke gegevens van de arts, zoals naam, geboortedatum, handtekening, AGB-code en BIG-nummer. Deze gegevens worden geverifieerd in het BIG-register. Daarna kan de arts de patiëntgegevens en de medicatie invoeren, waarna de app een pdf aanmaakt die naar de patiënt, doktersassistent of apotheek kan worden gemaild. De app is beveiligd met een pincode en bewaart de NAW-gegevens van patiënten, maar niet hun medicatiehistorie. De gegevens worden lokaal opgeslagen op het apparaat en worden niet gedeeld met derden. Eén van de nadelen van deze app is dat er geen medicatiehistorie is en dat er geen recensies beschikbaar zijn, aangezien de app pas sinds een jaar op de markt is.
Een ander voorbeeld is de Medicatie Controle App, die vooral bedoeld is voor thuiszorgprofessionals. Deze app maakt het mogelijk om digitale toedienregistratie te doen, zowel bij losse medicatie als bij medicatie in het zakje. Het systeem biedt een actuele toedienlijst en maakt dubbele controle mogelijk bij risicovolle medicatie. De dubbele controle kan digitaal worden uitgevoerd, bijvoorbeeld door een collega of via een zorgcentrale. Dit vermindert het risico op fouten en zorgt voor een extra laag van controle.
Veiligheid en beveiliging
Een van de belangrijkste overwegingen bij het gebruik van digitale receptenapps is de beveiliging van gevoelige patiëntgegevens. Omdat digitale recepten via elektronische systemen worden verwerkt en verzonden, is het van groot belang dat deze systemen adequaat zijn beveiligd. De GGD heeft een aantal aanbevelingen opgesteld die hierop gericht zijn. Zo wordt aangeraden om medewerkers in het nieuwe systeem in te loggen via gebruikersnaam en wachtwoord, waarbij een extra bevestiging via een authenticatie-app is vereist. Bovendien moet het systeem automatisch vergrendelen als het een bepaalde tijd niet gebruikt wordt. Deze maatregelen helpen om ongeoorloofde toegang te voorkomen.
Daarnaast is het belangrijk dat het systeem voldoet aan de geldende security-eisen. Dit betreft onder andere het versleutelen van gegevens tijdens het overbrengen en opslaan, het gebruik van beveiligde verbindingen, en het implementeren van toegangscontrole op gebruikersniveau. De GGD raadt ook aan om het systeem te koppelen aan de huidige cliëntdossiers en het Farmacotherapeutisch Kompas, zodat arts en zorgverlener direct toegang hebben tot relevante patiëntinformatie.
Bij Rx Whizz is de beveiliging gebaseerd op een pincode, en de gegevens worden lokaal opgeslagen op het apparaat. Hiermee wordt voorkomen dat de gegevens op externe servers opgeslagen worden, wat het risico op gegevenslekken vermindert. Echter, het ontbreken van een medicatiehistorie is een beperking van deze app.
Voordelen van digitale recepten
Het gebruik van digitale recepten teweegbrengt verschillende voordelen. Ten eerste vermindert het het risico op fouten. Handgeschreven recepten zijn vaak lastig leesbaar en kunnen leiden tot fouten bij het aflezen van medicatienaam, dosis of toedieningswijze. Digitale recepten zijn duidelijk, consistent en direct overgenomen in de apotheeksystemen, wat het risico op fouten vermindert.
Ten tweede maakt het het voorschrijven van medicatie tijdens digitale consulten mogelijk. In ziekenhuizen zoals het ziekenhuis St Jansdal zijn recepten sinds 15 mei 2023 volledig digitaal. Patiënten krijgen geen papieren recept meer mee, maar het digitale recept wordt direct naar de apotheek verzonden via een beveiligde verbinding. Hierdoor hoeft het recept niet meer fysiek aan de patiënt overhandigd te worden. Dit is vooral handig in situaties waarin patiënten via virtuele consulten worden behandeld.
Een ander voordeel is dat digitale recepten duurzamer zijn. Het gebruik van papier wordt vermeden, wat bijdraagt aan het verminderen van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Het ziekenhuis St Jansdal benadrukt bijvoorbeeld het positieve effect van digitaal voorschrijven op de duurzaamheid.
Daarnaast is het voor patiënten gemakkelijker om de juiste apotheek te bepalen. Het ziekenhuis St Jansdal biedt de mogelijkheid om een voorkeursapotheek te selecteren via MijnStJansdal. Het recept wordt vervolgens alleen naar de gekozen apotheek verzonden. Dit voorkomt onnodige vertragingen bij de ophaalprocedure.
Elektronische toedienregistratie en dubbele controle
Elektronische toedienregistratie (ETDR) is een essentieel onderdeel van digitale recepten. Het maakt het mogelijk om bij te houden wanneer medicatie is toegediend en door welke zorgverlener. Dit is vooral belangrijk bij risicovolle medicatie, waarbij fouten ernstige gevolgen kunnen hebben. De Medicatie Controle App biedt een ingebouwde bekwaamheidscheck, waardoor het duidelijk is wie de controle op de medicatieopdracht uitvoert.
