De Bed op Recept regeling (BOR) is een voorziening binnen de geestelijke gezondheidszorg (ggz) die ggz-patiënten in crisis helpt door hen de mogelijkheid te bieden om een nacht in een kliniek door te brengen. Deze regeling fungeert als een vangnet voor cliënten die het gevoel hebben dat een crisissituatie zich aanstaat. Het doel is om spanningen te ontdoen, paniek te verlichten en te voorkomen dat de situatie uit de hand loopt. In dit artikel wordt een diepgaande beschrijving gegeven van de regeling, op basis van gegevens uit betrouwbare bronnen.

Wat is de Bed op Recept regeling?

De Bed op Recept regeling (BOR) is een crisishulpmaatregel die ggz-patiënten biedt de mogelijkheid om in geval van een opkomende crisis een nacht in een kliniek door te brengen. Dit gebeurt op voorhand in een preventieplan dat samen met de behandelaar is opgesteld. Het plan bevat onder andere het maximumaantal nachten dat een cliënt mag gebruiken. De regeling is bedoeld om te voorkomen dat een crisis zich volledig ontwikkelt en leidt tot ernstige gevolgen zoals zelfbeschadiging of suïcidepogingen.

Het gebruik van de BOR is gericht op patiënten met bijvoorbeeld een borderline persoonlijkheidsstoornis, depressie, angststoornissen of psychotische stoornissen. Deze patiënten zijn vaak kwetsbaar voor crisismomenten en kunnen door de BOR een veilige toegang tot een klinische omgeving krijgen, waar ze ondersteund worden door verpleegkundigen en behandelaars.

De Werking van de Regeling

De werking van de Bed op Recept regeling houdt in dat een patiënt een nacht in de kliniek doorbrengt. De exacte duur van deze verblijven kan variëren per instelling. In sommige gevallen gaat het om één nacht, waarbij de patiënt de volgende ochtend alweer vertrekt. In andere gevallen kan het verblijf langer zijn, soms tot 48 uur. Dit hangt af van de individuele omstandigheden van de patiënt en het voorgedefinieerde preventieplan.

Om gebruik te kunnen maken van de BOR, is het nodig dat het vóóraf in het preventieplan is opgenomen. Dit plan wordt meestal samen met de behandelaar opgesteld en vastgelegd in het dossier van de patiënt. Als de patiënt inderdaad besluit om de BOR in te zetten, kan hij of zij contact opnemen met de behandelaar of, buiten kantoortijden, met de verpleegkundigen van de kliniek. Hier wordt dan direct gekeken of er ruimte is voor een verblijf.

De regeling is bedoeld als een preventieve maatregel en wordt vaak voor een bepaalde periode ingezet, bijvoorbeeld enkele maanden. Na die periode wordt het effect van de regeling geëvalueerd, en kan het eventueel worden verlengd of aangepast.

Het Belang van de BOR

Er is uit meerdere onderzoeken gebleken dat de Bed op Recept regeling van groot belang is voor ggz-patiënten in crisis. Onderzoek in opdracht van de cliëntenraden van GGZ Rivierduinen toont aan dat de BOR werkt als een vangnet en dat patiënten deze regeling als een waardevolle ondersteuning ervaren. Wanneer de BOR niet beschikbaar is, kan de spanning oplopen tot een onaanvaardbare hoogte. In zulke gevallen zoeken patiënten vaak de openbare ruimte op om zichzelf bescherming te bieden, wat niet altijd een effectieve oplossing is.

Een studie uit 2015 van het Centrale Cliëntenraad laat zien dat tien van de dertig onderzochte patiënten ernstig in de problemen kwamen in de nachten dat ze geen gebruik konden maken van de BOR. Deze problemen varieerden van contact met de politie tot zelfbeschadiging en zelfs suïcidepogingen. De cijfers zijn zo alarmant dat zelfs de onderzoekers van bureau EEVAA er onder geïmponeerd zijn.

De Rol van de Verpleegkundige

Een cruciale factor bij de succesvolle toepassing van de BOR is de rol van de verpleegkundige. Uit kwalitatief onderzoek is gebleken dat het contact met verpleegkundigen een belangrijk onderdeel is van de regeling. Het gesprek met een verpleegkundige helpt om de spanning te verlichten, het contact met zichzelf te herstellen en de paniek weg te nemen. Deze interactie biedt een veilige ruimte voor de patiënt om zijn of haar problemen, emoties en gedachten te delen. Dit is van groot belang om de crisis te beheersen en te voorkomen dat het leidt tot zelfdestructieve gedrag.

Tevens biedt de BOR de patiënt een tijd-out van het dagelijkse bestaan. Het verblijf in de kliniek brengt rust, afleiding en structuur met zich mee, waardoor de patiënt zich niet in de steurgolf van zijn of haar crisis verliest. Bovendien is het mogelijk om tijdens het verblijf medepatiënten te ontmoeten, wat kan leiden tot een gevoel van verbondenheid en ondersteuning.

De Telefoon op Recept regeling

Naast de BOR bestaat er ook een Telefoon op Recept regeling (TOR). Deze regeling biedt patiënten de mogelijkheid om in tijden van spanning telefonisch contact op te nemen met een verpleegkundige. Dit kan ook buiten kantoortijden gebeuren, waardoor patiënten op elk moment ondersteuning kunnen krijgen. Het gesprek met een verpleegkundige kan de spanning enorm verlichten en het gevoel van eenzaamheid verminderen.

