Diclofenac zonder recept: Risico’s, gebruik en richtlijnen
De toegankelijkheid van medicijnen is een belangrijk onderwerp in de zorgsector, met name wanneer het gaat om medicijnen zonder recept. Diclofenac is een veelvoorkomend pijnstiller die tot de groep NSAID’s (Non-Steroidal Anti Inflammatory Drugs) behoort. In Nederland is dit middel zeer populair, maar tegelijkertijd is het ook in het nieuws geweest vanwege mogelijke bijwerkingen, met name op hart- en maagdarmvlak. De vraag of diclofenac zonder recept verkrijgbaar moet blijven, is de laatste tijd herhaaldelijk gesteld, en dat heeft ook betrekking op de dosering van 100 mg. In deze bijdrage wordt een overzicht gegeven van de feiten, aanbevelingen en richtlijnen op basis van recente onderzoeken en beleidsmaatregelen.
Diclofenac: een veelvoorkomend pijnstiller
Diclofenac is een pijnstiller die ontstekingsremmende eigenschappen heeft. Het behoort tot de groep NSAID’s, die ook andere bekende middelen zoals ibuprofen en naproxen omvatten. Deze middelen werken door de productie van bepaalde eindproducten van vetzuren (zoals prostaglandinen) te remmen, die bijdragen aan ontstekingen, pijn en koorts. Het verschil tussen diclofenac en andere NSAID’s ligt onder andere in de mate van effectiviteit en de risico’s op bijwerkingen.
Deze middel is in Nederland op plek 1 van de meest gebruikte geneesmiddelen, volgens een overzicht van Zorgwijzer. Dit betekent dat het een veelvoorkomend medicijn is, met name voor het behandelen van pijnlijke aandoeningen zoals gewrichtsontstekingen, kiespijn en menstruatiepijn. De medicatie wordt voorgeschreven onder verschillende merknamen, zoals Arthrotec, Voltaren en Voltarol.
Risico’s op hart- en maagdarmproblemen
Hoewel diclofenac effectief is bij het onderdrukken van pijn en ontstekingen, zijn er ook risico’s verbonden aan het gebruik ervan. Volgens een Deens onderzoek, dat door het NRC is genoemd, leidt diclofenac tot meer bijwerkingen dan andere NSAID’s zoals ibuprofen en naproxen. De onderzoekers benadrukken met name het verhoogde risico op hart- en vaatziekten, evenals maagdarmbloedingen.
Het NRC-bericht stelt dat diclofenac daarom niet meer zonder doktersrecept verkrijgbaar zou moeten zijn. Dit is geen nieuw onderzoek; er zijn al eerder waarschuwingen geweest van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik, dat ook benadrukt dat NSAID’s, waaronder diclofenac, niet zonder goede voorlichting verkocht zouden mogen worden. Het Deense onderzoek bevestigt deze risico’s en benadrukt het belang van zorgvuldig gebruik.
Gebruik zonder recept: mogelijkheden en beperkingen
In Nederland zijn er medicijnen die zonder recept verkrijgbaar zijn. Deze worden ook wel 'vrij verkrijgbaar' genoemd en kunnen worden gekocht in apotheek, supermarkt of drogist. Voor sommige klachten zijn deze middelen geschikt, bijvoorbeeld hoofdpijn of lichte pijn. De vraag is echter of diclofenac tot deze groep behoort en of de 100 mg-dosering zonder recept verkrijgbaar is.
De huidige situatie is dat diclofenac in bepaalde doseringen zonder recept verkrijgbaar is, maar dat dit afhankelijk is van de toedieningsvorm en de dosis. Bijvoorbeeld, een tablet van 50 mg kan zonder recept verkrijgbaar zijn, maar de 100 mg-dosering is meestal voorgeschreven door een arts. Dit betekent dat het gebruik van 100 mg diclofenac zonder recept meestal niet toegestaan is.
De reden hiervoor is het hogere risico op bijwerkingen bij een hogere dosis. Het is daarom belangrijk om te weten dat het gebruik van diclofenac, vooral in hoge doseringen, niet lichtzijdig is. Mensen die overwegen om diclofenac te gebruiken, moeten dit bespreken met hun huisarts, met name wanneer het gaat om de 100 mg-dosering.
