Voor huishouders en culinair enthousiastelingen is het vaak van belang om te weten hoe zalfen, crèmes en andere farmaceutische producten worden gebruikt voor specifieke huidklachten. Terwijl de meeste dermatologische producten met recept worden voorgeschreven, zijn er ook situaties waarin alternatieve oplossingen of combinaties van stoffen kunnen worden gebruikt. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van enkele bekende combinaties en formuleringen, inclusief eventuele beperkingen, aandachtspunten en alternatieven. Het artikel richt zich niet op medische adviezen, maar op inzichten en technische gegevens die relevant zijn voor het begrijpen van hoe zulke producten in de praktijk worden toegepast.

Inhoud

• Combinaties van dermatologische zalfen en crèmes
• Alternatieve huismiddelen in de farmacie
• Aandachtspunten bij het mengen van zalfen
• Toepassing bij specifieke klachten
• Conclusie

Combinaties van dermatologische zalfen en crèmes

In de farmacie en de apothekerspraktijk worden vaak combinaties gemaakt van verschillende zalfen of crèmes. Deze combinaties kunnen worden gebruikt om specifieke huidklachten te behandelen. Echter, niet alle combinaties zijn toegestaan, en sommige worden zelfs afgeraden vanwege mogelijke onverenigbaarheid of onvoldoende bewijs voor effectiviteit.

Zalven met gestandaardiseerde concentraties

Een van de belangrijkste richtlijnen is dat zalven waarvan de concentraties gestandaardiseerd zijn, meestal niet met elkaar moeten worden gemengd. Dit geldt bijvoorbeeld voor combinaties zoals:

• Bactroban zalf - Dermovate zalf
• Chloorhexidine crème - Emovate crème
• Flammazine crème - Emovate crème

In deze gevallen is het niet aan te raden de zalven of crèmes met elkaar te mengen. De reden hiervoor is dat de verenigbaarheid van de combinatie niet bekend is en er mogelijk een negatief effect kan zijn op de werking of veiligheid van de samenstelling.

Specifieke combinaties met zwavel

Een andere bekende combinatie is het gebruik van zwavel in combinatie met verschillende crèmes of zalfen. In de contextdocumenten wordt melding gemaakt van diverse combinaties, zoals:

• Zwavel 5% in Dermovate crème of zalf
• Zwavel 5% in zinkoxidekalkwaterzalf
• Zwavel 5% in lanettecrème

Deze combinaties worden soms gebruikt voor specifieke toepassingen, zoals het behandelen van eczeem of andere huidklachten. Echter, het is belangrijk om te weten dat multi-component mixen alleen toegestaan is bij bewijs van effectiviteit voor een bepaalde indicatie. Dit betekent dat niet elke combinatie automatisch een aanbeveling is, maar dat het gebruik moet worden geïndividualiseerd op basis van medische indicaties en patiëntspecifieke omstandigheden.

Alternatieve huismiddelen in de farmacie

Naast commerciële zalfen en crèmes zijn er ook alternatieve huismiddelen die worden gebruikt, met name in apotheken waar farmaceutische combinaties niet beschikbaar zijn. Een aantal van deze alternatieven wordt genoemd in de contextdocumenten, met bijbehorende opmerkingen.

Teer en alternatieve producten

In enkele gevallen wordt teer gebruikt in shampoo's of zalfen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij teershampoo voor psoriasis, een oud recept dat wel stabiel is. Echter, de verwerking van teer kan problemen opleveren in sommige apotheken. Daarom worden alternatieven voorgesteld, zoals Denorex shampoo.

Er wordt ook melding gemaakt van een aantal combinaties met Ichthyol (ook bekend als Pix liquida), zoals:

• 3% Ichthyol in lanettecrème
• 5% Ichthyol in zinkoxidezalf 10%
• 10% Ichthyol in zinkoxidezalf 10%

Hoewel deze combinaties gebruikt kunnen worden, wordt er opgemerkt dat ze geen behoefte aan hebben in regio Amsterdam. In plaats daarvan wordt aangeraden om te kiezen voor LCD (Liquor Carbonis Detergens) als alternatief.

