Ciprofloxacine is een breed spectrum antibioticum dat al sinds 1987 op de markt is. Het medicijn behoort tot de groep van chinolon-antibiotica en wordt voornamelijk gebruikt bij infecties veroorzaakt door bacteriën. Aangezien het een sterk werkend medicijn is, is het op recept verkrijgbaar en wordt het in verschillende vormen aangeboden, zoals tabletten, drank en infuusvloeistof. In dit artikel wordt ingegaan op de toepassing, werking en voorschriften van ciprofloxacine, evenals op alternatieven in gevallen van leveringsproblemen.

Toepassing van ciprofloxacine

Ciprofloxacine wordt gebruikt bij een diversiteit van bacteriële infecties. Het medicijn is effectief tegen infecties van de urinewegen, luchtwegen, middenoor, huid, botten, hersenvlies en geslachtsorganen. Omdat het goed verspreid raakt via het bloed en daardoor bijna overal in het lichaam terecht komt, is het een waardevolle keuze bij ziekten die zich in meerdere delen van het lichaam kunnen voorkomen.

De toepassing van ciprofloxacine is vaak een alternatief wanneer andere antibiotica, zoals penicillines of doxycycline, niet effectief zijn. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de bacterie resistent is voor deze antibiotica. In dergelijke gevallen kan ciprofloxacine een effectieve behandeling bieden. Het medicijn wordt ook gebruikt bij infecties die als gevolg zijn van dierenbeten, zoals bij mensen met verminderde weerstand die geen penicilline kunnen verdragen. In combinatie met clindamycine kan het dan een veilige en effectieve oplossing zijn.

Een van de ziekten waarvoor ciprofloxacine vaak wordt voorgeschreven is gonorroe, ook wel druiper genoemd. Dit is een seksueel overdraagbare aandoening die bij vrouwen vaak ongemerkt kan zijn, terwijl bij mannen vaak pijnlijke symptomen optreden. Omdat gonorroe ernstige gevolgen kan hebben, zoals onvruchtbaarheid bij vrouwen, is het belangrijk om de infectie op tijd te behandelen. Ciprofloxacine wordt hierbij soms gebruikt als een ééndaagse kuur.

Daarnaast wordt ciprofloxacine gebruikt in de behandeling van infecties van het maagdarmkanaal, zoals bij diarree of overgeven veroorzaakt door bacteriën. In het geval van cystische fibrose (CF), een erfelijke ziekte die leidt tot taaislijm, kan ciprofloxacine nodig zijn bij een ernstige longontsteking, vooral wanneer andere antibiotica niet effectief zijn.

Werking van ciprofloxacine

Ciprofloxacine werkt door bacteriën te doden of hun groei te remmen. Het is een chinolon-antibioticum dat de bacteriële celwerking aantast, vooral de DNA-synthese. Nadat het medicijn is ingenomen, verspreidt het zich via het bloed over het lichaam en komt het in de urine terecht. De werking van het medicijn is afhankelijk van de toedieningsvorm:

• Tabletten en drank: Beginnen na ongeveer 1 tot 2 uur te werken.
• Infuus: Werkt direct.

De effecten worden meestal merkbaar na een paar dagen, wanneer de klachten van de infectie afnemen. Het is belangrijk om de juiste dosering te volgen, zoals op het etiket van de apotheek staat vermeld.

Voorschriften en gebruik

Ciprofloxacine is op recept verkrijgbaar, wat betekent dat het niet zonder medische begeleiding gebruikt mag worden. Het medicijn is niet geschikt voor iedereen, en het is van essentieel belang om de aanbevelingen van arts of apotheker op te volgen. Bijvoorbeeld:

• Zwangerschap: Ciprofloxacine is veilig in de eerste 3 maanden van de zwangerschap. Het wordt al jaren gebruikt zonder problemen voor de baby.
• Rijden en autorijden: Het medicijn heeft geen invloed op de rijvaardigheid.
• Alcohol: Het is toegestaan om alcohol te drinken terwijl men ciprofloxacine gebruikt.
• Wisselwerkingen met andere medicijnen: Het medicijn kan wisselwerkingen hebben met andere medicijnen. Het is belangrijk om de apotheker of arts te informeren over eventuele andere medicijnen die gebruikt worden.

Leveringsproblemen en alternatieven

In de diergeneeskunde kan er van leveringsproblemen zijn bij bepaalde chinolon-antibiotica. Een voorbeeld is enrofloxacine, dat sinds september 2023 niet leverbaar is met een onbekende levertijd. In dergelijke gevallen zijn alternatieven nodig, zoals marbofloxacine. Dit is ook een fluorochinolon, maar het heeft het voordeel dat het niet afhankelijk is van de leverfunctie. Terwijl enrofloxacine in de lever wordt omgezet naar een sterkere metaboliet (ciprofloxacine), is marbofloxacine direct maximaal actief zodra het in het bloed is opgenomen. Het is onder verschillende merknamen beschikbaar bij reguliere dierengeneeskundige kanalen.

Een ander voorbeeld van een leveringsprobleem is het medicijn Enurace® 10 mg tablet, dat momenteel niet leverbaar is. Dit medicijn bevat efedrinehydrochloride en wordt gebruikt bij urine-incontinentie bij honden na sterilisatie. Het is mogelijk dat de 50 mg tabletten als alternatief gebruikt kunnen worden.

Conclusie

Ciprofloxacine is een krachtig chinolon-antibioticum dat sinds 1987 beschikbaar is en wordt gebruikt tegen een breed spectrum van bacteriële infecties. Het is op recept verkrijgbaar en werkt door het doden of remmen van bacteriële groei. Het is een waardevolle keuze wanneer andere antibiotica niet effectief zijn, zoals bij resistentie of bij infecties die gevolg zijn van dierenbeten. De werking van het medicijn is afhankelijk van de toedieningsvorm, en de effecten worden meestal merkbaar na een paar dagen. Het is belangrijk om de juiste dosering en eventuele wisselwerkingen met andere medicijnen te overwegen.

In gevallen van leveringsproblemen, zoals bij enrofloxacine in de diergeneeskunde, zijn alternatieven zoals marbofloxacine beschikbaar. Deze alternatieven zijn vaak even effectief en kunnen geschikt zijn afhankelijk van de situatie. Het is essentieel om te overleggen met een arts of apotheker over de beste behandeling, zeker bij leveringsproblemen of bij gebruik in combinatie met andere medicijnen.

Bronnen

1. Serviceapotheek.nl - Ciprofloxacine
2. Utrecht Universiteit - Leveringsproblemen en alternatieven