Recepten en gebruik van pijnstillers: Waarom ze niet op de keukentafel horen
Pijnstillers zoals ibuprofen en paracetamol zijn in veel huishoudens standaard aanwezig. Ze worden vaak zonder nadenken gebruikt voor hoofdpijn, spierpijn of koorts. Toch zijn er belangrijke redenen om voorzichtig te zijn bij het gebruik en het opslaan van deze medicijnen, vooral wanneer het gaat om jonge kinderen, bepaalde gezondheidsproblemen of het combineren met andere medicatie. In dit artikel wordt ingegaan op de juiste dosering, de risico's, en waarom het belangrijk is om pijnstillers zoals ibuprofen en paracetamol op een verantwoorde manier te gebruiken. De informatie is gebaseerd op rechtsveranderingen in verschillende landen, zoals Spanje, en medische richtlijnen uit Europa.
Invoering van pijnstillers in de huishouding
Ibuprofen en paracetamol zijn twee van de meest gebruikte pijnstillers ter wereld. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende vormen, zoals tabletten, bruistabletten, poeders en vloeistoffen. Omdat ze zonder recept zijn te verkrijgen in veel landen, zijn ze snel toegankelijk voor iedereen die even pijn of koorts heeft. In de praktijk betekent dit dat ze vaak in de keuken worden opgeborgen of op het toilet worden gezet, wat risico’s met zich meebrengt. Het is dus belangrijk om te weten hoe deze medicijnen correct gebruikt en opgeborgen moeten worden.
In Spanje bijvoorbeeld is het sinds enige tijd niet meer toegestaan om ibuprofen van 600 mg zonder doktersrecept te kopen. Dit is gebeurd om te voorkomen dat mensen te veel van dit medicijn gebruiken of het combineren met andere geneesmiddelen, wat levensbedreigend kan zijn. In de praktijk blijkt echter dat veel apotheken nog steeds de 600 mg-variant zonder recept aanbieden. Dit duidt op een juridische onzekerheid en het belang van meer bewustwording over het verantwoord gebruik van deze medicijnen.
Hoe pijnstillers gebruikt moeten worden
Ibuprofen: de juiste dosering en toedieningsvorm
Ibuprofen is een NSAID (non-steroidale ontstekingsremmer) en wordt gebruikt om pijn, ontsteking en koorts te verlichten. Het is verkrijgbaar in verschillende doseringen, zoals 200 mg, 400 mg en hogere sterktes, waarvan de laatste alleen op recept verkrijgbaar zijn. De dosering hangt af van de leeftijd, het gewicht en de gezondheidstoestand van de patiënt.
Volgens de bijsluiter van ibuprofen moet het medicijn op een bepaalde manier worden ingenomen, afhankelijk van de vorm. Bijvoorbeeld:
- Tabletten of dragees moeten met een half glas water worden ingenomen.
- Vloeistofgevulde capsules worden geheel doorslukt, zonder gekauwd te worden.
- Kauwcapsules moeten goed gekauwd worden voor ze worden doorslukt.
- Tabletten met vertraagde afgifte worden geheel doorslukt, omdat ze anders niet correct werken.
- Bruisgranulaat of bruistabletten worden in water opgelost. Eerst wordt het poeder of de tablet in een half glas water gedaan, wachtend tot het bruisen stopt, en daarna wordt het glas leeggedronken.
- Smelttabletten worden in de mond laten smelten en daarna doorslukt met water.
Het is belangrijk dat mensen de juiste dosering volgen. Grotere verpakkingen van 200 mg en 400 mg zijn zonder recept verkrijgbaar, maar het is aan te raden om bij gebruik van grotere doseringen contact op te nemen met de apotheek om te controleren of het medicijn geschikt is voor de individuele situatie.
Paracetamol: risico’s bij verkeerd gebruik
Paracetamol is een veel gebruikte analgetica (pijnverzachter) en antipyretica (koortsverlager). Het is beschikbaar in verschillende vormen, zoals tabletten, vloeistoffen en bruistabletten. Efferalgan 1000 mg bruistabletten zijn een bekende variant en bevatten per tablet 1000 mg paracetamol.
De dosering van paracetamol is even belangrijk als bij ibuprofen. Voor volwassenen en kinderen vanaf 50 kg is één tablet per keer aan te raden, met een minimuminterval van 4 uur. De maximale dosis per dag is drie tabletten van 1000 mg. Het overschrijden van deze dosis kan ernstige gevolgen hebben voor de lever.