Levomenthol in combinatie met andere stoffen

Levomenthol wordt soms toegevoegd aan zalfen of crèmes om bijvoorbeeld jeuk te verminderen. Er zijn verschillende combinaties mogelijk, zoals:

• 1% Levomenthol in hydrocortison crème 1%
• 1% Levomenthol in triamcinolon crème 0.1%
• 1% Levomenthol in zinkoxideschudsel alcoholisch

Het is echter belangrijk om op te merken dat deze combinaties geen standaardpreparaat zijn. In sommige gevallen wordt aangeraden om de componenten apart te gebruiken, omdat menthol vaker per dag kan worden toegepast dan een steroid. Dit betekent dat de effectiviteit en veiligheid van de combinatie moet worden geëvalueerd per patiënt.

Aandachtspunten bij het mengen van zalfen

Het mengen van zalfen of crèmes is niet altijd zonder risico. Er zijn een aantal aandachtspunten die belangrijk zijn bij het gebruik van combinaties.

Verenigbaarheid

De verenigbaarheid van twee of meer stoffen is een kritisch aspect bij het mengen van zalfen. Als de verenigbaarheid niet bekend is, kan het gevaarlijk zijn om de combinatie te gebruiken. Dit geldt bijvoorbeeld voor:

• Neomycine in combinatie met andere stoffen. Het gebruik van Neomycine wordt liever niet aanbevolen.
• Chloorhexidine in combinatie met Emovate of Dermovate. Ook hier is de verenigbaarheid onbekend.

In dergelijke gevallen is het aan te raden om een aparte behandeling te kiezen of om het gebruik van de combinatie te vermijden.

Bewijs van effectiviteit

Een ander belangrijk aandachtspunt is bewijs van effectiviteit. Niet elke combinatie van stoffen heeft voldoende onderbouwd bewijs om als een effectieve therapie te kunnen gelden. Daarom moet het gebruik van multi-component mixen worden beperkt tot gevallen waarin er bewijs is voor effectiviteit bij een bepaalde indicatie.

Standaardisatie van concentraties

De standaardisatie van concentraties is ook belangrijk. Zalven waarvan de concentraties gestandaardiseerd zijn, moeten in principe niet met elkaar worden gemengd. Dit geldt voor zowel Dermovate, Emovate, als andere standaardformuleringen.

Toepassing bij specifieke klachten

De combinaties en alternatieven die hierboven zijn genoemd, kunnen worden gebruikt bij verschillende dermatologische klachten. In de contextdocumenten worden een aantal van deze klachten genoemd, met bijbehorende aanbevelingen.

Eczeem

Bij het behandelen van eczeem kan zinksulfaat worden gebruikt. Dit is bijvoorbeeld het geval in combinaties zoals:

• Zinksulfaatvaselinecrème 0.5%
• 1% Hydrocortisonacetaat in Zinksulfaatvaselinecrème 0.5%
• 0.1% Triamcinolonacetonide in Zinksulfaatvaselinecrème 0.5%

Deze combinaties worden gebruikt voor het behandelen van eczeem in plooien. Het is belangrijk om op te merken dat deze combinaties slechts een bepaalde tijd houdbaar zijn (bijvoorbeeld één maand), en dat het gebruik moet worden beperkt tot patiënten met een specifieke indicatie.

Perianaal eczeem

Bij perianaal eczeem of pruritus ani worden ook combinaties gebruikt. Deze bevatten bijvoorbeeld:

• 0.1% Betamethason in Zinksulfaatvaselinecrème 0.5%

Hoewel deze combinatie effectief kan zijn bij ernstige gevallen, wordt het gebruik beperkt tot gevallen waarin een dermatoloog een sterke behandeling aanbeveelt.

Conclusie

In dit artikel is een overzicht gegeven van verschillende combinaties en alternatieve huismiddelen die worden gebruikt in de farmacie voor dermatologische toepassingen. Het is belangrijk om te weten dat het mengen van zalfen of crèmes niet altijd zonder risico is, en dat het gebruik van combinaties moet worden geïndividualiseerd op basis van medische indicaties en patiëntspecifieke omstandigheden. Aandachtspunten zoals verenigbaarheid, bewijs van effectiviteit, en standaardisatie van concentraties zijn belangrijk om te overwegen bij het gebruik van deze formuleringen.

Voor huishouders en culinair enthousiastelingen is het begrijpen van deze principes nuttig bij het kiezen van behandelingen en het vermijden van mogelijke risico's.

Bronnen

1. Amsterdamoverleg - Huidziekten
2. Reverta - Rosacea-creme
3. Hidradenitis suppurativa en acne ectopica - Huidziekten