Alternatieven voor diclofenac
Er zijn alternatieven voor diclofenac die minder risico’s met zich meebrengen. Deze alternatieven kunnen onder andere andere NSAID’s zijn, zoals ibuprofen of naproxen, of andere middelen zoals paracetamol. Paracetamol is een pijnstiller zonder ontstekingsremmende werking, maar is wel relatief veilig bij gebruik volgens voorschrift.
Het kiezen van een alternatief hangt af van de aard van de klacht, de medische geschiedenis van de patiënt en eventuele andere medicijnen die gebruikt worden. Bijvoorbeeld, mensen met een geschiedenis van hartproblemen of maagdarmbloedingen kunnen beter een alternatief kiezen dan diclofenac.
Het is ook belangrijk om te weten dat NSAID’s, inclusief diclofenac, niet geschikt zijn voor het behandelen van infecties. Bij een infectie is een antibioticum vaak nodig, en dit is een medicijn dat altijd op recept verstrekt wordt.
De rol van de apotheek
De apotheek speelt een belangrijke rol bij het gebruik van medicijnen zonder recept. De apotheker kan adviseren over de juiste medicatie, de juiste dosering en eventuele risico’s. Het is daarom verstandig om bij het kiezen van een vrij verkrijgbaar medicijn, zoals paracetamol of een NSAID in lage dosering, terecht te gaan bij de apotheek voor advies.
De apotheker kan ook uitleggen waarom bepaalde medicijnen zonder recept verkrijgbaar zijn, en welke risico’s erbij horen. Het is bijvoorbeeld belangrijk om te weten dat zelfzorgmiddelen ook invloed kunnen hebben op andere medicijnen die men gebruikt. Daarom is het verstandig om de apotheker te informeren over alle medicijnen die men gebruikt, inclusief die zonder recept.
Richtlijnen en beleid
Het beleid rondom medicijnen zonder recept wordt bepaald door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Dit college bepaalt waar een vrij verkrijgbaar medicijn kan worden gekocht. Voor diclofenac, en andere NSAID’s, is het beleid afhankelijk van de dosering, de toedieningsvorm en de risico’s op bijwerkingen.
Het CBG kan beslissen om een medicijn uit de vrije verkoop te halen of het erin te plaatsen, afhankelijk van de beschikbare bewijzen en het beleid rondom veiligheid en toegankelijkheid. Het Deense onderzoek heeft bijvoorbeeld geleid tot de vraag of diclofenac uit de vrije verkoop moet, maar of dit zal gebeuren in Nederland is nog niet duidelijk.
Het belang van voorlichting bij het gebruik van NSAID’s is een ander belangrijk aspect van het beleid. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik benadrukt dat NSAID’s niet zonder goede voorlichting verkocht zouden mogen worden. Dit betekent dat mensen die deze middelen gebruiken, moeten weten wat de risico’s zijn en hoe ze veilig kunnen gebruiken.
Samenvatting
De toegankelijkheid van diclofenac, met name de 100 mg-dosering, zonder recept is een onderwerp van discussie. Het middel is populair in Nederland, maar tegelijkertijd zijn er ook risico’s verbonden aan het gebruik ervan, met name op hart- en maagdarmvlak. Het Deense onderzoek benadrukt dat diclofenac meer bijwerkingen kan veroorzaken dan andere NSAID’s, wat heeft geleid tot de vraag of het middel uit de vrije verkoop moet.
Het huidige beleid in Nederland is dat diclofenac in bepaalde doseringen zonder recept verkrijgbaar is, maar dat de 100 mg-dosering meestal op recept verstrekt wordt. Alternatieven voor diclofenac zijn beschikbaar, zoals paracetamol of andere NSAID’s, die minder risico’s met zich meebrengen.
De rol van de apotheek is belangrijk bij het gebruik van medicijnen zonder recept. De apotheker kan adviseren over de juiste medicatie, de juiste dosering en eventuele risico’s. Het is verstandig om bij het kiezen van een vrij verkrijgbaar medicijn terecht te gaan bij de apotheek voor advies.
Het beleid rondom medicijnen zonder recept wordt bepaald door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), dat ook beslist of een medicijn uit de vrije verkoop moet of erin blijft. Het belang van voorlichting bij het gebruik van NSAID’s is een ander belangrijk aspect van het beleid.
Het gebruik van diclofenac, en andere NSAID’s, vereist dus zorgvuldig overleg met een arts of apotheker, met name bij hoge doseringen. Het is belangrijk om de risico’s en voordelen te begrijpen voordat men dit middel gebruikt.