Bij risicovolle medicatie wordt een dubbele controle uitgevoerd. Hierbij moeten foto’s gemaakt worden van de medicatieopdracht, de uitgeschreven sticker en de ampul. Ook moet een foto van het middel of de oplossing worden meegestuurd, evenals een berekening. Deze foto’s worden digitaal opgeslagen en kunnen door een zorgcentrale of collega gecontroleerd worden. Dit vermindert het risico op fouten en zorgt voor een extra laag van beveiliging.
De GGD benadrukt eveneens de noodzaak om een rekentool in te bouwen in het systeem. Deze tool maakt het voorschrijven van medicatie, bijvoorbeeld antibiotica voor kinderen, sneller, gemakkelijker en veiliger. Het voorkomt verkeerde doseringen en helpt bij het berekenen van de juiste hoeveelheid medicatie op basis van het gewicht of de leeftijd van de patiënt.
Integratie met bestaande systemen
Om het gebruik van digitale recepten efficiënter te maken, is het belangrijk dat nieuwe systemen goed worden geïntegreerd met bestaande cliëntdossiers en medische databases. De GGD raadt aan om het nieuwe EVS-systeem te koppelen aan de huidige cliëntdossiers en het Farmacotherapeutisch Kompas. Hierdoor kunnen zorgverleners direct toegang krijgen tot relevante patiëntinformatie, zoals eventuele contra-indicaties, overgevoeligheden of huidige medicaties. Dit helpt bij het voorkomen van interacties en vermindert het risico op medische fouten.
Daarnaast moet het systeem de mogelijkheid bieden om digitale recepten naar elke apotheek te versturen, en niet alleen naar de apotheek van de patiënt zelf. Dit is vooral handig in situaties waarin een patiënt tijdelijk woont of werkt in een andere regio. Het ziekenhuis St Jansdal biedt bijvoorbeeld aan om recepten naar ruim zeventig apotheken in de regio Harderwijk en Lelystad te verzenden. Hierdoor hoeft de patiënt niet naar zijn voorkeursapotheek te gaan, maar kan hij op een dichtbij gelegen apotheek de medicatie ophalen.
Werkinstructies en training
Om ervoor te zorgen dat medewerkers het nieuwe EVS-systeem goed kunnen gebruiken, is het belangrijk om duidelijke werkinstructies te bieden. De GGD benadrukt dat medewerkers een werkinstructie moeten krijgen over de werking van het systeem. Deze instructie moet de belangrijkste functies, procedures en veiligheidsmaatregelen beschrijven. Daarnaast is het aan te raden om trainingssessies aan te bieden, waarbij medewerkers het systeem onder begeleiding kunnen leren gebruiken.
Een duidelijke werkinstructie helpt om de inzetbaarheid van het systeem te verhogen en zorgt ervoor dat medewerkers sneller kunnen wennen aan het nieuwe proces. Het verminderd het risico op fouten en verhoogt de efficiëntie van het voorschrijfproces. Daarnaast is het belangrijk om medewerkers te informeren over de voordelen van digitale recepten, zoals het verminderen van medische fouten, het verbeteren van de patiëntveiligheid en het verlagen van het administratieve werk.
Best practices voor het gebruik van digitale recepten
Bij het gebruik van digitale recepten zijn er een aantal best practices die worden aanbevolen. Ten eerste is het belangrijk om het systeem veilig te gebruiken. Dit betekent dat medewerkers en artsen zich moeten houden aan de beveiligingsprotocollen, zoals het gebruik van een sterk wachtwoord, het vergrendelen van het systeem bij inactiviteit en het voorkomen van het delen van logingegevens.
Ten tweede is het aan te raden om het systeem regelmatig te testen en te controleren op eventuele fouten of beveiligingslekken. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door een externe partij of via interne audits. Het is ook belangrijk om logbestanden bij te houden, zodat eventuele problemen snel kunnen worden geïdentificeerd en opgelost.
Ten derde is het belangrijk om medewerkers en artsen te informeren over de voordelen van digitale recepten. Dit helpt bij het creëren van een positieve houding tegenover het systeem en verhoogt de acceptatie. Bovendien is het aan te raden om feedback van gebruikers op te nemen en deze te gebruiken voor verbeteringen in het systeem. Zo kan het systeem worden afgestemd op de werkelijke behoeften van de gebruikers.
Conclusie
Het voorschrijven van digitale recepten is een waardevolle ontwikkeling in de gezondheidszorg. Het biedt voordelen zoals verbeterde veiligheid, minder risico op fouten en grotere efficiëntie. Verschillende apps en systemen zijn beschikbaar, zoals Rx Whizz, de Medicatie Controle App en EVS-systemen zoals die gebruikt worden door GGD'en. Deze systemen zijn ontworpen om zowel voor de arts als voor de patiënt een betrouwbaar en gebruiksvriendelijk kader te bieden.
Het gebruik van digitale recepten vereist echter ook aandacht voor beveiliging, integratie met bestaande systemen en training van medewerkers. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het systeem voldoet aan de geldende security-eisen en dat medewerkers voldoende worden geïnformeerd en getraind. Door deze best practices te volgen, kan het gebruik van digitale recepten worden verder ontwikkeld en versterkt.