Ondanks dat het telefonisch contact soms eng kan zijn, is het een waardevolle ondersteuning voor patiënten die het gevoel hebben dat de situatie hun de handen te boven gaat. Het is een eenvoudige maar effectieve manier om tijdelijk grip te krijgen op de situatie en te voorkomen dat het leidt tot een volledige crisis.

De Bed op Recept regeling en Persoonlijkheidsstoornissen

De BOR is vooral effectief bij patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Deze patiënten zijn vaak kwetsbaar voor crisismomenten en hebben daarom een hoge mate van ondersteuning nodig. De multidisciplinaire richtlijn voor de behandeling van patiënten met een persoonlijkheidsstoornis beveelt de BOR aan als een crisisinterventie. Deze interventie bestaat uit een korte opname in de kliniek, waarbij het aantal nachten vooraf vastgelegd is in het behandelplan.

In een kwalitatief onderzoek met patiënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis is gebleken dat het contact met verpleegkundigen het belangrijkste onderdeel is van de BOR. Het helpt om het contact met zichzelf te herstellen, de spanning te verlichten en de paniek weg te nemen. Ook de mogelijkheid tot dagelijkse gesprekken met verpleegkundigen blijkt van groot belang.

In Zweden is een vergelijkbare studie uitgevoerd, waarbij de ervaringen van patiënten met emotionele instabiliteit en zelfbeschadiging werden onderzocht. Uit deze studie is gebleken dat de kortdurende opname helpt bij het bewust worden van het variëren van emoties en destructieve gedachten. Hierdoor worden patiënten beter in staat gesteld om de juiste copingstrategieën te zoeken.

De Bed op Recept regeling in de Praktijk

In de praktijk is de BOR een veelgebruikte interventie voor patiënten in crisis. Het is een preventieve maatregel die ervoor zorgt dat een crisis niet verder escalert. Het is belangrijk dat de regeling vóóraf in het preventieplan is opgenomen, zodat de patiënt weet wanneer en hoe het kan worden ingezet.

Als de patiënt inderdaad besluit om gebruik te maken van de BOR, kan hij of zij contact opnemen met de behandelaar of, buiten kantoortijden, met de verpleegkundigen van de kliniek. Hier wordt dan direct gekeken of er ruimte is voor een verblijf. De duur van het verblijf kan variëren per instelling, maar het is meestal bedoeld als een korte onderbreking in de crisis.

Na het verblijf in de kliniek wordt de effectiviteit van de regeling geëvalueerd, en kan het eventueel worden verlengd of aangepast. Het is een flexibele maatregel die zich kan aanpassen aan de individuele omstandigheden van de patiënt.

De Toekomst van de BOR

De Bed op Recept regeling staat momenteel onder druk vanwege bezuinigingen in de geestelijke gezondheidszorg. Er is bezorgdheid dat de regeling mogelijk zal worden afgeschaft. Dit zou fatale gevolgen kunnen hebben voor patiënten die afhankelijk zijn van deze ondersteuning. Onderzoek toont aan dat de BOR een waardevolle hulpvorm is voor ggz-patiënten in crisis en dat het ontbreken ervan leidt tot een toename van zelfdestructief gedrag en suïcidepogingen.

Het is daarom van groot belang dat de BOR blijft bestaan als een preventieve maatregel in de geestelijke gezondheidszorg. Het is een relatief goedkope oplossing die veel leed kan voorkomen. Door het behouden van deze regeling kan een belangrijk vangnet blijven bestaan voor ggz-patiënten in crisis.

Conclusie

De Bed op Recept regeling is een belangrijke crisishulpmaatregel binnen de geestelijke gezondheidszorg. Het biedt ggz-patiënten in crisis een veilige onderbreking in hun levensomstandigheden, waarbij ze ondersteund worden door verpleegkundigen en behandelaars. De regeling fungeert als een vangnet en helpt om spanningen te ontdoen, paniek te verlichten en te voorkomen dat de situatie uit de hand loopt.

Onderzoek toont aan dat de BOR een waardevolle hulpvorm is voor patiënten met bijvoorbeeld een borderline persoonlijkheidsstoornis, depressie, angststoornissen of psychotische stoornissen. Het is een preventieve maatregel die ervoor zorgt dat een crisis niet verder escalert. De regeling is een relatief goedkope oplossing die veel leed kan voorkomen.

Hoewel de BOR momenteel onder druk staat vanwege bezuinigingen, is het van groot belang dat deze regeling blijft bestaan. Het is een essentieel onderdeel van de geestelijke gezondheidszorg en een waardevolle ondersteuning voor patiënten in crisis.

Bronnen

1. GGZ Nieuws - Bed-op-recept regeling voorkomt crisissituaties
2. Bed-op-recept regeling werkt preventief bij crisis
3. Richtlijnendatabase.nl - Crisisinterventie bij persoonlijkheidsstoornissen
4. Psychiatrie voor MBO - Bed-op-recept regeling
5. Clientenraden RIVIERDUINEN - BOR vanuit clientenperspectief
6. Proud2bme.nl - BOR bed-op-recept