Daarnaast is er een risico op ernstige huiduitslag bij zeldzame gevallen. In dat geval moet de behandeling onmiddellijk worden stopgezet en moet contact worden opgenomen met een arts. Ook zijn er meldingen van leverfunctiestoornissen, afname van witte bloedcellen of bloedplaatjes, wat kan leiden tot bloedneuzen of tandvleesbloedingen.
Paracetamol bevat bovendien sorbitol, een vorm van fructose. Voor mensen met erfelijke fructose-intolerantie (IHF) is het gebruik van dit medicijn niet aan te raden. Ze moeten contact opnemen met hun arts om te bepalen of het veilig is om het medicijn te gebruiken.
Risico’s bij verkeerd opslaan of combineren
De gevaarlijke combinatie van pijnstillers
Een belangrijk aspect bij het gebruik van pijnstillers is de combinatie met andere medicijnen. Bijvoorbeeld: als iemand een bloedverdunner gebruikt, kan paracetamol de werking daarvan versterken. Dit kan leiden tot een te lage INR-waarde, wat levensbedreigend kan zijn.
Ook is het belangrijk om te weten dat het gebruik van meerdere medicijnen met paracetamol tegelijk kan leiden tot een overdosis. Dit komt vaak voor bij mensen die meerdere medicijnen gebruiken zonder te weten dat ze hetzelfde werkzame bestanddeel bevatten. Het is daarom aan te raden om altijd contact op te nemen met een arts of apotheek voordat meerdere medicijnen tegelijk worden gebruikt.
Opbergen in de keuken: waarom dat niet veilig is
Omdat pijnstillers vaak in de keuken of op het toilet worden opgeborgen, is er een gevaar dat jonge kinderen ze kunnen vinden en per ongeluk innemen. Dit kan leiden tot ernstige vergiftiging, vooral bij paracetamol. Daarom is het aan te raden om pijnstillers op een veilige plek op te bergen, buiten het bereik van kinderen.
Daarnaast is het belangrijk om het medicijn te bewaren zoals aangegeven in de bijsluiter. Paracetamol moet bijvoorbeeld in de originele verpakking worden bewaard om vocht te voorkomen. Het moet ook niet gebruikt worden na de vervaldatum, omdat de werkzaamheid en veiligheid dan niet meer gegarandeerd zijn.
Milieuaspecten bij het weggooien van medicijnen
Het juiste weggooien van ongebruikte of verlopen medicijnen is ook belangrijk. Het is niet aan te raden om pijnstillers in de wc of de goot te spoelen, omdat dit schadelijk kan zijn voor het milieu. In plaats daarvan is het beter om contact op te nemen met de apotheek om te weten hoe het medicijn verantwoord verwijderd kan worden.
Rechtsveranderingen in Spanje
In Spanje is er recent een verandering geweest in de verkoop van ibuprofen. Tot voor kort was het mogelijk om zonder doktersrecept de 600 mg-variant te kopen. Sinds kort mag dit alleen nog met een recept. Een onderzoek door de OCU liet echter zien dat veel apotheken dit niet opvolgen. In 7 van de 10 apotheken werd de 600 mg-variant zonder aan te geven dat een recept nodig was, automatisch aangeboden. Dit wijst op een juridische onzekerheid en het belang van meer bewustwording bij zowel apothekers als gebruikers.
De Sociedad Española de Farmacia Comunitaria heeft hierover klacht gemaakt, met name over de juridische onzekerheid bij apothekers die zonder recept ibuprofen verkopen. Deze situatie benadrukt het belang van medische controle en het naleven van de regelgeving rondom de verkoop van pijnstillers.
Samenvatting
Het gebruik van pijnstillers zoals ibuprofen en paracetamol is een belangrijk onderdeel van de gezondheidszorg, maar het is even belangrijk om ervoor te zorgen dat ze op de juiste manier worden gebruikt. De juiste dosering, toedieningsvorm en opslag zijn essentieel om mogelijke bijwerkingen en risico’s te voorkomen. Bovendien is het belangrijk om de juiste combinaties van medicijnen te overwegen en ervoor te zorgen dat ze veilig zijn voor de individuele situatie.
Rechtsveranderingen zoals die in Spanje benadrukken ook het belang van medische controle en naleving van de regelgeving. Het is niet aan te raden om pijnstillers zomaar in de keuken op te bergen of zonder medische begeleiding te combineren met andere medicijnen. Het verantwoord gebruik van deze medicijnen is essentieel om de gezondheid van zowel volwassenen als kinderen te beschermen.